شاید شما نیز بارها این کلام که شهرداری نهادی اجتماعی است و باور به رویکرد شهروندمحوری در سرلوحه کار شهرداری است را بارها  از زبان مسئولین شهرداری اهواز شنیده باشید.یا تاکید بر حقوق شهروندی در مجموعه مدیریت شهری اهواز را از زبان  شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر اهواز شنیده باشید. اما این شعار تا چه حد در شهرداری اهواز اجرایی شده است و چه برنامه‌هایی برای این امر در دستور اجراست سوال‌هایی بود که از امیر آهن‌جان معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری اهواز پرسیدیم. او در صحبت‌هایش از تلاش برای تعهد به برنامه پنجساله شهرداری و استراتژی‌های کلان آن گفت. از بیم‌ها و امیدهای شهرداری اهواز در رویکرد شهروندمحوری و جلب مشارکت‌های شهروندی سخن به میان آورد و به نبود زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی در شهر اشاره کرد. حاصل گفتگوی ما پیش روی شماست:

– تقریبا یک سال از اینکه شما به عنوان معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری اهواز مشغول به‌کار هستید می گذرد، اگر بخواهیم مروری به این یکسال گذشته داشته باشید این دوره را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بنام خدا، ابتدا باید از اینکه توفیق خدمتگذاری به شهروندان عزیز و فهیم شهرم نصیب من و همکارانم در مجموعه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شد، خدای منان را شکرگذار باشم و از همین فرصت از اعتماد و حمایت‌های همه جانبه شهردار سخت‌کوش و توانمند کلانشهر اهواز جناب آقای مهندس موسوی و اعضای محترم شورای اسلامی شهر اهواز که با دلسوزی و دقت نظر به فعالیت‌های این معاونت نظارت دارند و حامی فعالیت‌های ما هستند، کمال قدردانی را بنمایم. ارزیابی فعالیت‌های ما را باید شهروندان، فرهیختگان، اساتید محترم دانشگاه، روحانیت معزز و کلیه کوشندگان عرصه فرهنگ و اجتماع انجام دهند.

– اما به قول معروف شما در بطن کار هستید می‌توانید از روندی که طی این یک سال انجام شد،گزارشی ارایه دهید.

اگر اجازه بدهید برای گزارش کار شما را به سایت شهرداری ارجاع دهم اما در زمینه روندها و رویدادها ابتدا چند پیش زمینه باید خدمت شما عرض کنم. از ابتدا تلاش شد تا برنامه محوری در سرلوحه فعالیت‌ها قرار گیرد. با توجه به برنامه پنجساله شهرداری اهواز، اهداف، استراتژی‌های وظیفه‌ای و استراتژی‌های بخشی ابلاغ شده که وظایف معاونت و چهار مدیریت آن تعیین شده که براساس آن‌ها برنامه سالیانه برای سال جاری تدوین و به مدیریت‌ها و معاونت‌های امور اجتماعی و فرهنگی مناطق نیز ابلاغ شد.

در این یک سال ما در دو بُعد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تلاش کردیم تا شهرداری به عنوان یک نهاد اجتماعی نهادینه شود. در بعد سخت‌افزاری همانگونه که مستحضرید شهر اهواز از یک عقب افتادگی در سرانه‌های فرهنگی رنج می‌برد که تلاش شد زیرساخت‌های لازم برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان از جمله زمین‌های ورزشی محله‌ای، سراهای محله‌ و … به مرحله اجرا گذاشته شوندکه شاهدعزم جدی در این زمینه هستیم و تا کنون عملیات احداث شش سرای محله آغاز شده و هفتمین آن‌ها نیز در مرحله کلنگ زنی است و تعداد زمین‌های ورزشی افتتاح شده نیز تا پایان سال به ۲۱ زمین خواهد رسید.

برای سال آتی نیز برنامه‌های مفصلی در دست تهیه و تدراک داریم که ان‌شاا… این زیرساخت‌ها به سطح استاندارد شاخص‌های کشوری برسند و بتوانیم عدالت خدمت‌رسانی و محله‌محوری را به عرصه ظهور برسانیم. همچنین برنامه پنجساله دوم نیز در دست تهیه است که رویکرد باور به توسعه خدمات‌رسانی در همه عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی با رویکرد شهروند محوری و مدیریتی جهادی در استراتژی‌های شهرداری جای خواهد گرفت.

در زمینه نرم‌افزاری و برنامه‌های جاری همانطور که شاهد هستیم رویکرد شهروندمحوری به عنوان کلیدواژه رویکردهای ما بوده که با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در این سال تلاش شد با مدیریت جهادی در زمینه فرهنگ را به منصه ظهور برسانیم و چنانچه شاهد هستیم فعالیت‌های این معاونت برای شهروندان مشهود است. برگزاری بیش از صدها کارگاه،کلاس، همایش و سمینار آموزش مهارت‌های شهروندی، اجتماعی و سلامت در سطح شهر، مدارس و… ، برگزاری ده‌ها جشنواره بزرگ فرهنگی، هنری، آموزشی و ورزشی، برگزاری بیش از صدها برنامه فرهنگی و مذهبی، همچنین با هدف اجرای منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از حرکات خودجوش فرهنگی، حمایت و مشارکت در اغلب برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی، آموزشی، علمی، هنری و مذهبی که در شهر اهواز برگزار می‌شود تنها بخش‌هایی از فعالیت‌هایی است که طی این یکسال در شهر اهواز انجام شده است.

در عین حال تولید چندصد هزار نسخه محصولات فرهنگی، آموزشی و… نیز در دستور کار این معاونت بوده که در همین حال که سرگرم این گفتگو هستیم تولید این محصولات در دستور کار هستند و تا پایان سال جاری چندین عنوان کتاب، ویژه‌نامه، نشریه، فلش کارت، محصولات صوتی و تصویری و… تولید خواهند شد و همچنین بهره‌گیری از رسانه‌های موجود در استان نیز به منظور ارتقای آموزش‌های شهروندی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

برگزاری نمایشگاه‌ها و ایستگاه‌های سیار سلامت، آموزش شهروندی، اجرای تئاترهای خیابانی و بسیاری از برنامه‌های فرهنگی، جشن‌ها و سوگواره‌ها که فرصتی را برای خدمت‌رسانی به شهروندان فهیم اهوازی فراهم کرده‌اند. در اولین فرصت گزارشی مبسوطی در خصوص فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی شهرداری اهواز نیز به اطلاع شهروندان خواهد رسید.

این وعده رابه شهروندان عزیز می‌دهیم که ماه‌های پایانی سال مملو از تولیدات،برنامه‌ها،کارگاه‌هاوهمایش‌هاوجشنواره‌های فرهنگی‌-‌هنری واجتماعی خواهدبود که امیدواریم باتداوم این برنامه‌ها شهراهواز به سمبلی از فعالیت‌های فرهنگی واجتماعی مبدل گردد.

-شما در بخش نرم افزاری به رویکرد شهروندمحوری اشاره کردید که اتفاقاً شهردار نیز در نشست‌های تخصصی شهرداری به آن تاکید می‌کنند. مراد شما از شهروندمحوری چیست و برنامه شهرداری اهواز برای تحقق این امر چیست؟  

شهرداری به‌عنوان بزرگترین نهاد خدماتی، عمرانی و اجتماعی با مجموعه بسیار گسترده‌ای از وظایف که بر عهده دارد به صورت مستمر و در سطوح متفاوتی و گسترده‌ای با شهروندان در ارتباط است و این ارتباط مستمر و متقابل باعث شده شهروندان از یک سو با حجم وسیعی از حقوق نسبت به مدیریت شهری و از دیگر سو با وظایفی مواجه باشند که عملاً با این نگاه که شهر چیزی جز حاصل و برآیند زندگی شهروندان نیست و فعالیت‌های ما جز برای کسب رضایت ایشان نیست زیربنای تفکرشهروندمحوری است که جز لاینفک و ضروری مدیریت شهری محسوب می‌شود. با اتخاذ این رویکرد می‌توان امیدوار بود که در بلندمدت به شهری مطلوب دست یافت.  ملزومات زندگی در جامعه‌ای با ویژگی‌های امروزین شهر اهواز که با خرده‌فرهنگ‌های متنوع، دارای پویایی بالا مواجه است، ایجاب می‌کند به زبانی و مفاهمه‌ و میثاقی مشترک با شهروندان است دست یابیم که به باور مجموعه مدیریت شهری اهواز شهروندمحوری و رعایت حقوق شهروندی این اشتراک است.

شهروندمحوری به‌عنوان رویکردی که افزایش رضایتمندی شهروندان و تحقق مدیریت جهادی را در بر دارد از سوی شهردار کلانشهر اهواز و شورای اسلامی شهر مورد توجه جدی قرار گرفته است. حقوق شهروندی محقق نخواهد مگر شهروندان نیز با حقوق خود آشنایی داشته باشند و مطالبه‌گری و تعلق خاطر به شهر را در عمل نشان دهند.حقوق شهرندی و حقوق اجتماعی شهروندان که ناظر بر فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت شهروندان است، زمینه‌های بنیادین توسعه پایدار و همه‌جانبه‌ی شهرهاست و باورمندی به این مهم زمینه تبدیل شهرداری را به نهادی اجتماعی را فراهم می‌کند.

–        شما برای تحقق ویژگی‌های شهروند مطلوبی که از آن یاد کردید، چه برنامه‌ریزی‌ای را انجام داده‌اید؟

ساختار شهرداری‌ها ناظر به مجموعه وظایفی که برعهده دارند به صورت تخصصی بسط و گسترش یافته است که همانگونه که پیشتر هم عرض کردم مجموعه معاونت امور اجتماعی و فرهنگی نیز برنامه‌های گسترده‌ای را در دست اجرا دارد.اولویت ما در این معاونت ارتقای فرهنگ عمومی است، بدین منظور با تاکید بر آموزش‌های شهرندی، ارتقای سلامت و کاهش آسیب‌های اجتماعی، توسعه ورزش همگانی، ارتقای سطح برنامه‌های فرهنگی و هنری برنامه‌های گسترده و مستمری در حال اجراست. در خصوص رساندن شاخص‌های فرهنگ شهروندی به‌عنوان مثال سه طرح بزرگ شهردار مدرسه، شهردار خانواده و غنچه‌های شهر در دستور کار قرار گرفته که از سن ۶ تا ۱۵ سال را تحت پوشش قرار می‌دهند. باور داریم که با این آموزش‌ها که به مهارت‌های اجتماعی شهروندان، حقوق و وظایف شهروندی تاکید دارند، می‌توانیم شهروندان فردای شهرمان را به‌عنوان شهروندانی مسئول، مشارکت‌جو و دارای مهارت‌های اجتماعی لازم برای زندگی شهری تربیت کنیم. از دیگر سو برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و آموزشی همه با اولویت افزایش شاخص‌ها و بهبود کیفیت زندگی شهری بنا نهاده شده‌اند. حتی در مسایل عمرانی نیز تاکید بر افزایش سرانه‌های فرهنگی و اجتماعی است که با عقب‌ماندگی‌ای جدی در این زمینه مواجه ایم که با مدیریت جهادی به‌دنبال جبران این کمبودها هستیم.

به‌منظور افزایش مشارکت‌های اجتماعی شهروندان نیز برنامه‌هایی جدی در دستور کار است. از یک سو توجه به ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و حرکت‌های خودجوش شهروندان مدنظر است از دیگر سو همانگونه که شهردار محترم نیز تاکید کرده‌اند باید سازکارهای دریافت و کاربست نظرات و ایده‌های شهروندان فراهم و تسهیل شود که بدین منظور ظرف چند روز آینده اولین جشنواره ایده‌های شهروندی با شعار محوری « اگر من شهردار اهواز بودم»در حال برنامه‌ریزی و اجراست. این جشنواره می‌تواند منشا حرکت بزرگی در شهر اهواز باشد که امیدواریم با استقبال و همراهی شهروندان راهی جدید در شیوه‌های ارتباطی آن‌ها در مدیریت شهری گشایش یابد.

همچنین تلاش ما از ابتدا این بوده که برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی را به میان مردم ببریم و همه شهروندان بتوانند از آن بهره ببرند به‌عنوان مثال هفته گذشته نمایشگاه ارمغان سلامتی را در خیابان سلمان فارسی اجرا کردیم که با استقبال بی‌نظیر شهروندان این برنامه به صورت گسترده‌تر و با کیفیتی بالاتر در دیگر نقاط شهر اهواز نیز اجرا خواهد شد. همچنین تلاش کرده‌ایم فضاهای عمومی شهر را از صرف یک کالبد خارج کرده و آن‌ها رابا برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و ورزشی عجین کنیم.شهر اهواز بدلیل حجم بسیار بالای مهاجرت و تنوع فرهنگی موجود در آن نیازمند توجه بیش از پیش به افزایش تعلق خاطر به شهر و همبستگی اجتماعی است که این زیرساخت‌ها و برنامه‌های فرهنگی با فراهم آوردن زمینه گسترش خدمات‌رسانی به شهروندان زمینه‌های کنش جمعی، ایجاد خاطرات مشترک و در نهایت امر هویت‌سازی و همبستگی اجتماعی را فراهم می‌آورد و چنانچه از تلاش‌های فرهنگی انتظار داریم این کارها در بلندمدت خود را نشان خواهند داد.

–        سیاستگذاری در معاونت چگونه انجام می‌شود؟

برنامه‌ریزی بدون توجه به مختصات وویژگی‌های فرهنگی و بومی شهرکمک چندانی به ارتقای سطح کیفیت زندگی شهروندان نخواهدکرد، بلکه پیامدهای خواسته وناخواسته‌ی فراوانی رابرای مردم به بارخواهدآورد. نبود زیرساخت‌ها و عدم تشکیل شورایاری‌ها که عملاً مدیریت اجتماعی و محله‌محور را با کُندی مواجه کرده است برنامه‌ریزی می‌بایست مبتنی بر داده‌های علمی انجام شود که یکی از مشکلات شهر اهواز ضعف، عدم انسجام و یاکمبود داده‌های علمی مورد وثوق فرهنگی و اجتماعی قابل استناد است که براساس آن برنامه‌ریزی‌های دقیق به فراخور محلات و اقشار مختلف جامعه صورت پذیرد که برای رفع این نقیصه شورای عالی برنامه‌ریزی شهرداری به جدیت در حال فعالیت است. در حال حاضر با توجه به برنامه پنجساله موجود به عنوان سند راهبردی شهرداری برنامه‌های سالیانه تدوین می‌شوند که اجزای این برنامه‌ها با بهره‌گیری از تجربیات، دانش موجود و جلسات مشترک با اساتید حوزه و دانشگاه و فعالین فرهنگی در دستور کار قرار می‌گیرند. فعالیت‌های معاونت دارای عنصر دربرگیری برای عموم شهروندان است و با آسیب‌شناسی نقیصه‌های موجود در برنامه‌های پیشین انجام می‌شود. نکته دیگری که باید در این زمینه ذکر شود توجه به تجربه‌های موفق سایر کلانشهرهاست که بعضاً الگوهای مناسبی را در اختیار قرار می‌دهند با بومی‌سازی آن‌ها می‌توان برنامه‌های موفقی را اجرا کرد.

–        سوال آخر، شما چندین بار به کمبود زیرساخت‌ها اشاره کردید اهمیت آن‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اجازه بدهید بی‌پرده بگویم عملاً نبود این زیرساخت‌ها و عدم اهتمام مدیران پیشین به تامین این زیرساخت‌ها از معاونت فرهنگی ، معاونت جشن‌ها و سوگواری‌ها ساخته بود که طی یکسال اخیر تغییر رویکرد و اهتمام جدی به احداث زیرساخت‌ها به عنوان میراثی ماندگار -که زمینه‌ساز مدیریت فرهنگی اجتماعی در شهر خواهند بود- از سوی شهردار محترم مورد تاکید قرار گرفت. در شرایط فعلی و نبود زیرساخت‌ها ما برای اجرای هر برنامه‌ای برای شهروندان به‌جای آنکه شهروندان بدانند به کجا مراجعه کنند و جامعه هدف هر برنامه مشخص باشد برنامه‌ها در نقاطی از شهر اجرا می‌شوند که عملاً این برنامه‌ها مستمر نیستند و استمرار شرط تاثیرگذاری در برنامه‌های فرهنگی است.

در یک قیاس ساده با دیگر کلانشهرها، فرهنگسراها، سراهای محلات به عنوان حلقه‌های وصل شهروندان به شهرداری فعالیت می‌کنند و عملا مشارکت اجتماعی شهروندان رخ می‌دهد اما در شهر اهواز با ضعف در این  زیرساخت‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌ایم که در نهایت امر این به ضرر شهرداری و شهروندان است.