سرپرست هیات باستان شناسی تل چگا سفلی گفت: عملیات تعیین عرصه و پیشنهاد محوطه باستان شناسی این منطقه به عنوان یکی از وسیع ترین محوطه های پیش از تاریخ خوزستان منجر به کشف گورهای ۷ هزار ساله شد.

عباس مقدم افزود: با توجه به روند بسیار سریع تخریب محوطه تل چگاسفلی، برنامه تعیین عرصه محوطه تعریف و با حمایت معاونت میراث فرهنگی استان خوزستان به مرحله اجرا در آمد.

وی افزود: این برنامه در دو مرحله مطالعات پیش میدانی و میدانی صورت پذیرفته است. در بخش مطالعات پیش میدانی علاوه بر گزارش های منتشره توسط دیتمن، تمامی نقشه ها، تصاویر هوایی و ماهواره ای تهیه و به دقت مورد ارزیابی قرار گرفتند.

مقدم با اشاره به شروع مطالعات میدانی تعیین عرصه از اردیبهشت ماه سال جاری گفت: در بخش مطالعات میدانی برنامه، هیات باستان شناسی ابتدا شروع به مستند سازی وضع موجود محوطه پرداخت و تمامی تغییرات طبیعی و انسانی ایجاد شده در عرصه و پیرامون محوطه را به دقت ثبت کرد.

به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی وگردشگری، هیات باستان شناسی برمبنای ضوابط موفق شد در پیرامون محوطه گمانه هایی برای درک بهتری از گسترده گی محوطه باستانی تل چگا بدست آورد.

براساس گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی، مقدم با اشاره به شناسایی گورستان های باستانی توسط هیات باستان شناسی افزود: این گورستان ها که برخی از آنها برمبنای تغییرات سطحی نمایان شده بودند شواهدی را ارایه کردند که تاریخی برابر با اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد را نشان می دهد.

وی گفت: بنابراین با استفاده از علوم میان رشته ای، بخش هایی از این گورستان توسط متخصصین و ابزارهای روزآمد بررسی ژئو مغناطیس شد.نتایج این بررسی کمک بسیار زیادی برای شناخت از شکل و پراکندگی گورها بدون انجام هرگونه کاوش در پیرامون محوطه، کرد.

مقدم در پایان گفت: برنامه میدانی تعیین عرصه محوطه تل چگاسفلی که مجوز آن توسط رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده بود پایان یافته و هیات باستان شناسی سرگرم تهیه و تدوین گزارشی مفصل از فعالیت های انجام شده است.

محوطه باستانی تل چگاسفلی در دشت زیدون «زهره» و در حاشیه جنوبی رودخانه زهره یکی از وسیع ترین محوطه های پیش از تاریخی در جنوب غربی ایران است.

تل چگاسفلی در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط هیاتی به سرپرستی هانس نیسن از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو شناسایی شد. بعد ها، رینهارد دیتمن، به تفصیل به الگو های زیستگاهی دشت های بهبهان و زهره پرداخته است.

در الگوهای زیستگاهی ارایه شده توسط دیتمن، از تل چگاسفلی به عنوان یکی از کانون های مهم زیستگاهی در اواخر هزاره پنجم پیش از میلاد نام برده شده است. در سال ۱۳۸۸ شمسی، کامیار عبدی در یک برنامه بررسی و شناسایی آثار شهرستان بهبهان، از آثار شناسایی شده توسط دیتمن بازدید به عمل آورده و پس از آن ها متعاقبا، به همت زنده یاد گنجی، تل چگاسفلی درسال ۱۳۸۸ به شماره ۲۸۸۲۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

در خلال نیم قرن اخیر، به محوطه تاریخی تل چگا سفلی بارها تعرض شده است. ابتدا شرکت های نفتی بریتانیایی و امریکایی عرصه محوطه را مکان مناسبی برای اسکان موقت عوامل فنی خود یافتند.

پس از اصلاحات ارضی و اعطای زمین به دهقانان، رفته رفته آبادی های خرد و کوچک اطراف محوطه تل چگاسفلی، عرصه محوطه را اشغال کرده و روستائیان خانه های خود را برروی آن ساختند.

حفرچاه های آب و فاضلاب بر سطح محوطه، برپا داشتن سازه های صنعتی اعم از پمپ های فشارقوی، کارگاه سنگ شکن و تولید شن، منبع سیمانی آب در خلال سال های جنگ تحمیلی و نیز ساخت تاسیسات دامداری و دامپروری بر روی عرصه محوطه، آسیب های جبران ناپذیری بر پیکر این محوطه وسیع هزاره پنجم پیش از میلاد وارد ساخته و منظر طبیعی پیرامون محوطه نیز از تغییرات بی نسیب نمانده است.