هورنیوز – قاچاق کالا به کشور همواره یکی از مشکلات اصلی تولیدکنندگان داخلی کشور بوده و متأسفانه با گذشت سال‌ها نه‌تنها نتوانسته‌ایم در مقابله با آن موفق باشیم، که آمار آن نیز روندی صعودی داشته است. طبق گفته مسئولین این حوزه، آمار قاچاق کالا به کشور در حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار است. با توجه به اینکه آمار واردات رسمی کشور در سال ۱۳۹۴ در حدود ۴۱٫۵ میلیارد دلار بوده است، می‌توان گفت آمار واردات کالاهای قاچاق، معادل بیش از نیمی از میزان واردات رسمی کالا به کشور است.

میزان واردات کالای قاچاق به کشور به قدری زیاد است که امکان واردات تمامی آن از مبادی غیررسمی و با استفاده از روش‌های غیرمتعارف چون کوله‌بری، وجود ندارد و به طور قطع می‌توان گفت برای وارد کردن محصولات قاچاق در این حجم انبوه حتما از مبادی رسمی و وسایل نقلیه مورد استفاده در تجارت قانونی بهره گرفته می‌شود. طبق گفته مسئولین روزانه حدود ۳۳۰۰ کانتینر کالای قاچاق وارد کشور می‌شود که از این میزان، تنها ۲ درصد از سوی دستگاه‌های نظارتی و اجرایی کشف و ضبط می‌شود.

روش‌هایی که قاچاقچیان برای ورود غیرقانونی محصولات خود به داخل کشور استفاده می‌کنند، روش‌های متنوعی است که بخشی از آن‌ها که مشخص شده‌است عبارتند از:

– ورود کالا از مبادی غیررسمی و با استفاده از روش‌های غیرمتعارف که حجم کمی از قاچاق کالا را به خود اختصاص می‌دهد.

– ورود کالا از گمرک رسمی کشور با اعلام نادرست مشخصات کالا در زمان عبور از گمرک؛ تعداد بسیاری کمی از کانتینرهای حامل محصولات وارداتی در زمان عبور گمرک مورد بازدید دستگاه اشعه ایکس و یا کاشناسان قرار می‌گیرند و تشخیص اینکه این کانتینرها دقیقا کالاهای اظهار شده را حمل می‌کنند به درستی صورت نمی‌گیرد؛ از این رو بسیاری از قاچاقچیان محصولات خود را به عنوان کالای دیگری اظهار می‌کنند و از این طریق آن‌ها را وارد کشور می‌کنند.

– کم‌اظهاری محصولات وارداتی در زمان عبور از گمرک؛ چنانچه واردکنندگان در زمان عبور کالا از گمرک، میزان کالای واردشده را بسیار کمتر از مقدار واقعی گزارش کنند، مابقی کالایی که از این طریق وارد کشور می‌شود در حکم کالای قاچاق است.

– واردات کالا با استفاده از شرایط مناطق آزاد تجاری و انتقال غیرقانونی آن‌ها به داخل سرزمین اصلی.

– واردات کالا به مناطق مرزی و خرده‌فروشی آن‌ها به مردمی که به قصد تفریح به این مناطق سفر می‌کنند. در بسیاری از این مناطق امکان واردات محدود کالا توسط مردم به داخل کشور به عنوان کالای همراه مسافر وجود دارد. رونق این نوع بازارچه‌های مرزی که کالاهای آن‌ها ترتیبات لازم واردات کالا را پشت سر نگذاشته‌اند، موجب شکل‌گیری روند ورود حجم عظیمی از کالاهای خارجی به داخل کشور می‌شود که در حکم کالای قاچاق هستند.

– در برخی موارد کالایی با هدف عبور از کشور ایران و صادرات به کشوری دیگر وارد ایران می‌شود ولی در میانه راه کانتینرهای حامل کالا تخلیه شده و با کالایی دیگر جایگزین می‌شود و به این ترتیب کالاها بدون گذراندن ترتیبات لازم وارد کشور می‌شوند.

البته توجه به این نکته لازم است که ورود کالا از طریق هریک از روش‌های بالا پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که قاچاقچیان با تبحر در آن‌ها اقدام به قاچاق کالا می‌نمایند.

اما بیشترین کالاهای قاچاق مربوط به کدام بخش‌ها هستند؟ در ادامه به برخی از بخش‌ها که بیشترین حجم واردات قاچاق به این بخش‌ها مربوط می‌شود، آورده شده است.

لوازم خانگی: واردات رسمی لوازم خانگی سالانه در حدود ۴۵۰ میلیون دلار است در حالیکه طبق گفته رئیس انجمن تولید کنندگان لوازم خانگی آمار شرکت‌های بازرسی، فروش ۵ میلیارد دلاری لوازم خانگی خارجی در بازار ایران را نشان می دهد که عمده آن قاچاق است.

پوشاک و محصولات نساجی: طبق گفته مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، طبق آمارهای جهانی، در سال ۲۰۱۴ بالغ  بر ۷۰۰ میلیون دلار پوشاک وارد ایران می شود که تنها ۱۰ درصد آن از مبادی قانونی و ۹۰ درصد ان قاچاق می‌شود. همچنین طبق گفته سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، برآوردها نشان می‌دهد ارزش کالای قاچاق نساجی شامل پوشاک، پارچه، پتو و دیگر اقلام مرتبط با حوزه نساجی، حدود دو میلیارد دلار است.

تلفن همراه: سالانه ١٢ میلیون دستگاه تلفن همراه در بازار ایران خرید و فروش می‌شود و طبق آمار نزدیک به ۹۰ درصد گوشی‌های موجود در بازار از طریق قاچاق وارد شده است که کارشناسان میزان آن را در حدود ۲ میلیارد دلار تخمین زده‌اند.

غذا و دارو: طبق گفته رییس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارزش کالاهای قاچاق در حوزه غذا و داروی کشور حدود ۱۰ میلیارد دلار است. این آمار شامل انواع مکمل‌های غذایی، انواع میوه، تجهیزات پزشکی، انواع دارو و همچنین لوازم آرایشی و بهداشتی می‌شود.

طلا و جواهرات: طبق آمار سالانه در حدود ۳ میلیارد دلار طلا و جواهرات از روش‌های غیرقانونی به داخل کشور وارد می‌شود. این محصولات از آن‌جا که ارزش بالایی دارند، دارای حجم کمی هستند و انتقال آن‌ها به داخل کشور به نسبت محصولات با حجم بیشتر راحت تر است، گرچه ریسک ناشی از کشف این محموله‌ها در مقایسه با دیگر کالاها نیز بیشتر خواهد بود.

قطعات خودرو: طبق گفته دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازی تخمین‌ها از میزان قاچاق قطعات خودرویی در حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار است.

سیگار: بر اساس اعلام وزارت بهداشت که مصرف کشور را حدود ۵۵ میلیارد نخ اعلام نموده‌اند در صورت محاسبه میزان مصرف بر اساس اعلام وزارت بهداشت و کسر نمودن ۴۳ میلیارد نخ تولید داخل و واردات رسمی کشور از این میزان، میزان قاچاق سیگار ۱۲میلیارد نخ برآورد می‌گردد و با توجه به قیمت هر نخ سیگار وارداتی نشان از قاچاق ۲۰۰ میلیون دلاری سیگار به کشور دارد.