صادق زیبا کلام در این نشست با بیان اینکه مجلس و جایگاهی که امروز در نظام های مردم سالار دارد محصول مدرنیته است گفت: هر نظامی که مدعی دموکراسی باشد روی سه ستون اصلی قرار می گیرد که اگر یکی از این سه پایه نباشد نظام دموکراسی برقرار نمی شود که پایه اول آن، انتخاب حکومت با رای مستقیم مردم است و به هر شکل دیگری که حکومت مشروعیت یابد با اصل اول منافات پیدا می کند.
زیبا کلام افزود: در اصل دوم نظام دموکراسی، حکومتی که توسط مردم انتخاب شده قدرت و اختیارات آن نامحدود نیست و در یک نظام دموکراتیک اختیارات و قدرت حکومت توسط قانون اساسی تعیین می شود، پس حکومت نمی تواند فراتر از قانون اساسی کاری انجام دهد.
این پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی یادآور شد: اصل سوم نظام دموکراسی نیز این است که حکومتی که توسط مردم شکل می گیرد و اختیارات آن به قانون محدود است، باید در قبال سیاست ها و کارهایش به مجلس پاسخگو باشد و دلیل وجود مجلس نیز این است که ناظر به قدرت باشد و قدرت به مجلس پاسخگو باشد.
وی ادامه داد: در مساله توافق هسته ای دیدیم که حکومت آمریکا قدرتمند است اما در برابر مجلس خود زانو زد تا موافقت مجلس را جلب کند چرا که حکومت نمی تواند بگوید که این خوب است و باید اجرا شود، بلکه مجلس باید موافقت کند.
زیباکلام تصریح کرد: اگر به هر دلیلی در نظام مردم سالاری، پاسخگویی و نظارت توسط مجلس مختل شود نمی توان گفت که نظام دموکراتیک است پس مجلس از این بابت به وجود می آید که بر حکومت نظارت کند و حکومت پاسخگو باشد.
این تحلیلگر سیاسی گفت: اگر دو سوم مجلس از عملکرد آن حکومت راضی نباشند، رای به برکناری حکومت می دهند زیرا در تمام نظام های مردم سالار، عمود خیمه دموکراسی مجلس است.
وی بیان کرد: مجلس به تنها چیزی که وفادار است، حفظ و حراست رای مردم است و تمام جریانات سیاسی در یکصد سال گذشته که خواستند فراتر از قانون عمل کنند، سعی در کمرنگ کردن مجلس داشتند، که مجلس باشد اما بود و نبود آن یکسان باشد.
زیباکلام یادآور شد: در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در مقاطعی که قدرت حکومت زیاد بود، مجلس در حاشیه بود، و هر کاری خواستند انجام می دادند، زیرا مواقعی که انتخابات فرمایشی بوده مجلس قدرتی نداشته و حکومت ها کار خود را انجام می دادند.
وی ادامه داد: اگر بپذیریم که نقش مجلس کمرنگ شود و نتواند نقش ستون دوم یا سوم دموکراسی را ایفا کند در بلند مدت کشور زیان می بیند.
زیبا کلام گفت: در دهه های ۴۰ و ۵۰ که مقارن با قدرت محمدرضا پهلوی بود، وی اجازه نمی داد کوچکترین اعتراض و نقدی به سیاست هایش صورت گیرد؛ در آن سال ها مجلس بود اما رئیس مجلس در چندین دوره جمله ای داشت که در مراسم رسمی بیان کرد و آن ‘بزرگترین افتخار مجلس برآوردن منویات ملوکانه است’.
این تحلیلگر سیاسی بیان کرد: مجلسی که باید پاسخگویی بطلبد از حکومت اینگونه می گوید و در نهایت همین جمله و علامت، بیمار بودن این نظام است و آن رژیم را با مشکل و بحران اقتصادی و سیاسی رو به رو می کند و منجر به فروپاشی حکومت می شود.
وی ادامه داد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی نظام جدیدی حاکم شد و انتخابات مجلس آزاد شد که یکی از آزادترین و دموکرات ترین انتخابات بود اما به تدریج که به جلو آمدیم به دلایل مختلف معضلاتی برای کارکرد مجلس به وجود آمد که یکی از آنها، پدیده ناهنجار هزینه کردن و پول خرج کردن برای راه یافتن به مجلس پر رنگ تر شد.
این پژوهشگر سیاسی با بیان ایکه در انتخابات سال ۹۰ بالای چندین میلیارد ریال در حوزه های مختلف خرج کردند که به مجلس راه یابند، یادآور شد: نماینده ای که این همه خرج کرده که به مجلس راه یابد چقدر می تواند وظیفه نمایندگی خود را به درستی ایفا نماید.
زیبا کلام افزود: این خرج کردن و راه یافتن به مجلس، یک سرمایه گذاری است که در آن چهار سال که نماینده در مجلس است به شکلی آن هزینه را تامین کند و این یکی از بزرگترین مشکلاتی است که کشور به آن دچار شده و نمی توان به سادگی آن را درمان کرد.
وی بیان کرد: در دموکراسی های دیگر این مساله به شدت ایران نیست و در کشورهای دیگر احزاب و تشکل ها هستند که چندین سال سابقه سیاسی دارند و مردم آن را می شناسند و به اعتبار سابقه سیاسی حزب رای می دهند و دیگر نیازی نیست که نامزد این همه هزینه کند تا پس از راه یافتن به مجلس این هزینه را تامین کند.
این تحلیگر اصلاح طلب با اشاره به اینکه آیا ما چنین احزاب قوی و مقتدری داریم که به واسطه آن حزب مردم به فرد رای بدهند، گفت: مساله هزینه کردن در مجلس اول، و در آخرین انتخابات مجلس یک منحنی رو به صعود است.
زیبا کلام به نقش شورای نگهبان در اقتدار مجلس نیز اشاره کرد و گفت: اگر شورای نگهبان در تایید یا رد صلاحیتهای افراد مستقل وارد شود در تقویت یک مجلس مقتدر نقشی اساسی ایفا کرده است.
وی چهار مرجع وزارت اطلاعات، قوه قضاییه، ثبت احوال و نیروی انتظامی را بهترین منابع برای رد یا تایید صلاحیت افراد متقاضی ثبت نام در انتخابات دانست و گفت : اگر شورای نگهبان بر این اساس عمل کند دیگر کسی نخواهد گفت که شورای نگهبان بر اساس سلایق سیاسی افراد را تایید یا رد کرده است.
زیباکلام تصریح کرد: مجلس همواره باید در راس امور قرار گیرد و اگر اینگونه نباشد دود آن به چشم مردم می رود.
رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران نیز در این مناظره در خصوص سیر کلی مجلس گفت: با وجود سلایق متفاوت و نگاه های گوناگون، اگر اختلاف، درگیری و تعارض در بین ما آنچنان پررنگ شود که ما نسبت به همدیگر یک تقابل و تعارض جدی رقم بزنیم بیشترین زمینه را برای ورود بیگانه به صحنه سیاسی و تحمیل اراده او فراهم می کنیم.
عباس سلیمی نمین افزود: در چند دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، خطاهای سیاسی برخی جریانات تا آنجا پیش رفت که زمینه و بستری برای دشمنان ایجاد نمود ولی امروز دور هم هستیم و می توانیم با هم سخن بگوییم و از منظرهای مختلف به موضوعات سیاسی بپردازیم.
وی ادامه داد: پیش از انقلاب مشروطه، ملت ایران حساسیت ویژه در معادلات سیاسی ایران و خصوصا حضور بیگانگان در ایران داشتند.
سلیمی نمین ادامه داد: ضعف قاجار و خوشگذرانی پادشاهان پایانی این سلسله، بستری را برای بیگانگان ایجاد می کرد که منجر به دادن امتیازها یا قراردادهای ننگین شد.
رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران تصریح کرد: در هر قرارداد یا امتیازی، بخشی از اختیارات ملت ایران نقض می شد و به همین دلیل ملت ایران در مسیر مشروطه کردن قدرت حاکمیت برآمد.
وی ادامه داد: مجلس چهارم و پنجم تا حدودی اقلیتی از نیروهای استقلال طلب مانند مصدق و آیت اله مدرس داشت، اما به تدریج از مجلس ششم، مجلس ماهیت خود را از دست داد و هیچ شخصیتی در مجلس نبود که بتواند در خصوص مسائل و مصالح کشور اظهار نظر کند.
وی به قرارداد دارسی تحمیلی به ملت ایران در سال ۱۹۰۱ اشاره کرد و افزود: در زمان انعقاد این قرارداد مجلسی برای نظارت و تطبیق دادن قرارداد با مصالح ملت وجود ندارد و قرارداد تمدید شده خفت بار تر از قرار داد اولیه است.
سلیمی نمین اظهار کرد: مشکل اساسی جامعه ما این است که در مقام سخن گفتن خوب سخن می گوییم اما در مقام عمل اینگونه نیست.
وی اظهار کرد: پس توجه به شان مجلس مهم است که در غیر این صورت، رفتار دوگانه و منیت را نشان می دهد.
سلیمی نمین ادامه داد: اگر امروز ما در عمل نمی خواهیم اطلاعات به جامعه برسد باید بدانیم که از تاریخ، خوب درس نگرفته و در راستای حل مشکلات جامعه به کار نگرفته ایم.
وی اظهار کرد: اگر می خواهیم از سلامت مجلس به عنوان تجلی گاه اراده ملت دفاع کنیم باید در عمل با کانون هایی که می خواهند مجلس را از مسیر خود خارج کنند مقابله کنیم.
وی افزود: قدرت مجلس روز به روز افزایش می یابد و اراده برخی دولتها برای اینکه مجلس را دنباله رو خود کنند تا کنون به نتیجه نرسیده است.
وی تصریح کرد: استقلال قوا در ساختار سیاسی ما امر پسندیده ای است که برخی به طرق مختلف سعی می کنند این موضوع را مخدوش کنند.
سلیمی نمین درباره نظارت استصوابی اظهار کرد: من معتقد نیستم شورای نگهبان خطا ندارد بلکه برای محکوم کردن باید با مدرک صحبت کنیم.
وی در خصوص فرق اصول گرایان با اصلاح طلبان گفت: اصول گرایان بر مبنای خودشان، عناصر فاسد را طرد می کنند اما اصلاح طلبان برای افزایش قدرت خود به هیچ وجه در این سال ها یک نیرو را از خود طرد نکردند.
سلیمی نمین اظهار کرد: اگر بخواهیم ‘سیستم انتخاباتی’ و ‘ساختار سیاسی’ یک کشور را با خودمان مقایسه کنیم باید علمی باشد.

ایرنا