۱۹ ماه پیش بود که کشورهای غربی در توافق ژنو متعهد به لغو تحریم طلا و فلزات گرانبها برای ایران شدند؛ تعهدی که تازه یک هفته از عملی شدن آن می گذرد.

آذرماه سال ۹۳ بود که آمریکا و اتحادیه اروپا، تحت توافقنامه ژنو متعهد شدند در قبال پایبندی ایران به تعهداتش، تحریم طلا و فلزات گرانبها و همین طور خدمات مرتبط با آنها را تعلیق کنند و اکنون بعد از گذشت ۱۹ ماه، در حاشیه مذاکرات وین، مشکل انتقال «بخشی» از دارایی های طلای ایران رفع شد!

این خبر را «ولی الله سیف» رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد و گفت: «معادل ۱۳ تن طلا که قبلاً خریداری شده و در آفریقای جنوبی به صورت امانی طی ۲ سال گذشته نگهداری می‌ شد و به دلیل شرایط تحریم و برخی کارشکنی‌ها امکان انتقال به ایران را نداشت، بر اساس پیگیری های انجام شده در مذاکرات جاری در وین رفع مشکل شده و طی هفته گذشته در قالب ۳ محموله که آخرین آن به میزان ۴ تن بود، وارد کشور و تحویل خزانه‌ بانک مرکزی شد».

اینکه دلیل اصلی تحریم طلا چه بود به دوران بعد از تحریم بانک مرکزی باز می گردد. بعد از تحریم بانک مرکزی، ایران بخشی از درآمد نفتی خود را با انتقال به ترکیه تبدیل به طلا و آن را به داخل کشور منتقل می کرد. در واقع بخش قابل توجهی از صادرات نفت و گاز ایران با سایر کشورها نظیر چین، هند و ترکیه به دلیل تحریم های مالی، از طریق تهاتر با طلا تسویه و طلا جایگزین دلارهای نفتی می‌شد.

با این کار بخشی از درآمدهای نفتی به داخل کشور منتقل می‌شد، پشتوانه ریال افزایش می‌یافت و همچنین ضمن حفظ ذخایر ارزی و ارزش آنها، این امکان به وجود می آمد که دلار از حجم انبوهی از مبادلات حذف شود. در نتیجه ایران به این وسیله می توانست بخش مهمی از تحریم‌های غرب علیه خود را خنثی کند. با توجه به اهمیت مبادلات طلا و استفاده از آن برای دورزدن تحریم ها، غربی‌ها در سال ۲۰۱۲ چندین قانون تحریمی برای ممنوعیت خرید و فروش طلا و فلزات گرانبها وضع کردند.

در اکتبر ۲۰۱۳، به دنبال انعقاد توافقنامه ژنو، آمریکا و اتحادیه اروپا متعهد شدند «کلیه تحریم‌ها در خصوص معاملات طلا و فلزات گرانبها و خدمات مرتبط با آنها را تعلیق کنند».

در حالی که آژانس بین المللی انرژی اتمی از همان ابتدا در گزارش های خود به پایبندی ایران به تعهداتش طبق توافقنامه ژنو اذعان داشته، اما عملی شدن تعهد غرب به یکی از تعهداتش که لغو تحریم طلا بوده، ۱۹ ماه زمان برده و آن هم در نهایت با رایزنی وزارت خارجه در حاشیه مذاکرات هسته ای وین محقق شده است.

سئوالی که اکنون مطرح می شود این است که آیا قرار است به دنبال لغو تحریم های آمریکا و اروپا علیه ایران در توافقنامه ای که میان ایران و ۱+۵ منعقد می شود، طرف ایرانی بار دیگر باید ماه ها زمان صرف کند تا بتواند زمینه عملی شدن تعهد آنها را فراهم سازد؟!