سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عصر روز شنبه چهاردهم آذرماه در اولین برنامه حضور خود در کتابفروشی‌های کشور و دیدار مستقیم با مدیران کتابفروشی ها که در محل کتابفروشی طوس در تهران برگزار شد، در جمع خبرنگاران گفت: این اقدام در جهت ارتباط با فضا و امکانات فرهنگی است که قطع آن باعث چالش هایی در حوزه نشر می شود.

وی ادامه داد: مدیران نهادهای فرهنگی باید سعی کنند ارتباطشان را با این مراکز بیشتر کنند. ما در همین راستا سایتی به نام اهل قلم را فعال کرده‌ایم که حدود ۸ تا ۱۰ هزار نفر از اهل قلم عضو آن هستند و می توانند انتقادات و پیشنهادهای خود را برای ما بفرستند.

هر شنبه به کتابفروشی‌ها می‌آیم

صالحی افزود: فرصت دیگری که این برنامه در اختیار ما می گذارد این است که ارتباطات حضوری را در این مکان‌های فرهنگی گسترش دهیم و در همین راستا قرار شده مدیران حوزه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد هر هفته دیدارهای مشخصی را با اهالی فرهنگ و در مراکز فرهنگی داشته باشند. قرار شده خود من هم شنبه ها از ساعت ۱۶ تا ۱۸ به کتابفروشی‌ها بیایم و با مردم و کسانی که پیشنهاد یا انتقادی مطرح می کنند، رو در رو گفتگو بکنیم.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد اضافه کرد: اینکه کتابفروشی‌ها برای این گپ و گفت رو در رو انتخاب شده است، به این خاطر بود که کتابفروشی‌ها پایگاه اصلی فرهنگ در ۵۰ سال گذشته بوده‌اند و سابقه آنها بیشتر از نهادهای فرهنگی است که بعدها به وجود آمده‌اند. ضمن اینکه دلنگرانی‌هایی درباره کتابفروشی‌ها و صنعت نشر وجود دارد که باعث شده به تعطیلی و نقش کم رنگ کتابفروشی ها منجر شود.

صالحی تاکید کرد: این ارتباط و حضور در کتابفروشی‌ها می تواند باعث ایجاد ارتباط بیشتر مدیران و اهالی فرهنگ شود و بحث‌هایی را پدید بیاورد که در آینده و برای معاونت فرهنگی راهگشا باشند. مسائلی که کتابفروشی‌ها با آن دست به گریبان هستند، جدی است که از جمله آنها بحث معافیت‌های مالیاتی کتابفروشی‌ها و پست رایگان کتاب است که البته این بحث‌ها شروع شده است.

راهکار ارشاد برای برون رفت از وضعیت بحرانی صنعت نشر

وی در پاسخ به سوالی درباره راهکار وزارت ارشاد برای برون رفت از وضعیت بحرانی کنونی صنعت نشر گفت: این وضعیت سه بعد دارد. در جاهایی خوب است، در جاهایی خاکستری و در جاهایی هم ضعیف. ما در حوزه تولید، مولدان خوبی را در چند دهه گذشته داشته‌ایم و قومیت‌ها و جنسیت‌ها حضور پررنگی در تولید کتاب داشته‌اند.

صالحی ادامه داد: ناشران خوبی هم سرمایه‌گذاری کرده‌اند که باید دیده شوند. بخش‌های ضعیف و خاکستری هم در حوزه نشر داریم که از جمله آنها این است که چه در زمینه خرید و چه در زمینه مطالعه کتاب، ما آمارهای بالایی از نظر سبد خانوار در این حوزه‌ها نداریم که این برای کشوری که ۲۵۰۰ سال سابقه تمدنی دارد، خوب نیست.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد درباره برنامه وزارت ارشاد برای جلوگیری از عرضه کتاب‌های بدون مجوز در کشور هم گفت: وقتی به صورت غیر نهادینه با فرهنگ برخورد می‌کنیم، باید عوارض آن را هم بپذیریم؛ مالکیت فکری و معنوی در کشور ما تا به حال مورد توجه قرار نگرفته است و این حوزه در ساختار فکری ما جا نیفتاده است. در صورتی که مردم درباره آثار ملموس اینگونه عمل نمی‌کنند و مالکیت آنها را پذیرفته‌اند.

وی اضافه کرد: در همین زمینه چه کتابهایی که از خارج وارد کشور می‌شود و چه کتابهایی که در داخل تولید و عرضه می‌شوند، ما نیازمند فرهنگ سازی هستیم تا مردم به این نتیجه برسند که مالکیت فکری کمتر از مالکیت ملموس نیست.

رایزنی برای تشکیل دادگاه کتاب

صالحی در همین رابطه از احتمال تشکیل دادگاه کتاب در آینده نزدیک خبر داد و گفت: ما در حال رایزنی با قوه قضائیه هستیم تا شعبه ویژه‌ای برای رسیدگی به پرونده‌های مربوط به کپی های غیر مجاز کتاب مشابه دادگاه رسانه و مطبوعات ایجاد شود. چرا که یکی از مشکلات مربوط به پیگیری حقوق ناشران در رابطه با همین کپی های غیرمجاز، طولانی بودن مراحل پیگیری آن است.

وی گفت: نشر غیرمجاز به معنی غارت فکرها و سرمایه‌ها است که قوه قضائیه باید در این زمینه اقدام کند و تا این اتفاق رخ ندهد، از آنجا که غارت‌ها ادامه پیدا می‌کند، شرایط سخت تر هم می شود. البته ما در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد، کمیته مستقلی تشکیل داده‌ایم که در حوزه اختیارات و وظایف خود، در این باره عمل خواهد کرد. ضمن اینکه با اتحادیه ناشران و کتابفروشی های تهران در این زمینه همکاری هایی انجام خواهیم داد.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد در جمع خبرنگاران همچنین بر لزوم توسعه فضاهای فروش کتاب چه به صورت سنتی و چه به صورت نوین تاکید کرد و گفت: باید در کنار فضاهای سنتی، فضاهای آنلاین عرضه و فروش کتاب را هم داشته باشیم. همانطور که ناشران آنلاین داریم، کتابفروشان آنلاین هم وجودشان ضروری است.

در عرضه کتاب هم به خرده‌فروشی نیاز داریم هم به بازارهای بزرگ

وی همچنین با بیان اینکه وجود فروشگاه های بزرگ برای رونق صنعت نشر مفید است، در عین حال گفت: این فروشگاه های بزرگ را نباید به گونه ای ترویج کرد که خرده فروشی‌های کتاب را حذف کنند. چرا که این به همان مدل سرمایه داری در حوزه اقتصادی منجر می‌شود که رشد فروشگاه های بزرگ موجب محو فروشگاه های کوچک می شود.

صالحی همچنین گفت: از سوی دیگر عده ای فقط معتقد به خرده فروشی هستند که این مسئله هم عوارض اقتصادی و فرهنگی خود را دارد. مدلی که می‌توان از آن دفاع کرد، به نظر ما این است که ما هم باید بازارهای خرده فروشی‌ها را حفظ کنیم و هم به ایجاد بازارهای بزرگ کمک کنیم. ذائقه های مصرف همانطور که در کارهای اقتصادی صرفاً در حوزه خرده فروشی ها تعریف نمی شود، در حوزه نشر هم همینگونه است و ما باید بتوانیم تنوع و جذابیت های ظاهری را در عرضه محصولات فرهنگی به وجود بیاوریم.

معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از آنچه غلبه مدرک گرایی در نظام آموزشی کشور در ۳۰ سال گذشته نامید، گفت: باید کتاب را در حوزه آموزش از حوزه فرهنگ جدا کنیم. کتاب سازی را کتاب های اجباری به وجود نمی آورند بلکه کتابهای شبه اجباری درست می کنند. ما نیازمند تفسیر جدیدی از مطالعه و کتابخوانی هستیم.

وی در مورد تفویض اختیار صدور مجوز کتابفروشی ها از وزارت ارشاد به تشکل‌های صنفی حوزه نشر هم گفت: این کار در تهران با هماهنگی اتحادیه ناشران و کتابفروشی های تهران آغاز شده است. در سایر نقاط کشور هم چنانچه اتحادیه‌های صنفی در حوزه نشر وجود داشته باشند، این کار تداوم خواهد یافت و در غیر این صورت با هماهنگی ادارات کل ارشاد و با همکاری نزدیک ترین صنف به حوزه کتابفروشی، این تفویض اختیار صورت خواهد گرفت.