معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست در دیدار با گروه مدیران رسانه ای و دانشجویان علوم سیاسی به مناسبت سالروز ۱۳ آبان صحبت‌های پرحاشیه‌ای کرده است. وی با اشاره به حوادث ۱۳ آبان سال ۵۸ گفت: ما معتقد بودیم که آمریکا در ایران سلول های خفته ای دارد که در زمان مناسب از این نیروها و افراد برای تغییر جهت انقلاب و صدمه زدن به آن بهره می گیرد. این تعبیر سلول های خفته را آمریکا بعدها علیه طالبان به کار برد. تنها جریان احمدی نژاد و دوستان اش که در آن طیف قرار داشتند معتقد به تصرف سفارت شوروی بود. آنها مخالف حمله به سفارت آمریکا بودند و حتی در مقطعی تهدید کردند که شما را لو می دهیم.

به گزارش خبرگزاری‌ها، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست در ابتدای این دیدار ضمن خوشامدگویی و عرض تسلیت به مناسبت ماه محرم به خبرنگاران، سردبیران و مدیران مسئول سایت های خبری و خبرگزاری‌ها گفت: در کشور ما فراز و نشیب های متعددی در جریان انقلاب و حرکت جریان های سیاسی و فکری وجود داشته است که بالطبع بخشی از آن اقتضای جریان مردم سالاری، نواندیشی دینی و پویایی فقهی است. دگرگونی ها البته بیشتر در دولت هایی رخ داده است که مدعی ایجاد فضای اجتماعی، سیاسی و فکری بازتری هستند. نمونه این فضای باز را در دوران اصلاحات و دولت موقت در ابتدای انقلاب تجربه کرده ایم. رویدادهایی که در این فضای باز رخ می دهد در مقابل شرایط بسته طبعا متفاوت خواهد بود. بدین معنا که برخی از اتفاقات به دلیل فشارها و محدودیت هایی که پیش تر بر فضای اجتماعی و سیاسی جامعه حکم فرما بوده به صورت انفجاری می دهد. در مقابل یک سری از رویدادها با برنامه مطرح می شود. به عنوان نمونه وقتی یک مسئول دولتی می گوید من بنای برخورد امنیتی ندارم، طبعا فضا برای نقد بازتر خواهد شد.

ما هم معتقدیم یکی از مولفه های کارآمدی نظام همین فضای سالم برای طرح دیدگاه ها و نقد مسائل است و اعتقاد داریم که اگر رسانه اجازه نداشته باشد به تمام فعالیت های یک دولت نور بتاباند، قطعا فساد در نظام سیاسی، اداری و دیگر ارکان جامعه رخنه خواهد کرد. ما به آزادی بیان معتقدیم و فکر می کنیم شرایط نقد را در جامعه را می توانیم فراهم کنیم. هر چند در دوره رییس دولت اصلاحات این فضا با کوشش ایشان و دولتمردان فراهم شد اما در سال های پایانی دولت هشتم فضای بی تفاوتی جامعه را فرا گرفت، چرا که برخی جریانات به خصوص با ایجاد جو نا امیدی باعث بی تفاوتی مردم شدند. متاسفانه در آن سال ها فضای سیاسی خاکستری شد و برخی جریانات همه چیز را مبهم جلوه دادند تا در اعتماد مردم خدشه وارد شود و نسبت به تعیین سرنوشت خود بی اعتنا شوند. به عنوان نمونه دومین انتخابات شورای شهر تهران در فضای ناامیدی که برخی جریانات رسانه ای و سیاسی از جمله صدا و سیما ایجاد کرد برگزار شد و در نهایت کمترین میزان مشارکت مردم را به همراه داشت.

وی در ادامه یادآور شد: در شرایط حاضر دولت یازدهم به مشارکت هر چه بیشتر مردم و فضای باز اجتماعی می نگرد اما به هر حال معلوم نیست که این پنجره تا چه حد باز بماند. من از رسانه ها می خواهم از باز شدن این پنجره در راستای اصلاح و بهبود شرایط کشور و نشر آگاهی استفاده کنند. فعالین رسانه ای باید بدانند یک چنین شرایطی ممکن است همیشه برای آنها فراهم نباشد.

در ادامه عضو دانشجویان پیرو خط امام (ره) در پاسخ به سوالی در خصوص وقایع ۱۳ آبان سال ۵۸ و تسخیر سفارت آمریکا گفت: برای بحث در مورد شرایط ۱۳ آبان لازم است به شرایط سال ۵۸ یعنی ۸ ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بازگردیم. به عقیده بسیاری از فعالین سیاسی انقلاب ۵۷ بزرگ ترین اتفاق سیاسی قرن گذشته بود. چون تمام معادلات سیاسی، نظامی، امنیتی و اجتماعی خاورمیانه را در هم ریخت. فقط ۸ ماه از پیروزی آن انقلاب بزرگ گذشته بود؛ ما نه قانون اساسی داشتیم و نه مجلس شورای اسلامی. آنچه کشور را به صورت قانونی کنترل می کرد شورای انقلاب و دولت موقت بود. آگاهان می دانند که تمام سیستم های امنیتی کشور کاملا دگرگون شده بود و به معنای درست تر اصلا وجود نداشت. در کنار این مسائل ما فاقد یک ارتش منظم و نیروهای دفاعی و انتظامی بودیم.

عضو دانشجویان تسخیرکننده سفارت آمریکا در سال ۵۸ در ادامه یادآور شد: باید یادآور شویم که تنها نیروی امنیتی و انتظامی که آن زمان فعالیت می کرد کمیته های انقلاب بود. این تصویری از شرایط کشور در سال ۵۸ است؛ از سوی دیگر نباید فراموش کرد که جامعه ایرانی هنوز در با روحیه انقلابی بالا حاضر به کار و تلاش بودند، اما کشور در التهابات، ناآرامی و ناپایداری گسترده ای به سر می برد. ما در کشوری هستیم که ۲۵ سال پیش از رخ دادن انقلاب ۵۷ یک کودتا با مدیریت سرویس های جاسوسی و امنیتی در جریان ملی شدن نفت و دولت مصدق را تجربه کرده بود. اینکه برخی از افراد می گویند کودتایی درکار نبود اطلاعات درستی ندارند. سرویس های جاسوسی CIA و اینتلجنت سرویس انگلستان کودتایی موفق را در ایران اجرا کردند و اتفاقا برای انقلاب اسلامی هم برنامه داشتند. چنانکه پیش تر در بیش از ۴۰ کشور جهان ایده کودتا برای متوقف کردن انقلاب ها را دنبال کرده بودند. بنابراین پیش بینی دانشجویان خط امام (ره) درمورد رخ دادن کودتا پیش بینی درستی بود. ما که در تاریخ ایران یک بار کودتا را تجربه کرده بودیم نمی توانستیم خوشبینانه تکرار آن را به نظاره بنشینیم. اینها مسائلی است که لمس اش این روزها برای مردم بسیار سخت است. بنابراین برای تحلیل در مورد شرایط ۱۳ آبان ۵۸ لازم است در کوران انقلاب قرار بگیریم و واقعیت های آن روزگار را درک کنیم.

معصومه ابتکار در ادامه به ارائه برخی تحلیل ها در مورد حرکت دانشجویان خط امام (ره) برای نشان دادن جایگاه و قدرت چپ اسلامی در مقابل بقیه نیروهای چپ اشاره کرد و در پاسخ به سوالی در خصوص علت حرکت دانشجویان چپ برای تسخیر سفارت آمریکا اشاره کرد و گفت:

من این تحلیل را با توجه به شرایط آن روز به واقعیت نزدیک نمی دانم. اینکه دانشجویان خط امام (ره) بخواهند چپ اسلامی را به واسطه تسخیر سفارت در مقابل دیگر گروه های چپ قرار دهد واقعا دغدغه دانشجویان تسخیر کننده سفارت نبود. ما انقلاب شیلی و رخدادهای پس از آن را دیده بودیم و می دانستیم که سرویس های جاسوسی ایالات متحده آمریکا در مقابل ایران بیکار نخواهند بود. این رویکرد آمریکا در قبال انقلاب ها امروز هم ادامه دارد.
همگان دیدند که آمریکا با انقلاب مردم مصر چه کرد و چه بلایی بر سر این کشور آورد. اکنون دولتی به شدت امنیتی بر کشور مصر حکم فرماست که در واقع با یک کودتای نظامی بر سرکار آمده است. این ترس و تجربه در میان دانشجویان خط امام (ره) به دلایل سوابق متعدد آمریکا در اجرای کودتاهای متعدد در کشورهای مختلف جهان وجود داشت. بنابراین طبیعی بود که به قول شهید بزرگوار دکتر بهشتی ما به آمریکا اعتماد نداشته باشیم.

ابتکار در ادامه به دلایل استعفای دولت موقت اشاره کرد و گفت: دولت موقت، سه بار قبل از حادثه تسخیر سفارت آمریکا به دلایل متعدد تصمیم به استعفا گرفته بود. حادثه تسخیر سفارت تنها بهانه ای برای تکرار درخواست آنها شد. بارها بعد از این حادثه مرحوم مهندس بازرگان به دلایل متعدد استعفای خود و دولت اش اشاره کرده بود که ما مشکلات زیادی داشتیم، عملا دخالت ها در کار دولت موقت زیاد بود و ما دنبال بهانه برای استعفا بودیم. براساس دیدگاه حضرت امام (ره) و تحلیل دانشجویان، تصمیم گرفتیم تنها برای چند روز سفارت آمریکا را تسخیر کنیم تا زنجیره اصلی مقابله با انقلاب را پاره کنیم و مانع ارتباط حلقه های مختلف کودتا با یکدیگر شویم. واضح بود که هر کشوری بخواهد در مقابل سلطه شرق و غرب بایستد نابود خواهد شد. شما به وضعیت دیروز و امروز کشورهای خاورمیانه را نگاه کنید. وضعیت عراق امروز را ببینید. صدام حسین تنها حق خود را به خاطر جنگ ۸ ساله علیه ایران طلب کرد. پیش تر آمریکا برای تصرف کویت و دست اندازی به خاک آن کشور به عراق چراغ سبز نشان داده بود. اما همگان دیدند اقدام صدام حسین برای دستیابی به آنچه که به این کشور وعده داده شده بود چگونه پاسخ داده شد. واضح بگویم دانشجویانی که سفارت آمریکا را تسخیر کردند نگران آینده سیاسی خود یا جناحی که آن را نمایندگی می کردند نبودند؛ آنها با شرایط یک انقلاب ناپایدار روبرو بودند. بنابراین هر کاری می کردند که این انقلاب حفظ شود. در ماه های آغازین انقلاب به شکلی غیرطبیعی سیستان و بلوچستان، ترکمن صحرا، کردستان و خوزستان آشفته شده بود. هر تحلیل گر سیاسی هم بود به این نتیجه می رسید که این انقلاب در شرایط ناپایداری به سر می برد. در این میان و با توجه به تجربه گذشته تنها اقدامی که به نظر دانشجویان می رسید از میان بردن یکی از سر حلقه های مرتبط با کودتای قریب الوقوع بود و همگان دیدند با تصرف سفارت آمریکا و اسنادی که به دست آمد چقدر تحلیل ها درست بود.

عضو دانشجویان تسخیرکننده سفارت آمریکا در ادامه در پاسخ به سوالی در خصوص غیرقانونی بودن تصرف سفارت آمریکا به لحاظ حقوق بین الملل گفت: تحلیل وقایع ۱۳ آبان ۵۸ بدون تجربه یا درک واقعیت آن روزها دشوار است و به طور قطع برای تحلیل درست از وقایع ۱۳ آبان ۵۸ نیازمند درک شرایط ایران و معادلات سیاسی آن دوران هستیم. در جلسات متعدد به این نتیجه رسیدیم که برای جلوگیری از یک کودتای قریب الوقوع نمی توانیم تنها به تظاهرات خیابانی و شعار مرگ برآمریکا بسنده کنیم. چون در اقدامات کودتاگران تاثیری نداشت. در مقابل این توطئه، تنها کاری که می توانستیم انجام دهیم که موثر باشد از میان بردن مهم ترین حلقه کودتا بود. با این تحلیل اقدام به تصرف سفارت برای چند ساعت شده بود و گمان نمی رفت گروگان گیری ۴۴۴ روز ادامه پیدا کند. ما به دنبال شکستن هیمنه آمریکا بودیم و البته در این مورد موفق شدیم.

ابتکار در خصوص دلایل طولانی شدن گروگان گیری در سفارت آمریکا یادآور شد:ما پیش بینی طولانی شدن گروگان گیری را نداشتیم. در تحلیل ها ممکن است برخی به این نتیجه برسند که طولانی شدن گروگان گیری اشتباه بوده است. این موضوع به نظر من جای بحث دارد، اما حمله به سفارت آمریکا و تلاش برای کنترل یک کودتای قریب الوقوع حداقل در کوتاه مدت تنها کاری بود که می توانستیم.

این فعال سیاسی اصلاح طلب در پاسخ به این سوال که چرا ما به سمت تصرف سفارت انگلستان یا شوروی با توجه به سوابق گذشته هر دو کشور در استعمار و دخالت ایران از سوی دانشجویان اقدام نشد گفت: تاثیرگذاری و نفوذی که آمریکا در ایران سال ۵۸ داشت نسبت به نفوذ انگلستان و شوروی قابل مقایسه نبود. تحلیل امام (ره) هم این بود و بر این نکته تاکید می ورزید. به هر حال اکثر دانشجویان و تحلیل گران بر این باور بودند که آمریکا به زودی در ایران دست به اقدام خواهد زد. ما معتقد بودیم که آمریکا در ایران سلول های خفته ای دارد که در زمان مناسب از این نیروها و افراد برای تغییر جهت انقلاب و صدمه زدن به آن بهره می گیرد. این تعبیر سلول های خفته را آمریکا بعدها علیه طالبان به کار برد. تنها جریان احمدی نژاد و دوستان اش که در آن طیف قرار داشتند معتقد به تصرف سفارت شوروی بود. آنها مخالف حمله به سفارت آمریکا بودند و حتی در مقطعی تهدید کردند که شما را لو می دهیم. آن طیف اصلا در جریان گروگان گیری نبود اما دانشجویان تصمیم خود را گرفته بودند تهدید آنها فایده ای نداشت. از نظر ما ورود شاه به آمریکا مفهوم داشت. جریان راکفلر که به دنبال تغییر در ایران بود عملا ورود شاه به آمریکا را مدیریت می کرد. اصلا انگلیس در شرایط آن روز مطرح نبود.

ابتکار در خصوص حمله به سفارت انگلستان در دوره احمدی نژاد از سوی دانشجویان بسیجی گفت: شرایط ما در آغاز انقلاب و کوران آن دوران با امروز متفاوت است. در سال های پس از انقلاب حاکمیت ملی ما تثبیت شد و هیچ قدرتی حق دخالت در امور ایران را نداشت. اما در سال ۵۸ آمریکا عملا در ایران مشغول توطئه بود. به نظرم وقتی ما دارای حاکمیت ملی قدرتمند هستیم، حمله به یک سفارت کار درستی نیست. آنچه در رابطه با سفارت انگلستان صورت گرفت به نوعی نادیده انگاشتن حاکمیت ملی ما بود. ادعای اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران پس از ۳۰ سال ممکن است تحت سلطه انگلستان قرار گیرد خنده دار و دور از واقعیت است. معتقدم در حمله به سفارت انگلستان شبیه سازی دور از واقعیت و بچگانه ای صورت گرفت. این مسئله با وقایع سفارت آمریکا قابل مقایسه نیست.

البته شاید برخی در جناح راست تصور می کردند می توانند شبیه به آنچه که تحت عنوان استکبار ستیزی در خط امام (ره) و جناح چپ در سال های ابتدای انقلاب رخ داده بود را بازسازی کنند. اما تحلیل آنها در خصوص حمله به سفارت انگلستان اشتباه بود. شرایط ایران در سال های اخیر با ابتدای انقلاب متفاوت بوده است. ما آن روزها نمی توانستیم با آن بحران ها شرایط لازم برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، مجلس و تدوین قانون اساسی را فراهم کنیم. در طول ماه های گروگان گیری البته این چتر ایمنی برای جمهوری اسلامی فراهم شد. واقعیت این است که اجازه نمی دادند جمهوری اسلامی پا بگیرد. امام (ره) از آن فضای وحدت ملی بهره برد و ارکان نظام در ۴۴۴ روز شکل گرفت. اما به هر حال همین امروز هم بحث ها در مورد ادامه گروگان گیری و لزوم آن در جریان است و نظرات متفاوتی در این مسئله وجود دارد. خیلی ها معتقدند که گروگان گیری باید در ۲۴ تا ۴۸ ساعت تمام می‌شد.

وی در ادامه یادآور شد: هر چند آمریکا تا همین مذاکرات هسته ای اخیر رژیم ایران را به رسمیت نمی شناخت و به دنبال تغییر رژیم بود. در همین مذاکرات اخیر بود که آمریکا دست از ادعای خود مبنی بر تغییر رژیم حاکم ایران برداشت؛ مشکل ما آن زمان با آمریکا بیشتر بود. دولت آمریکا رسما مقابل انقلاب قرار داشت و علنا برای تغییر رژیم تلاش می کرد. دولت بازرگان هم می دانست آمریکا به دنبال سرنگونی است، اما با حسن نیت می خواست از طریق مذاکرات تصمیم آمریکا را عوض کند. به عقیده ما اما آن زمان شرایط برابر وجود نداشت تا آمریکا ناگزیر تصمیم اش را عوض کند. ولی امروز شرایط ما نسبت به اول انقلاب به کلی تغییر کرده است. حالا می توانیم با قدرت مقابل آمریکا دور میز مذاکره بنشینیم.

پویش