اینجا از آدامس تا مرگ می‌فروشند
هورنیوز – اسمشان تنها دکه روزنامه فروشی است اما در اصل از شیر مرغ تا جان آدمی زاد را می‌فروشند. مخصوصاً اگر در مناطق شلوغ سطح شهر باشند که دیگر هیچ؛ بیش از تعداد روزنامه و مجلات اجناس دیگر در دکه و اطراف آنها می‌توان دید.
از انواع نوشابه و نوشیدنی‌های دیگر گرفته تا تنقلاتی مانند آدامش و پوفک و چیپس. دکه‌های روزنامه فروشی تقریبا همه چیز می‌فروشند جز روزنامه و مجله.
اما بیشترین فروش آنها از سیگار است. جایی که موتورسوارها سوار بر موتورسیکلت خود مقابل این دکه‌ها حاضر می‌شوند و بدون پیاده شدن خرید خود را انجام می دهند. یا با کمی تفاوت راننده خودروهای مختلف نیز می‌توانند به راحتی سیگار خود را از این افراد خریداری کنند.
وضعیت پرداخت مالیات برای دکه داران مشخص نیست چرا که غیر از آنچه مجوزشان است می‌فروشند و میزان فروششان هم نامعلوم است.
در گزارش‌ها پیشتر اعلام شده بود که دکه‌داران پا را فراتر گذاشته و متادون نیز می‌فروشند.
*فروش مرگ در دکه‌ها
همکلام شدن با معتادان در حال درمان نشان می‌دهد که آنها برای تأمین متادون مورد نیازشان ۳ راه پیش رو دارند، اول اینکه از راه قانونی وارد شده و به مراکز ترک اعتیاد مراجعه کنند و با تعرفه دولتی متادون بخرند. راه دوم این است که به عطاری‌ها مراجعه کنند و از طریق یک راه غیر قانونی متداول اقدام به تهیه متادون کنند.
گرچه عرضه متادون خارج از مراکز درمانی و داروخانه‌ها ممنوع است و حتی قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر نسبت به توزیع آن در عطاری‌ها بارها هشدار داده و گفته «این عمل غیرمجاز بسیار خطرناک است و در مواردی مرگ و میر را هم در پی دارد»، آزمایش انجام شده بر روی مواد ترک اعتیاد عرضه شده در عطاری‌ها نشان می‌دهد که این مواد حاوی مواد مخدر محرک مانند شیشه هستند.
علیرضا جزینی، قائم مقام سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر چندین بار و در نشست‌های مختلف خبری تأکید کرده که این مواد حاوی آمفتامین و متآمفتامین هستند. وی هفته گذشته نیز در نشست خبری خود گفت: «ستاد مبارزه با مواد مخدر همواره نسبت به فروش قرص‌ها یا داروهای ترک اعتیاد توسط عطاری‌ها هشدار داده است، چرا که طبق آزمایش‌های انجام شده، این داروها به ماده مخدر شیشه آلوده هستند، گرفتن داروی ترک اعتیاد از عطاری‌ها ممنوع است و مردم چنانچه اطلاعاتی در این زمینه دارند به پلیس گزارش دهند، که قطعاً پلیس امکان عمومی برخورد خواهد کرد.»
با وجود این اظهارات بررسی‌ها نشان می‌دهد این تجارت پرسود سبب شده تا تعداد عطاری‌ها ظرف چند سال چندین برابر شود چنانکه معاون طب سنتی وزارت بهداشت در ۲ گفت‌وگوی متفاوت با رسانه‌ها ابتدا در مرداد سال ۹۲ از افزایش ۴ برابری تعداد عطاری‌ها خبر داده بود. محمود خدادوست گفته بود: تعداد عطاری‌های پایتخت در مدت ۵ سال ۴ برابر شده است، در سال ۸۶ فقط ۷۰۰ عطاری در تهران وجود داشت ولی براساس آمارها در حال حاضر بیش از ۳ هزار عطاری فقط در تهران راه انداری شده است.»
*شرکای جدید در تجارت متادون
بررسی‌ها نشان می‌دهد که فروش متادون بازار بسیار پرسودی است و به همین علت تعداد عطاری‌های مجاز و غیرمجاز چندین برابر شده است. در حالی که قیمت ۵ سی‌سی متادون در مراکز ترک اعتیاد دولتی ۱۰۰۰ تومان است، این داروی ترک اعتیاد در عطاری‌ها هر ۵ سی‌سی ۲۰۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
شهرام شمس، مدیر یکی از مراکز DIC ترک اعتیاد در مورد علت فروش بالای عطاری‌ها گفت: «زمانی که فردی به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، ما برای فروش متادون و درمان او، از وی مدارک شناسایی طلب می‌کنیم و نام او در فهرست بیماران ثبت می‌شود؛ حال فرض کنید که این فرد یک کارمند باشد و برای فرار از خطر اخراج و عدم ذکر نامش به عنوان معتاد به دنبال خرید متادون از مراکز غیر مجاز می‌رود.»
وی ادامه داد: «طبیعی است این فرد به مراکزی مراجعه می‌کند که نامش را نمی‌پرسند و خیلی راحت متادون را در اختیار او می‌گذارد، تعداد زیاد این گونه افراد سبب می‌شود که تجارت غیرقانونی متادون بازار پر سودی باشد.»
این بازار پر سود سبب شده تا در مناطق شلوغ و مستعد شهری مانند تهران رقبایی جدید برای عطاری‌ها پیدا شود.
این رقبا از بازار بلبشو بیشترین سود را می‌برند و اکنون کالایی به نام مرگ را در کنار هزار و یک کالای دیگر خود به فروش می‌رسانند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که راه سوم تهیه متادون برای بیماران و معتادان، دکه‌های روزنامه فروشی است. تعدادی از معتادان منطقه شوش می‌گویند که قیمت متادون در این دکه‌ها با قیمت عطاری‌ها برابری می‌کند و هر ۵ سی‌سی به مبلغ ۲ هزار تومان به فروش می‌رسد.
یکی از این افراد که در میان دوستان خود به «آقا داوود» معروف است می‌گوید: «الان تمام دکه‌های روزنامه فروشی شوش متادون می‌فروشند اما چه فایده که نصف بیشتر آن آب است.»
*منشأ متادون قاچاق کجاست؟
متادون دارویی است که در ایران تولید می‌شود و وارداتی نیست. اکنون چندین کارخانه بزرگ داروسازی در حال تولید متادون در کشور هستند و همه نیاز مصرفی کشور، در داخل تولید می‌شود.
بنابر این نتیجه می‌گیریم که متادون کالایی نیست که از مرزها به صورت قاچاق وارد کشور شود. در این خصوص همین بس که بدانیم متادون عرضه شده به صورت قانونی، محصولی است که آرم تولید کنندگان داخلی روی آن نقش بسته است.
در این خصوص دستگاه‌های مسئول باید جستجو کنند تا مشخص شود این مقدار متادون قاچاق موجود در بازار چگونه و از چه طریقی تهیه شده است.
چگونه است که وقتی چند کارخانه تحت نظارت متادون تولید می‌کنند، تولید آنها به صورت قاچاق در عطاری‌ها و دکه‌های روزنامه فروشی عرضه می‌شود؟
*نگرانی وزارت بهداشت از عرضه مواد دخانی در دکه‌های مطبوعاتی
خسرو صادق‌نیت در جلسه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های این ستاد طی دو سال گذشته، گفت: در بهمن سال ۹۴ مقرر شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت استفاده از طعم، مزه و اسانس را در سیگار و تنباکوی تولید داخل و همچنین واردات محصولات دخانی معسل و معطر را ممنوع کند. طبق مصوبات گذشته این ستاد تبلیغ و ترویج حمایت از دخانیات ممنوع اعلام شد و همچنین جمع‌آوری قفسه‌های فروش مواد دخانی در فروشگاه‌ها الزامی است.
وی افزود: طبق بررسی‌های ما طی سه دهه گذشته میزان مصرف مواد دخانی در فیلم‌ها و سریال‌ها ۱۰ برابر و در زنان تا ۲۰ برابر افزایش یافته است. همچنین استفاده از سیگار توسط نقش اول فیلم‌ها نیز ۹٫۵ برابر شده و نگرانی‌های بیشتری را در پی دارد.
مدیر مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان اینکه مصرف سیگار طی دو دهه اخیر رشد جدی نداشته و نرخ آن در زنان کمتر از مردان است، اظهار کرد: نگرانی اصلی ما عرضه قلیان است. در همین خصوص نیز اقدامات متعددی از جمله ممنوعیت عرضه در اماکن عمومی، حذف قلیان از شرح شغلی صنف قهوه‌خانه‌دار و همچنین عدم ارائه مجوز جدید برای عرضه آن انجام داده‌ایم.
صادق‌نیت با اشاره به استفاده از مواد شیمیایی در تنباکوها، هشدار داد: ۸۰ درصد تنباکوهای معسل که با نام میوه‌ای فروخته می‌شود، تنباکوی واقعی نیستند. ۲۰ تا ۳۰ درصد باقیمانده نیز از تنباکوی درجه سه استفاده می‌شود. مواد شیمیایی استفاده شده در قلیان‌ها مانند حلال‌های آروماتیک و بنزن می‌تواند طی دو تا سه سال باعث ابتلای فرد به سرطان خون شود. همچنین گزارش شده که در هنگام سرو قلیان به آن مواد روانگردان افزوده می‌شود.
وی با اشاره به کشف یک وانت گراس و حشیش در یکی از مراکز ارائه کننده قلیان در منطقه فرحزاد، گفت: نگرانی جدی ما دکه‌های مطبوعاتی است که مواد دخانی را عرضه می‌کنند. بیشتر این سیگارها قاچاق هستند و با کمترین قیمت فروخته می‌شوند.
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، اجرای کمپین جامعه عاری از دخانیات، تولید تیزر و پوستر مرتبط، برنامه‌ریزی برای مسابقه فیلم، طراحی و انتشار پیام‌های هشداردهنده، آموزش مجازی و راه‌اندازی کمپین و همچنین برگزاری جشنواره زندگی بدون دخانیات را از اقدامات کارگروه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات اعلام کرد.
به گفته وی، اجرای کد رهگیری در تمام بسته‌بندی‌های محصولات دخانی، ساماندهی عاملین مجاز، ممنوعیت عرضه در دکل‌های مطبوعاتی، ممنوعیت افزودن طعم و اسانس، بازرسی از صنایع دخانی، استمرار فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی عمومی، جمع‌آوری قفسه‌های فروش در فروشگاه‌ها و همچنین ممنوعیت عرضه محصولات دخانی در دکل‌های مطبوعاتی از برنامه‌های آتی این ستاد خواهد بود.
سالانه ۶۰۰ هزار نفر بر اثر استنشاق دود سیگار می‌میرند.
علی اکبر سیاری، معاون بهداشت وزارت بهداشت با توجه به دومین برنامه وزارت بهداشت برای کاهش مصرف مواد دخانی گفت: برنامه دوم اطلاع رسانی به مردم است. مردم باید آگاه باشند از هر ۱۰ نفری که بر اثر سرطان ریه فوت می‌کند، ۹ نفر آنان به دلیل مصرف دخانیات بوده است و خطر حمله قلبی در این دسته از افراد ۲ تا ۴ برابر است.
وی افزود: همچنین از ۶ میلیون نفری که در دنیا به دلیل مصرف دخانیات فوت می‌کنند ۶۰۰ هزار نفر مربوط به دود دسته دوم و استنشاق آن بوده است.
*رابطه مستقیم بین درآمد و مصرف سیگار
معاون بهداشتی وزیر بهداشت با توجه به علت افزایش قاچاق مواد دخانی در کشور گفت: اینکه در کشورهایی با درآمد بالا، تجارت غیرقانونی مواد دخانی وجود دارد نشان می‌دهد قاچاق این کالا مختص ایران نیست. همچنین نتایج برخی بررسی نشان می‌دهد هر چه درآمد کشوری پایین باشد، میزان تجارت غیرقانونی مواد دخانی نیز در آن بیشتر است، بنابراین می‌توان گفت؛ رابطه‌ای میان تجارت غیرقانونی و میزان درآمد کشورها وجود دارد.
سیاری در ادامه با بیان اینکه کشورها از نظر درآمد به سه دسته از قبیل درآمد بالا، متوسط و پایین دسته بندی می‌شوند، گفت: در این دسته بندی ایران جزو کشوری با درآمد متوسط رو به بالا است و هم تراز کشورهایی مانند ترکیه و برزیل قرار دارد.
*وضعیت قاچاق سیگار در ایران همانند کشورهای فقیر است
وی افزود: میانگین قاچاق غیرقانونی سیگار در کشورهایی با درآمد بالا ۹٫۸ درصد، کشورهایی با درآمد متوسط ۱۱٫۸ درصد و در کشورهایی با درآمد پائین ۱۶٫۸ درصد است. بنابراین می‌توان گفت؛ درآمد از قسمت سیگار در یک کشور در ارتباط مستقیم با قاچاق غیرقانونی سیگار قرار دارد.
سیاری در ادامه تصریح کرد: طبق آمارهای گزارش شده تجارت غیرقانونی سیگار در کشور ما حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است یعنی وضعیت قاچاق غیرقانونی سیگار در کشور ما به نسبت کشورهایی با درآمد پائین که ۱۶٫۸ است بسیار بدتر است.
به گفته معاون بهداشتی وزیر بهداشت؛ ثابت شده است در کشورهایی که فساد در آنها زیاد است تجارت غیرقانونی نیز زیاد است و حمایت‌های رسمی و غیررسمی از این نوع تجارت میزان آن را افزایش می‌دهد و هر چه کشوری با نظام و انظباط باشد خلاف قانون در آن کمتر دیده می‌شود.
*مصرف سالانه ۶۵ میلیارد نخ سیگار
وی افزود: سالانه در کشور ما ۶۵ میلیارد نخ سیگار مصرف می‌شود به طوری که ۶۵ هزار نفر در سال مرگشان مرتبط با سیگار است.
سیاری با بیان اینکه ۵۰ درصد مرگ افراد سیگاری به دلیل مصرف آن است، افزود: افزایش قیمت دخانیات از طریق دریافت مالیات و قیمت خرده‌فروشی یکی از این اقدامات است که سال گذشته تلاش کردیم به قانون تبدیل شود و اگر تصویب می‌شد امسال ۲ هزار میلیارد تومان و در ۵ سال ۱۱ هزار میلیارد تومان به درآمد دولت افزوده می‌شد.
وی تصریح کرد: ۹۰ درصد افرادی که اعتیاد به مواد دخانی دارند از سن زیر ۱۷ سال این اقدام را آغاز کرده‌اند که پایین بودن قیمت مواد دخانی یکی از علل این مساله است. بر همین اساس شرکت‌های دخانی تلاش می‌کنند این قیمت‌ها را همیشه پایین نگه دارند.
باشگاه خبرنگاران جوان