ضرورت تفکیک زباله از مبداء و مدیریت پسماند

امروزه به دلیل افزایش و تولید محصولات شیمیایی گوناگون و نیاز روز افزون انسان برای مصرف این مواد، حجم بسیار زیادی از زباله و پسماند تولید می شود که برای محیط زیست یک تهدید جدی است. کشورهای پیشرفته و در حال توسعه زباله را به عنوان یک ثروت ملی نگاه می کنند.

بر اساس آمارها توسعه بازیافت تا حد زیادی به حفظ منابع اولیه و کاهش فضای مورد نیاز به دفن پسماندها کمک می کند.

تنها با بازیافت یک تن کاغذ باطله می توان از قطع ۱۷ اصله درخت و از بین رفتن ۳.۳ متر فضا برای دفن این زباله ها جلوگیری کرد و همچنین ها تا ۶۰ هزار گالن آب صرفه جویی کرد.

لذا تفکیک از مبداء اکنون اهمیت بسیار بالایی پیدا کرده است . این کار یکی از فعالیت های اساسی و مهم در یک سیستم جامع مدیریت پسماند می باشد.

تفکیک از مبداء یکی از روشهای پردازش پسماند می باشد که به منظور افزایش راندمان سیستم های بازیافت مواد به اجرا در می آید.

قانون نیز به اهمیت این موضوع پی برده اند و طی آن قانون مدیریت پسماند را به تصویب رساندند:

قانون مدیریت پسماند : با استناد به ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند مصوب سال ۱۳۸۴ هیات محترم دولت مبنی بر جمع آوری پسماندهای تفکیک شده ی عادی ، مدیریت اجرایی پسماند در شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر تا سال ۱۳۹۰ ، ضرورت اجرای اجرای طرح تفکیک از مبداء یا بازیافت در کلیه شهرها مشخض خواهد شد.

در همین راستا توجه شما را به گفتگوی پایگاه خبری هورنیوز با مسئولان و کارشناسان مدیریت پسماند شهرداری اهواز جلب می نماید.

مجتبی گلستانی ، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز در گفتگو با هورنیوز :

* ضرورت تفکیک زباله از مبداء :

موارد متعددی وجود دارد که ضرورت تفکیک از مبداء را بدیهی می کند :

۱ – از جنبه ی زیست محیطی :

• الف : کاهش عملیات دفن که موجب کاهش مصرف زمین و جلوگیری از تخریب محیط زیست می شود .
• ب : جلوگیری از تولید گازهای گلخانه ای باتوجه به بازیافت اقلام تفکیک و جلوگیری از مصرف منابع و انرژی ، جهت تولید مجدد مواداولیه.
• ج : کاهش تولید گازهای گلخانه ای و کمک به بازچرخش کربن زیستی و جلوگیری از ورود کربن معدنی به جو.
• د : کاهش آلودگی هوا و تخریب محیط زیست به کاهش عملیات جمع آوری و دفع
• ه : جلوگیری از استخراج و استفاده از منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر

۲ – از لحاظ اقتصادی :

• الف : کاهش هزینه های جمع آوری ، انتقال و دفع پسماندها
• ب : کاهش هزینه های استخراج منابع و معادن باتوجه به بازیافت پسماندها
• ج : کاهش هزینه های دفن باتوجه به کاهش مقادیر دفن
• د : منافع اقتصادی باتوجه به عواید ناشی از تفکیک از مبداء
• ه : کاهش هزینه های تفکیک در مقصد باتوجه به کاهش هزینه های حمل کلی پسماند

* ضرورت کاهش تولید زباله باتوجه به بالابودن میزان تولید در کلانشهر اهواز :

اولین و ضروری ترین بخش در چرخه مدیریت پسماند، کاهش تولید می باشد. ضرورت فرهنگ سازی و اصلاح این بخش از مدیریت پسماند باتوجه به این که ابتدا هم در کاهش استفاده از منابع  منفعت دارد و هم در کاهش هزینه های مدیریت پسماند.

کاهش تولید پسماند در دو بخش امکان پذیر است . د بخش اول که مربوط به منابع تولید می باشد و خارج از مدیریت جزء در کشور می گردد و در بخش دوم که به بخش مصرف کنندگان (مردم) برمی گردد و قابلیت سیستم مدیریت پسماند در این بخش نمایان می گردد.

اصل کاهش تولید به همان اصل پیشگیری بهتر از درمان اشاره دارد . یعنی عملاً با عدم تولید زباله هزینه ای هم جهت مدیریت آن انجام نمی شود. با عنایت به این موضوع و با کاهش ۵ درصدی زباله شهری ، مانند اهواز ، روزانه می توان حداقل ۴۰ تن از پسماند تولیدی شهر اهواز که در سال، ۱۴۶۰۰ تن می گردد، کاهش داد و هزینه های متناسب با آن را کاهش داد.

کاهش تولید پسماند با فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف خانوارها انجام پذیر است.

* کمبودها و نیازها برای مدیریت بهتر پسماند :

کمبودها در بخش مدیریت پسماند را می توان در چند بخش مطرح نمود : بخش سخت افزاری – بخش نیروی انسانی – بخش عاومل طبیعی و اقلیمی – بخش فرهنگی و اجتماعی

بخش سخت افزاری :

باوجود ماشین آلات مکانیزه و مدرن جمع آوری و حمل پسماند جهت اجرای طرح های تفکیک از مبداء ، از جمله هزینه های خرید مخازن تفکیک ، ایستگاه های بازیافت ، خرید دستگاه های مدرن تفکیک از مبداء

بخش نیروی انسانی :

با توجه به عدم وجهه مناسب مشاغل کارگری مرتبط با مدیریت پسماند ، عمدتاً افراد شاغل در این بخش به لحاظ علمی ، عملی و سطح تسهیلات دارای سطح مطلوبی نیستند و این موضوع یکی از عوامل محدود کننده و بازدارنده در این بخش می باشد که ضرورت آموزش و اطلاع رسانی را بدیهی می کند.

بخش عوامل طبیعی و اقلیمی :

وجود مشکلاتی از قبیل گرد و خاک ، بالابودن آبهای سطحی ، گرمای هوا ، کمبود آب و … از عوامل بازداردند و هزینه ساز در این بخش می باشد و ضرورت تهیه امکانات ایمنی و رفاهی برای پرسنل کارگری و اجرایی ، تامین اعتبارات لازم جهت فراهم سازی امکانات دفن بهداشتی و… از جمله ضروریات این بخش می باشد.

بخش فرهنگی :

وجود مناطق حاشیه ای بسیار ، دور تا دور شهر اهواز که عمدتاً افراد کم بضاعت در آنجا ساکن می باشند و عدم همکاری مردم سطح شهر جهت یاری رساندن و همکاری برای اجرای طرح های فرهنگ سازی ، آموزش و اجرای طرح های حمایتی را بدیهی می نماید.

برنامه های آینده سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهواز :

در بخش کاهش تولید : سازمان در نظر دارد آموزش شهروندی از طریق آموزش های چهره به چهره در سطح مدارس ، خانواده ها و همچنین اطلاع رسانی و آموزش از طریق رسانه های گروهی ، این هدف را دنبال کند.

در بخش تفکیک از مبداء علاوه بر موارد فوق الذکر ، سازمان در نظر دارد با جذب پیمانکاران با تجربه و توانا و همچنین تهه و توزیع اقلام حمایتی و تشویقی بین شهروندان از جمله مخازن تفکیک از مبداء ، پلاستیک زباله و.. اقدام به اجرای هرچه بهتر این طرح نمیاد.

در بخش جمع آوری ، حمل، راه اندازی و توسعه ایستگاه های انتقال موقت ، توسعه ناوگان حمل و نقل ، ورود ماشین آلات مکانیزه و مدرن به سیستم حمل و نقل ، پوشش سیستم مکانیزه جمع آوری و حمل در مناطق حاشیه ای و… از جمله برنامه های سازمان می باشد.

در بخش دفع و پردازش با توسعه و بهبود کارخانه کمپوست شهر اهواز و راه اندازی صنایع تبدیلی از جمله بازیافت کاغذ و پلاستیک و انجام عملیات دفن بهداشتی پسماند از برنامه های این سازمان است.

در بخش استحصال انرژی ، در حال حاضر در حال انجام طرح های مطالعاتی در بخش استحصال انرژی از پسماندها به روش هاضم بیولوژیک و نیروگاه زباله سوز می باشد.

ژاله مهدوی ، مدیر طرح و برنامه سازمان مدیریت پسماند شهرداری اهوازدر گفتگو با هورنیوز :

 با لاترین رده در سلسله مراتب مدیریت جامع پسماند ، کاهش تولید در مبداء می باشد.

از دیدگاه جامعه کاهش در مبداء مطلوبترین فعالیت می باشد ، زیرا با انجام آن ، جامعه در عمل متحمل هزینه هایی برای جابجایی ، بازیافت و دفع پسماندهایی که هرگز به وجود نیامده و به سیستم مدیریت پسماند تحویل داده نشده اند ، نخواهد شد.

عملی ترین و مفیدترین روش ها برای کاهش تولید زباله در مبداء عبارتند از :

۱ – اتخاذ و پذیرش استانداردهای صنعتی برای تولید و بسته بندی محصول با استفاده از مواد کمتر

۲ – تصویب قوانینی که کاربرد مواد خام و اولیه در محصولات مصرفی را به حداقل می رساند.

۳ – اتخاذ و کاربرد روشهایی مبنی بر افزایش نرخ خدمات برای تولید کننده هایی با میزان بالای تولید پسماند

* هدف از اجرای طرح تفکیک از مبداء چیست ؟

• ارتقای سطح فرهنگ و آموزش عمومی در ارتباط با تولید و دفع مواد زاید جامد و ترویج روحیه صرفه جویی
• بهبود شرایط بهداشتی ، کاهش آلودگی های ناشی از تولید زباله و حفظ محیط زیست
• صرفه جویی در مصرف منابع طبیعی با بازگشت مواد قابل استفاده به چرخه تولید
• بهبود کیفیت مواد اولیه کارخانه کمپوست به منظور دستیابی به کمپوست مرغوب تر
• کاهش میزان پسماندهای دفنی و افزایش طول عمر مراکز دفن
• صرفه جویی در هزینه های جمع آوری و حمل و نقل زباله
• ایجاد زمینه های اشتغال و جذب سرمایه های بخش خصوصی