یکی از مهم ترین وعده های دکتر حسن روحانی در زمان تبلیغات انتخاباتی و همچنین پس از تشکیل دولت تدبیر و امید، مقابله با بیکاری و ایجاد فرصت های جدید شغلی برای جوانان بود. ناتوانی دولت ها در عمل به تعهداتشان در بازار کار و همچنین بسته ماندن درهای این بازار به روی کارجویان به ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی، باعث شده است که بیکاری جوانان امروز در ایران بحرانی شود.

بیشتر از آنچه که بخواهیم در این نوشتار درباره بیکاری بگوییم، در ۱۶ ماه اخیر از سوی مقامات مختلف دولت تدبیر و امید گفته شده و تقریبا تمامی وزرای کابینه دولت، رئیس جمهور و معاونان وی به دفعات درباره شرایط بسیار نامناسب بازار کار در ایران سخن گفته اند.

بنابراین اینکه فرض شود دولت قادر به درک مسئله بیکاری و وجود درخواست‌های میلیونی در این بخش نیست، نادرست و از اساس غلط است؛ اما آنچه که مایه نگرانی در این بخش است اینکه چرا دولت در مدت زمانی که از فعالیتش سپری شده و اتفاقا در برخی از بخش‌ها مانند مهار نرخ تورم و مذاکرات هسته ای موفقیت‌هایی را نیز داشته، در حل یک مسئله داخلی ناموفق بوده و امکان جدیدی را به بازار کار کشور اضافه نکرده است؟

بیکاری در ردیف مسائل مهم کشور

هرچند مسائل مربوط به حل اختلافات هسته ای ایران با گروه ۱+۵ مهم و دارای اهمیت ویژه ای است، اما اینگونه مسائل نباید باعث غفلت دولت‌ها از حل مسائل داخلی و یا به تاخیر انداختن آنها شود. به جرات می توان گفت برای صدها هزار جوان تحصیل کرده دانشگاهی، امروز مسئله کار و اشتغال به عنوان بزرگترین دغدغه و مسئله پیش رو شناخته می شود و آنها دست و پا می زنند تا بتوانند وارد بازار کار شوند.

در زمان دولت‌های سابق و در جریان سفرهای استانی و همچنین چند سفر انجام شده در دولت تدبیر و امید، اشتغال به یکی از مهم ترین و جدی ترین درخواست های مردم تبدیل شده و جوانان همواره منتظر شنیدن برنامه و یا تحرکی از دولت در این بخش هستند.

به نظر می رسد اشتغال و حل مسئله بیکاری کشور به مراتب از مهار تورم و تحریک بازارها برای خروج از رکود و حتی مذاکرات هسته ای سخت تر است و یا در شرایط فعلی کشور برای دولت‌ها سخت تر شده است؛ اما این مسائل چیزی از نیاز فوری جوانان به اشتغال را کم نمی کند.

متاسفانه آنچه که از آمارهای جدید مرکز آمار ایران قابل برداشت است، اینکه بیکاری همچنان به عنوان معضل بزرگ کشور باقی مانده، دولت تا به امروز برنامه مشخص و قابل اتکایی برای مقابله با آن ارائه نکرده و در ۱۶ ماه اخیر نیز تنها به هشدارهای مکرر و ارائه ارقام متفاوت از تعداد بیکاران بسنده کرده است.

۱۰ آمار جدید از تحولات بازار کار ایران

مرکز آمار ایران در تازه ترین گزارش خود اعلام کرده نرخ بیکاری در ۱۶ ماهگی فعالیت دولت تدبیر و امید ۱۰.۵ درصد و تعداد بیکاران مطلق کشور نیز ۲ میلیون و ۵۲۰ هزار و ۶۶۷ نفر است. تعداد بیکاران در پاییز ۹۲ به میزان ۲ میلیون و ۴۰۱ هزار نفر بود که نشان دهنده افزایش ۱۱۹ هزارنفری تعداد کل بیکاران مطلق کشور است.

* جمعیت فعال کشور ۲۳ میلیون و ۹۳۲ هزار و ۱۸۶ نفر است که همچنان نشان دهنده غیرفعال بودن ۴۰ میلیون و ۲۲۹ هزار و ۱۷۰ نفر از کل جمعیت کشور است.

* نرخ بیکاری زنان نسبت به مردان همچنان بالا و نزدیک به ۳ برابر شده و با وجود اینکه طی یکی دو دهه اخیر تمایل زنان به مشارکت در امور اجتماعی و اقتصادی کشور به شدت افزایش یافته و در برخی سال ها تعداد پذیرفته شدگان زن دانشگاه ها بیشتر از مردان هم بوده، اما همچنان یک شکاف عمیقی در بیکاری زنان و مردان وجود دارد که نشان دهنده بازار کاری مردسالار به جای شایسته سالاری در ایران است.

* نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله کشور ۲۵.۷ درصد و به بیش از ۲ برابر نرخ عمومی کشور رسیده که نشان دهنده بحران بیکاری برای جوانان است. بیکاری زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله کشور ۴۲.۸ درصد و بیکاری مردان ۲۱.۹ درصد است.

* یک میلیون و ۵۶۰ هزارنفر از کل بیکاران مطلق کشور در حال حاضر زیر ۳۰ سال سن دارند که نشان دهنده بیکاری بالای جوانان به ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی است. از مجموع بیکاران مطلق کشور ۹۶۰ هزارنفر بالای ۳۰ سال سن دارند.

* سهم اشتغال در بخش کشاورزی در ایران با کاهش دوباره به ۱۶.۸ درصد رسیده و تنها ۳ میلیون و ۶۰۰ هزارنفر در این حوزه اشتغال دارند. صنعت ۳۴.۴ درصد معادل ۷ میلیون و ۳۶۰ هزارنفر و خدمات ۴۸.۸ درصد به تعداد ۱۰ میلیون و ۴۴۸ هزارنفر اشتغال زایی دارند.

* ۲ میلیون و ۲۷۳ هزار نفر در پاییز امسال دارای اشتغال ناقص بوده که می توان آنها را در مرز اشتغال و بیکاری قرار داد.

* در پاییز امسال نرخ بیکاری ۱۶ استان کشور تک رقمی اعلام شده و کرمانشاه با ۱۵.۳ درصد بالاترین نرخ بیکاری و استان مرکزی نیز با ۵.۵ درصد کمترین بیکاری را داشته است. فاصله بیکاری استان ها در حال حاضر به ۹.۸ درصد رسیده که در تابستان ۱۱.۱ درصد بود.

* پایتخت دارای تغییرات شدیدی در نرخ بیکاری بوده به نحوی که نرخ بیکاری تهران از ۵.۱ درصد تابستان امسال به یکباره به ۱۱.۴ درصد یعنی بیش از ۲ برابر در پاییز رسیده است.

* با وجود اینکه نرخ مشارکت به صورت کلی در کشور پایین و زیر ۴۰ درصد است اما این نرخ در برخی استان ها مانند سیستان و بلوچستان و کهکیلویه و بویراحمد حتی کمتر از ۳۰ درصد است.

جدول وضعیت بیکاری در پاییز ۹۳

جدول تغییرات نرخ بیکاری در استان ها

منبع : مهر