ماهیت احزاب موجود در کشور ما و نحوه ی شکل گیری این احزاب، فاقد روندی مشابه روند خاص و متداول در کشور های پیشرفته حزبی دنیا  می باشد.

چنانچه سابقه تشکیل این احزاب را از زمان بعد از انقلاب تا کنون مرور و به فرآیند شکل گیری آنها توجه کنیم، به این نتیجه می رسیم که احزاب با تفکر فردی و فرد محوری پا به عرصه وجود گذاشته و شکل گرفته اند و موفقیت و شکست آنان در حقیقت به موفقیت و شکست فردی که محوریت آن را بر عهده دارد، بستگی دارد.

روندهایی مشابه که احزاب برای شکل گیری طی میکنند معمولا به این صورت است که:

– یک فرد در راس، برای بوجود آوردن یک تشکیلات جهت ایجاد فضای مناسب برای خود، گروهی را که تشابهاتی از لحاظ فامیلی و یا مشترکات جغرافیایی و یا منافع مالی دارند، دور خود جمع کرده و بر آن نام تشکیلات سیاسی می نهد وبه شکلی اغلب غیر مدون و مکتوب، بدون داشتن هیچ منشور و اساسنامه و یا طی نمودن مراحل حزبی در جامعه و کشور اعلام حضور حزبی می نماید. (البته باید یاد آور شد یک سال بعد از انقلاب و تا مدتی بدلیل داشتن یک دیدگاه واحد در بین مردم، حزب و حزبی بودن و داشتن دیدگاه سیاسی متنوع و بروز آن مرسوم نبود و معنی نداشت)

– پس از چندی که از تشکیل حزب می گذشت، اعضاء به نتیجه نمی رسیدند و یا در اشتراکات منافع آنها خللی ایجاد می گردید، بنابراین بخشی از آن جدا شده و به همین شکل بخش تفکیک شده و در یک روند ساده در فضای سیاسی کشور اعلام حضور می نمود. البته گاهی هم بدلیل عدم موفقیت افراد در رسیدن به اهداف خود، حزب متلاشی شده و پس از پوست اندازی به شکل جدیدی با اندک تغییرات در جامعه اعلام ظهور می کردند.

هر چند که به موارد فوق میتوان مواردی مانند: در لیست قرار نگرفتن افراد، قهر کردن آنها یا حتی افول حزب و از دست دادن اقبال عمومی حزب را نیز افزود.

ولی احزاب در کشور با اینکه ظاهرا تفاوتها و اختلافاتی با هم داشتند، همیشه به دو دست چپ و راست تقسیم می شدند که البته این تقسیم به تعداد و وزن آنها بستگی نداشته و در دو جبهه(موافق و مخالف همدیگر) بظاهر سیاسی، همیشه برای بدست آوردن رده های مختلف قدرتِ ذاتی قوه مجریه و قوه مقننه، با هم در ستیز و رقابت بوده و از ابزارسازی مردم و رای آنان، برای پیروزی بر همدیگر استفاده می کردند، بدون اینکه این تفاوت و لشکر کشی ها در وضعیت معیشتی مردم تاثیر داشته باشد. مردم هم براساس القائات انجام شده و شعارها(شعارهای بسته اصولگرایی و باز اصلاح طلبی)از طرف احزاب موجود در صف بندی ها قرار می گرفتند.

اما آن چیزی که در دسته ها و احزاب موجود اهمیت نداشت، دیدگاه های افراد بود و به همین دلیل افراد مختلف در زمان های متفاوت از حزبی به حزب دیگر و یا حزبی بطور کامل از دسته ای یا جبهه ای و صف بندی، به دسته و صف بندی و جبهه دیگر وارد شده و قرار می گرفتند و از همه جالبتر اینکه افرادی در این بین  وجود دارند که همزمان در دو یا چند حزب بصورت فعال حضور داشته و به این حرکت خود نیز بعنوان یک “روشنفکر سیاسی” افتخار می کنند و برای استفاده از هر موقعیت، در زمانهای بدست آمده، خود را فراجناحی معرفی کرده اند.

همچنین بعضی از احزاب در نیروهای خود به چنین افرادی افتخار کرده و در حزب خود، به وجود دیدگاه مختلف و سلیقه ها گوناگون می بالیدند و خود و حزب خود را دارای تفکری فراجناحی معرفی می نمایند!! و غافل از اینکه فلسفه و ماهیت تشکیل یک حزب، بخاطر تفاوت در دیدگاه ها و نظرات و داشتن خط مشی مشخص و تعیین شده معنا می شود و تشکیل حزب بدون این تمایزها معنی و مفهوم و اصالت خود را از دست می دهد!!!

در بین مجموعه افرادی که بیشتر بصورت کاسبکارانه به موضوعات حزبی نگاه می کنند، افرادی هستند که حتی الفبای ساده حزبی را نمی دانند و گاه می گویند:
من عضو حزب جبهه فلان هستم!!

تفاوت بین حزب و جبهه برای آنها معنی پیدا نمی کند و اصلا اصطلاحات و معنی واقعی کلمات که در این قشر باید رعایت شود در نظر گرفته نمی شود و عموما بدنبال پیگیری مسایل و خواسته های خود می باشند.

برخلاف  شعارهای این احزاب در بدو تشکیل که ظاهراً سیاسی است،  همانطور که قبلاً اشاره شد همیشه در همان گام های اول برای دست یافتن به منابع اقتصادی، بسوی تصدی مناصب و کرسی های قوه مجریه و مقننه کشور گام برداشته و بدنبال تصاحب جایگاه های دولتی برای خود و مجموعه خود بوده وهستند.

اما نکته مهمی که در پایان این مطلب می توان نتیجه گرفت، این واقعیت تلخ است که:

متاسفانه احزاب برای وضعیت اقتصادی فرهنگی اجتماعی و امنیتی کشور برنامه خاصی و مدونی ندارند و هیچ وقت اقدام به ارایه برنامه هایی متفاوت برای پیشرفت وضعیت کشور ننموده و یا نتوانسته اند برنامه خود را برای مردم مطرح و تشریح کنند.

در عوض گاه با کلی گویی و بیان مشکلات مردم ابزاری برای زیر سوال بردن عملکرد دسته مقابل می سازند و با اقدام به افشاگری، در واقع برنامه نداشتن خود را پنهان می کنند. احزاب فوق اصلا بر توانایی و برنامه های مدون خویش تکیه ندارند و تنها به بیان ضعف دیگران دلخوش کرده اند.