تاسیسات نفتی شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون آن روزها با نام منطقه اهواز جزئی از شرکت بزرگ مناطق نفتخیز جنوب، قلب تپنده نفت بود و بارها توسط جنگنده های دشمن مورد حمله هوایی قرار گرفت. گزارش زیر بطور مختصر به تشریح وضعیت کارخانه ها و تعداد دفعاتی که توسط جنگنده های دشمن بمباران شدند می پردازد.

تلمبه خانه نفت

تملبه خانه نفت شهید مصاحب در مجتمع صنعتی شماره یک شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون قرار دارد و یکی از ایستگاه های اصلی پمپاژ نفت صادراتی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و نفت مناطق مرکزی به خارک است و با این توضیحات اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست..

این تلمبه خانه آن روزها با نام اهواز شناخته می شد و در طول جنگ ۵ مرتبه هدف جنگنده های دشمن بعثی قرار گرفت اما هر بار با تلاش متخصصان متعهد صنعت نفت در کمترین زمان ممکن به مدار عملیات بازگشت.

در یکی از شدیدترین حملاتی که در چهاردهم مهرماه سال ۶۵ به این کارخانه شد، “غلامرضا مصاحب” سرپرست و سه تن دیگر از کارکنان این تلمبه خانه به درجه رفیع شهادت نائل آمدند و چند نفر دیگر نیز مجروح شدند. در حال حاضر به پاس گرامیداشت این حادثه، این تلمبه خانه با نام “شهید مصاحب” نام گذاری شده است.

واحدهای بهره برداری

شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون  ۷ کارخانه بهره برداری در اختیار دارد که نفت تولیدی را پس از دریافت از چاه طی سه مرحله فرآورش و به مبادی دیگر ارسال می کند

در طول جنگ ۸ ساله تحمیلی این کارخانه ها ۱۹ مرتبه توسط جنگنده های دشمن بمباران شدند که در این میان کارخانه بهره برداری آبتیمور به طور کامل منهدم شد.

کارخانه بهره برداری شماره ۲ رکورددار بیشترین تعداد بمباران هاست و طی این مدت، ۹ مرتبه مورد هجوم قرار گرفت. پس از آن کارخانه بهره برداری شماره یک ۶ مرتبه بمباران شد. کارخانه های بهره برداری شماره ۴ و ۵ اهواز نیز هر کدام یک مرتبه بمباران شدند اما با توجه به نقش کلیدی که این کارخانه ها در زنجیزه تولید و فرآورش نفت داشتند پس از هر بار بمباران، با سرعت به چرخه تولید نفت و گاز باز می گشتند.

کارخانه های نمکزدایی

کارخانه های نمکزدایی شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون، در دوران دفاع مقدس ۵ مرتبه هدف جنگنده های دشمن بعثی قرار گرفت. این کارخانه ها همانطور که از نامشان پیداست وظیفه شان فرآورش نفت نمکی است. در زمان جنگ این کارخانه ها نیز از تیر رس جنگنده های عراقی در امان نبودند. کارخانه های نمکزدایی شماره ۱، ۴ و ۵ اهواز هر کدام یک مرتبه و کارخانه نمکزدایی شماره ۲ طی دو مرحله بمباران شد.

تاسیسات فرآورشی گازی

چهار ایستگاه از ایستگاه های تقویت فشار گاز شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون در زمان جنگ هدف جنگنده های عراقی قرا گرفت. ایستگاه های تقویت فشار گاز شماره یک و ۲ هر کدام طی ۴ مرتبه و ایستگاه تقویت فشار گاز شماره ۴ اهواز نیز یک مرتبه هدف حمله هوایی دشمن قرار گرفتند.این کارخانه پس از تقویت فشار گازی که از واحدهای بهره برداری دریافت می کنند آن را جهت نمزدایی به کارخانه های گاز و گاز مایع هدایت می کنند.

کارخانه گاز و گاز مایع شماره ۶۰۰ نیز از دیگر تاسیسات فرآورشی گازی بود که در منطقه اهواز یک مرتبه بمباران شد.

بازسازی تاسیسات

غیر مترقبه بودن جنگ و عدم وجود سازمان  مشخصی جهت پاسخگویی به نیازهای فوری ناشی از بروز خسارات باعث گردید تا نسبت به ایجاد یک سازمان اداری / عملیاتی مشخص که بتواند هم امکان تداوم، تولید و صادرات نفت را فراهم کند و هم ضریب ایمنی تاسیسات را در برابر حملات دشمن بالا ببرد تشکیل گردید. این سازمان             «ستاد بازسازی وزارت نفت» نامیده شد که به تبع آن، «ستاد بازسازی مناطق نفتخیز » نیز تشکیل شد.

عملیات پاکسازی و بازسازی بعد از تهاجم دشمن غیرقابل اجتناب بود.  پس از اطلاع کارکنان صنعت نفت از مواضع بمباران شده، اکیپهای موجود در محل بلافاصله فعال می‌شدند و اکیپ های کمکی نیز از نقاط مجاور به کمک آنها می‌شتافتند.

ابتدا عملیات اطفای حریق و جلوگیری از سرایت آتش به تأسیسات مجاور آغاز و به موازات آن امداد رسانی به مجروحان و آسیب دیدگان احتمالی و همچنین پاکسازی آثار خرابی آغاز می شد.

بر حسب میزان شدت آسیب، بلافاصله عملیات بازسازی آغاز و یا پس از تهیه ملزومات و فراهم شدن امکان عملی انجام می شد.

  سیاست کلی بر این بود که امکان لازم برای استمرار عملیات واحد آسیب دیده در اسرع وقت فراهم آید. بر اساس برنامه تنظیمی، به دنبال هر بمباران و پس از اطفای حریق، گروهی از کارکنان بازسازی با هماهنگی ادارات مربوطه، از واحد بمباران شده بازدید و محل های صدمه دیده را بر روی نقشه‌های آن واحد مشخص می‌کردند. بر اساس ابعاد خسارت مشخص شده در نقشه، گروه کارپردازی نسبت به تأمین وسایل و تجهیزات مورد نیاز اقدام می نمودند و سپس گروه بازسازی وارد عمل می‌شد.

کارخانه‌ها و تاسیساتی که پس از بمباران بلافاصله بازسازی و در سرویس قرار گرفتند

و تاسیساتی که بطور اضطراری بازسازی و کارهای تکمیلی آنها پس از جنگ انجام شد

شهیدان شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون

طی دوران جنگ، ۲۲ نفر از پرسنل شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.از این تعداده ۱۲ نفر از آنها در بمباران هوایی تاسیسات و ۱۲ نفر دیگر در جبهه های نبرد، شربت شهادت نوشیدند.

“شهید علی اکبر قدکساز”  اولین نفر از کارمندان شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون بود که در تاریخ بیست چهارم مهر ماه سال ۱۳۵۹ در جبهه آبادان شهید شد. وی در زمان شهادت مکانیک دستگاه بود.

“شهید غلامرضا غلامی زاده” حدود یک ماه پس از آغاز جنگ و در تاریخ بیست ونهم مهرماه سال ۱۳۵۹ در اهواز به درجه رفیع شهادت نائل شد. وی در آن زمان به عنوان تکنسین مخابرات مشغول به خدمت بود.

“شهید کریم عماره ” در تاریخ هجدهم فروردین ماه سال ۱۳۶۰ در محل چاه شماره ۳ دهلران به شهادت رسید. وی در زمان شهادت در حراست صنعت نفت خدمت می کرد.

“شهید عبدالحسین ایراندوست مراقب چاه بود اما زمان شهادت در جبهه خرمشهر حضور داشت. وی بیستم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۰ به شهادت رسید.

“شهید غلامعباس فرهادی” اپراتور بهره برداری بود که در تاریخ بیست و سوم خرداد سال ۱۳۶۰ در بمباران شهر اهواز به شهادت رسید.

“شهید منوچهر رستم پور” مراقب دستگاه بود و در تاریخ بیست چهارم شهریور ماه سال ۱۳۶۰ در جبهه کرخه نور به شهادت رسید.

“شهید شکر خدا بهمنی” اپراتور کارخانه گاز و گاز مایع شماره ۶۰۰ بود که در تاریخ هشتم آذرماه سال ۱۳۶۰ و در عملیات بستان به شهادت رسید.

“شهید جمعه بایمانی” مراقب دستگاه بود که در تاریخ بیستم اردیبهشت ماه شال ۱۳۶۱ در جبهه شلمچه به شهادت رسید.

“شهید محمد بابک پور” مکانیک تعمیرات بود که در تاریخ هجدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۵ در بمباران ایستگاه تقویت فشار گاز شماره یک به شهادت رسید.

“شهید صفرعلی کرد” نیز در تاریخ هجدهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۵ در کارخانه بهره برداری شماره ۲ اهواز به شهادت رسید.

” شهید مراد امیری مقدم” در زمان شهادت متصدی ایستگاه تقویت فشار گاز بود و در بمباران واحد بهره برداری شماره ۲ اهواز در تاریخ چهارم شهریورماه سال ۱۳۶۵ به شهادت رسید.

“شهید غلامرضا مصاحب” در تاریخ چهاردهم مهرماه سال ۱۳۶۵ در بمباران تملبه خانه نفت به شهادت رسید. وی در زمان شهادت سرپرست این کارخانه بود.

“شهید علی محمد حیدری کایدان” نیز در تاریخ چهاردهم مهرماه سال ۱۳۶۵در بمباران تلمبه خانه نفت به شهادت رسید. وی در زمان شهادت تکنسین تعمیرات برق بود.

“شهید ملک محمد پریشانی تکنسین ابزار دقیق در تلمبه خانه نفت بود که در تاریخ چهاردهم مهرماه سال ۱۳۶۵ در بمباران این کارخانه به شهادت رسید.

“شهید اسحاق رضایی” استادکار مکانیک برق بود که در تاریخ چهادهم مهرماه سال ۱۳۶۵ در بمباران ایستگاه تقویت فشار گاز شماره یک اهواز به شهادت رسید.

“شهید سید رحیم بابلمراد” تکنسین مکانیک بود و در چهاردهم مهرماه سال ۱۳۶۵ در بمباران تلمبه خانه نفت به شهادت رسید.

“شهید احمد افشاری فراموش جانی” نیز مراقب دستگاه بود و در تاریخ یکم دی ماه سال ۱۳۶۵ در جبهه سد دز به شهادت رسید.

“شهید قدرت الله رستمی فر” در تاریخ دهم بهمن ماه سال ۱۳۶۵ در جبهه شلمچه به شهادت رسید. وی درزمان شهادت مکانیک تعمیرات بود و در منطقه اهواز خدمت می کرد.

“شهید علی رضا ثمین” در تاریخ سوم اردیبهشت ماه سال ۶۶ در شلمچه به شهادت رسید.وی در زمان شهادت به عنوان مراقب دستگاه در منظقه اهواز بود.

“شهید سیدجلال چراغعلی پور” سرنگهبان بود و در تاریخ بیست و چهارم تیرماه سال ۱۳۶۶ در جبهه منطقه والفجر به شهادت رسید.

“شهید عین اله سلطانی” در زمان شهادت آتش نشان بود و در تاریخ بیست و ششم اردیبهشت ماه سال ۱۳۶۷ در کارخانه بهره برداری شماره ۲ اهواز به شهادت رسید.

“شهید محمد بنی طرفی” نیز از یادگاران انقلاب اسلامی است که در تاریخ بیست و هفتم دی ماه سال ۱۳۵۷ در تظاهرات خیابانی به شهادت رسید. وی در زمان شهادت مکانیک دستگاه بود و درمنطقه اهواز خدمت می کرد.

همچنین در حال حاضر ۱۱۴ نفر از جانبازان دوران دفاع مقدس در شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون شاغل هستند.

شکل گیری شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون

پس از پایان جنگ و آغاز بازسازی تاسیسات نفتی، در دهه هفتاد بحث تشکیل شرکت های تابعه در گستره شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب جدی شد و سرانجام “شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون” براساس بند “الف” ماده ۵ اساسنامه شرکت ملی نفت ایران و بند “ن” تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۷۷ کل کشور با هدف راهبردی عملیات تولید، فراورش و انتقال نفت خام، گاز و گاز مایع و همچنین تصفیه آب (خام، صنعتی و شرب) در منطقه اهواز، در تاریخ یازدهم آذرماه سال ۱۳۷۷ تحت شماره ۱۴۵۷۸۸ نزد اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاری به ثبت رسید و از ابتدای سال ۱۳۷۹ به عنوان شخصیت مستقل فعالیت خود را آغاز نمود.

این شرکت با در اختیار داشتن هفت مجتمع بزرگ صنعتی و ۶ هزار کیلومتر خطوط لوله انتقال در گستره ای به وسعت ۱۵ هزار کیلومتر مربع در شهر اهواز و مناطق همجوار آن، روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت (معادل ۲۵ درصد نفت کل کشور)، حدود ۷۰۰ میلیون فوت مکعب گاز و ۶۵ هزار بشکه مایعات گازی را از مخازن نفتی اهواز، منصوری، آبتیمور، دارخوین و رامین تولید وبه مبادی مصرف ارسال می نماید. بعلاوه تامین آب شرب،صنعتی و خام تاسیسات کارون ومنازل سازمانی مستقر در کلان شهر اهواز با دبی روزانه ۲۵۰-۱۵۰ هزار بشکه نیزاز دیگر وظایف این شرکت است.