آیین افتتاحیه هفته پژوهش و فناوری در خوزستان
آیین افتتاحیه هفته پژوهش و فناوری در خوزستان صبح ۲۳ آذرماه با تجلیل از پژوهشگران برتر دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد.
آیت‌الله سیدعلی شفیعی نماینده مردم‌خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، در این آیین که در آمف‌تئاتر شهید مطهری دانشکده علوم دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با تبریک این هفته به قشر دانشگاهی و ابراز امیداوری از این‌که خدای متعال همیشه ما را در مسیر پژوهش و تحقیق موفق بدارد، اظهارداشت: دانشگاه در این هفته باید در مقام پژوهش و فناوری باشد. تشکیل جلسات، برگزاری سمینارها و همایش‌ها به‌تنهایی کافی نیست و باید بهره‌ای از این گفتارها برگیریم و گامی در این راه برداریم.
وی با اشاره به تعریف علم تصریح‌کرد: آنچه بدیهی است و کسی بر آن اختلافی ندارد، این است که علم به معنی کشف واقع و وصول به‌واقع است؛ البته به یک تعبیر که بعد کلامی دارد، علم مطلق خدا است، زیرا سه صفت ذاتی برای خداوند بیان شده که علم، قدرت و حیات است. بنابراین هرچه در راه علم پیش برویم بیشتر خدایی می‌شویم و هر قدر بهره بیشتری از علم داشته باشیم، به خداوند نزدیک‌تر شده‌ایم.
نماینده مردم‌خوزستان در مجلس خبرگان رهبری خطاب به جمع حاضر در تبیین بعد حوزوی از علم، با بیان این‌که شما حوزوی نیستید اما نزدیک‌ترین قشر به حوزه هستید و حوزه هم نزدیک‌ترین قشر به شما است؛ گفت: در خصوص تعریف علم عنوان‌شده‌است که: ” العلم هو الاعتقاد الجازم المطابق للواقع ” که عبارت است از این‌که اگر به مسئله‌ای اعتقاد جازم پیدا کنید که آن مسئله مطابق با واقع است و به واقع رسیده‌اید، آن علم است. اگر اعتقاد پیدا نکنیم علم نیست و اگر اعتقاد پیدا کنیم اما آن اعتقاد جازم نباشد، آن هم علم نیست.
وی خاطرنشان‌کرد: اگر به آن مسئله اعتقاد جازم پیدا کنیم اما مطابق واقع نشود، آن جهل مرکب است. اما اگر معتقد به یک اعتقاد قطعی شویم و آن مطابق با واقع بود، این اعتقاد محصول این علم است. بنابراین از نظر قیمت‌گذاری به پایه علم نمی‌رسیم زیرا بسیار ارزشمند است.
آیت‌الله شفیعی با طرح این پرسش که آیا علم به معنای کشف واقع و مجهولات یا ایجاد معلومات است، افزود: اختلاف از اینجا آغاز می‌شود که آیا علم به این معنی است که آنچه را هست کشف کنیم یا آن‌که چیز جدیدی ایجاد کنیم؛ در تحقیق معنای اول اولویت دارد، یعنی علم عبارت از، کشف مجهولات است. به‌همین دلیل گفته می‌شود که همه آنچه که علم آن را کشف می‌کند، وجود دارد و علم آن را کشف و باز می‌کند اما چیز جدیدی ایجاد نمی‌کند.
نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری با بیان این‌که این اختلاف‌تعبیر دارای ثمرات و نتایجی است، تصریح‌کرد: در مکتب کنفسیوس از قدیم این مسئله موردتوجه بود که علم، به معنی کشف مجهولات است و اگر ایجاد معلومات تعبیر درستی باشد، نتیجه کشف مجهولات است. بنابراین همه دستاوردها اعم از آنچه که تاکنون واقع شده و آنچه هنوز واقع نشده، که حجم آن بسیار زیاد است، همه علم هستند؛ و همه در عالم هستی موجودند که باید واکاوی و آن‌را کشف کنیم. به‌همین دلیل است که کسانی که در این راه بیشتر گام برداشته‌اند، در راه علم موفق‌تر بوده‌اند.
شفیعی یکی از نتایج این تعبیر از علم را این دانست که کشف علم مستلزم فکر کردن است و تنها منوط به درس خواندن نیست و یادآور شد: اکنون در مکتب چین این مسئله مطرح است که علم، به زیاد درس‌خواندن نیست بلکه اگر در یک مقدار محدود و معینی که در مسیر قرار بگیریم و بتوانیم حرکت کنیم، کفایت می‌کند و بقیه مسیر را باید با فکر کردن طی کرد. آنچه که امام راحل به طلاب فرموده بود، همین نکته را تأکید می‌کرد که زیاد استاد دیدن ضرورتی ندارد بلکه زیاد فکر‌کردن و کشف مجهولات ضرورت دارد و این پژوهش به‌معنای واقع کلمه است.
وی با بیان این‌که مسئله فناوری تقریبا عبارت اخر تولید علم است و به بیان دیگر علم را در دنیا پخش کردن و به‌پیش بردن است، گفت: البته گفته‌ام که در بعضی کشورها روند تکاملی پژوهش با فناوری متفاوت است، که از جمله کشور ایران را به عنوان مثال مطرح می‌کنند که در بعد پژوهش پیشرفت کرده است اما در بعد فناوری هنوز نسبت به برخی کشورها عقب است. مهم این است که نخست باید کشف مجهولات شود و بعد تولید علم و آن‌گاه فناوری اتفاق می‌افتد. اگر مرحله اول درست انجام‌شود، امید به‌درست انجام‌شدن دومی هم وجود دارد.
نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری با بیان فهرست‌وار سیر تکاملی علم خاطرنشان کرد: سیر علم به معنای کشف مجهولات نخست پیدایش علم است که سپس با توسعه علم، عقل از قیمومیت علم خارج و به فکر‌کردن مستقل می‌شود؛ به‌عبارت دیگر از آن بطلمیوس، یک گالیله و کوپرنیک بوجود می‌آید؛ مرحله بعد فرورفتن علم در تاریکی‌های دوران رومیان بود و سپس قدرت مطلق ارسطو بر عقول مردم قرون وسطی حاکم شد که با دست‌یافتن به علم برای جامعه خود نتایج بسیاری به ارمغان آورد.
شفیعی در ادامه به جامعه علمی در ابتدای قرن هفدهم، بررسی در حالات دکارت به عنوان پدر علم جدید، قرن نیوتن، علم در عهد فلاسفه، قرین‌بودن قرن ۱۹ با پیروزی علم و انقلاب علمی در سال ۱۹۰۰ میلادی، بین‌المللی‌شدن علم و آینده علم به‌عنوان سرفصل‌ها و فرازهای سیر تاریخی علم که باید روی آن‌ها کار شود و علم را به‌پیش برد و کشف‌کرد و مجهولات و مخفیات را به‌منصه بروز و ظهور رساند و بسیاری از اعتقادات را متحول و متفاوت کرد، اشاره و خاطرنشان کرد: البته این روند تا حدودی صبغه غربی دارد اما از نظر اسلامی هم به همین صورت است و تحولاتی که در علم از زمان سابق تاکنون در علوم اجتهادی، اجتماعی، انسانی و دیگر علوم از دیدگاه اسلام و دانشمندان اسلامی رخ داده است، بیانگر روند در حال پیشرفت علم است.
وی تصریح کرد: هر چه پیش برویم پیشرفت‌های علمی ما نیز وابسته به کنکاش‌ها و پژوهش‌های خودمان است بنابراین هیچ‌کس در هیچ مسئله‌ای نباید ادعا کند که طرح یا نظر او حرف آخر است و بعد از آن دیگر حرفی نیست؛ بسیاری از نظرات قرن‌ها مانند وحی منزل تلقی می‌شدند، اما در نهایت تغییر کردند مانند زمانی که گالیله و کوپرنیک علم هیأت را متحول کردند و بیان داشتند که زمین مرکز عالم نیست، بلکه کره‌ای مانند کرات دیگر است و ساکن و ساکت نیست بلکه متحول و متحرک است. بنابراین به قیاس هزاران و میلیون‌ها مسئله علمی که متحول شدند، مسائل موجود هم می‌تواند متحول شود و دلیلی بر عدم آن نیست. بنابراین هر انسان مکلف در راه تحقیق، پژوهش و فناوری زحمت بکشد و کار کند.
نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری، هفته پزوهش و فناوری در کشور را بهترین فرصت برای هم‌اندیشی، کار جمعی، تفکر و اندیشه ورزی به‌منظور بازبینی و بررسی مسائل گذشته، حال و آینده دانست و تصریح کرد: انقلاب اسلامی فرصتی بسیار مطلوب برای پیگیری این مسئله حیاتی است که رهبری هم در فرصت های متناسب بر آن تأکید دارند و هم در کلمات امام راحل وجود داشت و در اخبار و احادیث اهل بیت (ع) و آیات مبارکات قرآنی نیز به آن تصریح شده است.
شفیعی با ابراز امیدواری از این‌که با استمداد از امام عصر(عج) و با استعانت از معنویتی که در خون شهدا سراغ داریم، این راه بزرگ، طولانی و در عین حال موفقیت‌آمیز را پیمایش کنیم، اظهارداشت: هر کس در این جامعه زندگی می‌کند، باید مسئله پژوهش، تحقیق و فناوری را توسعه و گسترش دهد و به این وسیله وجدان انسانی خود را آرام و مطمئن نگه دارد.
همچنین در این مراسم علی عماد معاون پشتیبانی و توسعه منابع انسانی استانداری خوزستان، با بیان این‌که تعاریف متعددی از پژوهش وجود دارد، اظهارداشت: در یک تعریف پژوهش به معنای کار منظم و پیگیر برای کشف و فهم پدیده‌ها، به‌گونه‌ای که به نظریه‌ای برای تعمیم به موارد مشابه پایان دهد، آمده است.
وی افزود: پژوهش مجموعه فعالیت‌های منظم است که در نتیجه آن پاسخ‌هایی برای پرسش‌های پژوهش به دست می‌آید و به عبارت دیگر یک بررسی نظام یافته و کنترل شده تجربی در رابطه باپدیده‌های طبیعی و اجتماعی است که رابطه احتمالی بین این پدیده‌ها به وسیله فرضیه های برآمده از نظریه هدایت و آزمون می‌شود و در نهایت پژوهش تلاشی منظم، منطقی و دقیق برای دست یافتن به حقایق و دانش، نوآوری و ارتباط آن با کل زندگی و همچنین درک رابطه‌ها بین متغیرها است.
معاون پشتیبانی و توسعه منابع انسانی استانداری خوزستان تصریح کرد: بر این اساس پژوهش در دانشگاه‌ها باید به‌گونه‌ای ترسیم و تدوین شود که دانشجویان به مانند حوضچه‌هایی فرض نشوند که باید در آن‌ها سطل‌های پی در پی اطلاعات ریخت. بلکه دانش‌پژوهان چشمه‌های نهفته‌ای هستند که باید در یک نظام کارآمد آموزشی امکان آن را فراهم کرد تا بکوشند، بجوشند و خلاقانه در بستر زمان جاری شوند.
عماد افزود: برای این ظهور خلاقانه باید دانشجویان روش‌های اندیشیدن را بیاموزند؛ از دانشجویان نباید انتظار داشت که حاصل اندیشه‌های این و آن متفکر را از بر کرده و برگه‌های امتحانی را سیاه کنند و باسواد شوند. هر فردی که طالب آگاهی است، در سه دوره یا مرحله، فرایند شکل‌گیری و تکامل شخصیت علمی خود را پشت سر می‌گذارد که شامل دوره بهت و حیرانی، دوره نقادی و آزمونگری و دوره خلق و آفرینش‌گری است.
عماد با بیان این‌که در دوره بهت و حیرانی فرد به آثار دیگران از روی حیرت و شگفتی می‌نگرد و در برابر آنچه که دیگران انجام داده یا اندیشیده‌اند یا بر قلم رانده‌اند، در خویش احساس کوچکی می‌کند، افزود: پژوهشگر در مرحله نقادی و آزمونگری به تدریج جرأت می‌یابد که آثار و دستاوردهای هنری و علمی دیگران را تجزیه و تحلیل کند؛ ضعف ها و قوت های کار آن‌ها را جدای از شخصیت شان ارزیابی و آرام آرام ارزش هر اثری را تشریح کند و وارد مرحله تفکر انتقادی شود.
وی با بیان این‌که در دوره خلق و آفرینش‌گری فرد قادر می شود آثار دیگران را تکامل داده و سخن جدیدی را مطرح کند و به ذخیره علم و هنر بشری چیزی بیافزاید، این مرحله را اصل کار پژوهشگر عنوان و اظهارکرد: در حوزه اجرایی کشور در دیدگان بسیاری از مدیرانی که سبک علم‌گرا دارند و موفقیت را بیشتر در انجام امور عملیاتی در کوتاه مدت می بینند، پژوهش یک امر ضروری نیست؛ آنان پژوهش را هزینه‌ساز و بی‌ارزش و مدیریت را امری ذاتی می‌دانند و گمان می‌کنند که نیازی به چنین کارهای لوکس و شیکی ندارند.
معاون پشتیبانی و توسعه منابع انسانی استانداری خوزستان ادامه‌داد: غالب این نوع مدیران نظر تئوری و عمل را در تضاد با هم می‌بینند و از این نکته غافلند که تجربه عمل کردن بدون بهره‌گیری از نظریه‌های علمی یک فعالیت کور است و نظریه پردازان هم بدون توجه به تجربه های واقعی تنها یک بازی ذهنی با واژه ها انجام می‌دهند. این در حالی است که امروز جامعه به دلیل تغییرات داخلی و محیطی با مسایل و مشکلاتی مواجه است که نیاز به بررسی علمی در قالب پژوهش دارد.
عماد با بیان این‌که جامعه برای حل مشکلات موجود و بهره‌گیری از فرصت‌های پنهان و آشکار به ایده‌ها و طرح‌ها و راهکارهای جدید نیاز دارد، تصریح کرد: برآورده‌سازی نیاز با ساز و کارهای پژوهشی امکان‌پذیر است و پژوهش می‌تواند برای شناخت بهتر شرایط، ایجاد راه‌حل برای مسایل یا بهره‌گیری از ظرفیت‌ها یا همه این موارد انجام شود.
وی خاطرنشان کرد: ما به آن کار پژوهشی نیاز داریم که جامعه را در مرحله نخست به سمت بهره وری، اثربخشی و کارایی پیش براند و آثار این تحول در کاهش هزینه های اقتصادی، کوتاه تر شدن زمان انجام کارها و کمیت بیشتر و کیفیت بالاتر محصول و کالا و خدمات پدیدار شود که هریک از این آثار نشانه‌های قابل سنجش پژوهش است.
معاون پشتیبانی و توسعه منابع انسانی استانداری خوزستان با اشاره به این‌که در کشور محدودیت‌های پژوهش هم برای پژوهشگران و هم برای کسانی که پژوهش اعتقاد دارند و مبنای کارشان را بر پژوهش می‌گذارند، مشکلات ایجاد کرده‌است، گفت: اگر واقعیت پژوهش‌ها را بررسی کنیم به خوبی آشکار می‌شود که در شرایط کنونی مجموعه ای از محدودیت ها عرصه را بر رشد کمی و کیفی پژوهش تنگ کرده است.
عماد با برشمردن این محدودیت‌ها و مشکلات، ادامه‌داد: استقابل ضعیف مدیران سازمان‌ها از پژوهشگران به‌خاطر عدم کارآیی آن‌ها در دست‌یابی به راهکارهای مناسب با شرایط واقع جامعه، ظهور نوعی بی اعتمادی به دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران، کاهش اعتبار پژوهش با توجه به کاهش منابع مالی، تمایل مدیران به کسب اخبار از منابع مورد اعتماد خود، احساس بی‌نیازی به اطلاعاتی که از پژوهش ها فراهم می شود،
پرهزینه شدن پژوهش‌ها نسبت به دستاوردهای آن‌ها، عدم ارایه به موقع نتیجه پژوهش ها برای مدیران و مجریانی که عملکردگرا هستند و با نظریه های علمی و آشنایی چندانی ندارند و به راهکارهایی بسیار دقیق و زمان بر تمایلی ندارند، مجموعه ای از شرایط و وضعیت موجود پژوهش در کشور است.
وی با بیان این‌که در دولت تدبیر و امید دو نقشه راه اصلاح نظام اداری و اجرای دولت الکترونیک تحلیل شده و در دستور کار قرار دارد، تصریح کرد: در نقشه اصلاح نظام اداری برای توانمندسازی نیروها و منابع انسانی دستگاه های اجرایی، سازمان‌ها و شرکت‌ها پیش‌بینی‌هایی شده‌است که به این منظور از همه دانشگاهیان اعم از اساتید، هیات علمی و دانشجویان برای اصلاح نظام اداری و برطرف کردن ایستگاه‌های زاید، کاهش هزینه‌های مردم، سرعت بخشیدن به کار، افزایش راندمان و بهره‌وری استمداد می‌طلبیم.
معاون پشتیبانی و توسعه منابع انسانی استانداری خوزستان با تصریح بر این‌که در نظام اداری کشور مشکلات بسیاری در بحث ساختار، فرهنگ سازمانی، توانمندسازی کارکنان و ایجاد انگیزش در کارکنان وجود دارد، اظهارداشت: از دانشگاهیان انتظار می رود در این زمینه به کمک دولت بشتابند تا بتوانیم در ادامه مسیر دولت تدبیر و امید اصلاحات اساسی در این زمینه اعمال کنیم و مجموعه دستگاه های اجرایی دولت به‌صورت چابک، توانمند و پرسرعت برای ارایه خدمت به مردم، متحول شوند.
دکتر محمد رعایاییاردکانی سرپرست دانشگاه شهید چمران، هم در این مراسم با اشاره به این که هر سال هفته آخر آذرماه تحت عنوان هفته پژوهش و فناوری به منظور تقدیر و تشکر از پژوهشگران در همه دانشگاه‌ها و استان‌های کشور گرامی داشته می‌شود، اظهارداشت: به‌نظر می‌رسد راه‌حل رفع مشکلات حوزه پژوهش و فناوری ارایه راهکارهای صحیح و اصولی در این هفته و گردن نهادن مسئولان امر به انجام این راه حل‌ها می‌باشد. این هفته تقریبا به‌صورت یک مراسم روتین و سنتی با بزرگ‌داشت و برپایی نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی خاتمه می‌یابد. فکر می‌کنم باید در این مراسم هرسال تغییر و تحول و نوآوری‌هایی ایجاد شده و وسعت بیشتری به آن داده شود.
وی خاطرنشان‌کرد: براین مبنا امسال با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه برگزاری سمینارهای بین دانشگاه و صنعت به‌عنوان یک نوآوری به این مراسم افزوده شده است. مسئولان و محققان در این سمینارها بیشتر به‌دنبال مسئله‌یابی و بررسی مشکلات و موانع حوزه‌های صنعت، کشاورزی، و دیگر بخش‌های جامعه‌اند تا بتوانند با ایجاد زمینه کافی برای شناخت مشکلات، معضلات و معایب جامعه، پژوهش‌ها و تحقیقات دانشگاهی را در مسیر حل این مشکلات و پیشبرد صنعت و کشاورزی جامعه قرار دهند.
سرپرست دانشگاه شهیدچمران اهواز افزود: این بخش معبر جدیدی در ارتباط دانشگاه با صنعت باز می‌کند تا به‌جای آن‌که دانشگاه تنها به جنبه تحقیقاتی امر توجه کند و پژوهش‌ها در کتابخانه‌ها خاک بخورد، این پژوهش‌ها برای استفاده در صنعت و سازمان‌های مختلف کاربردی شده و به صورت عملی سبب نفع و تغییر و تحول در جامعه شود. البته این فکر جدیدی نیست ولی عمل جدید در راستای آن فکر همیشگی است که باید بین دانشگاه و صنعت ارتباط عملی و واقعی برقرار‌شود.
رعایایی اردکانی با بیان‌این‌که هفته پژوهش و فناوری نباید صرفا فرصتی برای برگزاری برنامه‌های معمول تشکر و تقدیر و یا برپایی نمایشگاه باشد، تصریح‌کرد: این هفته باید نوعی ارزیابی و بررسی نقاط قوت و تقویت صنعت و دانشگاه باشد و رفع نقاط ضعف این بخش‌ها باید دراین هفته مدنظر قرار گیرد و در واقع یک هفته خودنظارتی بر امور تحقیقاتی در دانشگاه و دیگر ارگان‌های تحقیقاتی باشد. بنابراین باید در این هفته وضعیت پژوهش را در سال‌های گذشته بازبینی کنیم که تاکنون چه میزان از اهداف را محقق کرده‌ایم و یا چه‌قدر از مسیر انحراف داشته‌ایم؛ اگرچه لازم است برنامه‌های تقدیر از پژوهشگران را نیز در جای خود انجام دهیم. اما نباید تنها به آن بسنده کرد بلکه یک کار بسیار وسیع‌تر و گسترده‌تر صورت گیرد تا به نقاطی که برای حل مشکلات در زمینه پژوهش واقعا راه‌گشا باشد برسیم.
وی با اشاره به این‌که تمام مدیران و مسئولان میانی و عالی کشور معضل و مشکل پژوهش را می‌دانند، یادآورشد: در واقع مشکل را شناختیم و می‌شناسیم ولی راه‌حل را هیچ‌جا قرار نمی‌دهیم. این سمینارها، مراسم‌ها و هفته‌ها باید به‌دنبال آن باشد که راه برون‌رفت از مشکلات را ارایه دهیم اگر نه بیان مشکلات که سالیان سال است به طور عادی توسط هر فرد مسئول و یا پژوهشگر و مدیر صورت می‌گیرد.
سرپرست دانشگاه شهیدچمران اهواز مشکل اساسی پژوهش را کمبود منابع مالی در این مسیر عنوان و تصریح کرد: اگر کشورمان را با کشورهای پیشرفته که در رتبه های بسیار بهتر از نظر پژوهش و فناوری دنیا قرار دارند، مقایسه کنیم، به یک اشکال اساسی در حوزه تخصیص اعتبار پژوهشی برمی‌خوریم. به‌طور مثال در بیشتر کشورهای اروپایی میزان اعتبار پژوهش از محل درآمد ناخالص داخلی بین سه تا سه و نیم درصد است.
رعایایی اردکانی با توضیح این وضعیت به طور نمونه در کشور آلمان افزود: درآمد سالانه آلمان حدود ۳۵۰۰ میلیارد دلار است که اگر تنها ۳ درصد آن به حوزه پژوهش اختصاص یابد، سالانه ۱۰۵ میلیارد دلار در این کشور صرف پژوهش می‌شود. در حالی‌که مطابق آمارها میزان درآمد ناخالص داخلی ایران، ۵۰۰ میلیارد دلار است و از سوی دیگر تنها ۴ دهم درصد آن یعنی چیزی معادل ۲.۵ میلیارد دلار به پژوهش اختصاص می یابد که معادل یک پنجاهم یا کمتر نسبت به کشور آلمان است.
وی با بیان این‌که باید منابع مالی به سمت پژوهش سوق داده شوند، خاطرنشان کرد: باید براساس فرمایش مقام معظم رهبری، میزان منابع اختصاص یافته به پژوهش به چهار درصد برسد که مستلزم یک رشد ده برابری است. همچنین مشکل دوم ما در حوزه پژوهش این است که پژوهش هم مانند آموزش، عرضه‌محوری است به عبارت دیگر هر آنچه در اختیار داریم به جامعه عرضه می‌کنیم درحالیکه آنچه در جامعه مورد نیاز را ارائه نمی‌دهیم. به عبارت دیگر تقاضا محور نیستیم. در این راستا اگر نگاهی به پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌ها داشته باشید متوجه می‌شوید که چند درصد آن در جهت تقاضا محوری ارایه و انجام شده است. این یک مشکل اساسی است و تا زمانی که این مشکل رفع نشود امکان کاربردی کردن پژوهش‌ها ، بسیار مشکل است.
رعایاییاردکانی با اشاره به این‌که زمینه تقاضامحوری در جامعه نیز فراهم نشده‌است، گفت: زمینه این کار زمانی فراهم می‌شود که صنعت، کشاورزی، تجارت و خدمات ما رقابتی شود و در این‌صورت این حوزه‌ها به‌دنبال ابتکار، خلاقیت و نوآوری خواهند بود و برای در اختیار گرفتن بازار به پژوهش نیاز خواهند‌داشت اما در کشور ما صنعت با کدام کشور یا کدام تولید رقابت می کند؟
سرپرست دانشگاه شهیدچمران اهواز ادامه داد: در واقع صنعت در کشور ما با هیچ‌کس رقابت نمی‌کند و انحصاری است. به‌همین دلیل چه نیازی به خلاقیت، و ابتکار یا پژوهش دارد؛ بنابراین تا این بخش‌ها رقابتی نشوند صنعت همین است که هست و تنها اگر رقابتی شد، ناگزیر از دانشگاه تقاضای پژوهش و فناوری می‌کند یا در سیستم خود مراکز تحقیقاتی را فعال می‌کند و به دنبال پژوهش کاربردی می‌رود.
وی عدم ارتباط با مجامع بین‌المللی مختلف را مشکل سوم حوزه پژوهش کشور خواند و افزود: ما اصلا نمی‌دانیم چه پژوهش‌ها و کارهای بنیادی در دنیا در حال انجام است. اگرچه با استفاده از اینترنت می‌توان به مقالات و نتایج تحقیقات از سایت‌ها دسترسی پیدا کرد اما تا زمانی که مستقیما با آن‌ها درگیر نشوید و ارتباط برقرار نکنید، نمی‌دانید چه اتفاقی در آن کشور انجام می‌شود و ما نسبت به آن‌ها در چه وضعیتی قرار‌داریم.
رعایایی اردکانی با بیان این‌که روابط بین‌المللی چه در زمینه آموزش وپژوهش بسیار ضعیف است، ما در سیکل بسته‌ای در حال حرکت هستیم ، اظهار داشت: توسعه این روابط مستلزم همکاری وزارت‌خانه‌‌هایی چون اطلاعات، امور خارجه ، صنعت و همچنین وزارت علوم است که این ارتباط قوی و تعاملات افزون شده و بتوانیم از تجربیات و روند کار سایر کشورها مطلع شویم و ازتجربیات آن‌ها به خوبی استفاده کنیم.
سرپرست دانشگاه شهیدچمران اهواز عدم نظارت بر ارزیابی نتایج پژوهشی را مشکل دیگر حوزه پژوهش خواند و خاطرنشان‌کرد: این مشکل در تمام کشور در تمامی زمینه‌ها وجود دارد و مختص پژوهش نیست. این بخش از کار پژوهش در هیچ سازمانی جدی گرفته نمی‌شود و به عبارت دیگر پس از تخصیص بودجه، انجام کار و ارایه نتایج، دیگر هیچ کسی نتیجه را ارزیابی نمی‌کند و این امر سبب می‌شود بسیاری از تحقیقات در سازمان‌های مختلف به صورت موازی یا غیر کاربردی باشد و تنها تخصیص بودجه و اتلاف منابع صورت گیرد، در حالی‌که کاری ظاهری انجام شده‌است.
وی در ادامه با اشاره به راه حل این مشکلات افزود: راه حل باید دراین هفته‌ها، سمینارها و جلسات مختلف ارایه شود و مسئولین امر هم بر انجام آن گردن نهند نه آن‌که فقط راه‌حل ارایه و به‌صورت سمینار و منابع تئوری در کتابخانه‌ها نگه‌داری شود.
رعایایی اردکانی با بیان این‌که اکنون در دنیا از این مرحله فراتر رفته‌اند زیرا آن‌ها مباحث تخصیص منابع، ایجاد تغییرات بنیادی، رقابتی‌کردن فضای کسب و کار در مسئله نظارت و ارزیابی را حل کرده‌اند، تصریح‌کرد: اکنون یک مرحله از دنیا عقب هستیم درحالیکه آن‌ها مرحله بعدی یعنی تولید محصول انسانی و به‌عبارتی تولید انسان‌های خلاق و مبتکر و نوآور را که در حال حاضر به عنوان سرمایه ملی هر کشور مطرح است، آغاز کرده‌اند.
وی با اشاره به رشد کمی بسیار آموزش عالی در کشور، افزود: در زمینه تولید دکتری، کارشناس‌ارشد و کارشناس بسیار جلو هستیم. در حال حاضر سالانه ۱۲ هزار دانشجو دکتری در وزارت علوم و ۱۳ هزار دانشجو دکتری نیز در دانشگاه‌آزاد پذیرش می‌شود که با این احتساب طی ده سال آینده ۲۵۰ هزار فارغ التحصیل دکتری در کشور خواهیم داشت. این‌ها می‌خواهند چه کاری انجام دهند؛ مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد هم همین‌طور است.
سرپرست دانشگاه شهید چمران اهواز در ادامه یادآورشد: بنابراین در این زمینه هیچ مشکلی نداریم بلکه مشکل این است که فارغ التحصیلان دانشگاه باید محقق، پژوهشگر، خلاق، مبتکر و کارآفرین باشند. که این‌یک کار اساسی است و هنوز تنها گام اول آن با ایجاد پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد برداشته ایم. که البته آن هم به صورت لاک‌پشتی انجام می‌شود.
رعایایی اردکانی تصریح کرد: اگر بتوانیم تمام هم و غم خود را در آینده متوجه این مسئله کنیم که دیگر توسعه کمی در آموزش عالی کافی است و باید توسعه کیفی و کاربردی ملاک عمل قرار گیرد شاید در دراز مدت بتوانیم به جایی برسیم که دیگر این بحث ها تکرار نشود.
همچنین دکتر ابراهیم حاجی‌دولو دبیر اجرایی ستاد استانی هفته پژوهش و فناوری در خوزستان، در این آیین با اشاره به دو چندان بودن اهمیت برگزاری هفته پژوهش امسال از جهت ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری توسط مقام معظم رهبری در ابتدای سال، اظهار داشت: در این سیاست‌ها بر نکات اساسی و مهمی تأکید شده‌است که می‌تواند سرمنشأ برنامه‌ها و سیاست‌های جدیدی برای ما باشد؛ از جمله آن ایجاد تحول در ارتباط میان دانشگاه‌ها با سایر بخش‌های اجرایی است.
وی با بیان این‌که موضوع ارتباط دانشگاه و صنعت طی سالیان بسیاری مطرح شده‌است اما رهبر تأکید داشتند که باید در این بخش تحول ایجاد شود و شرایط فعلی تغییر کند، افزود: در این سیاست‌ها تأکید شده‌است که باید بتوانیم سهم علم و فناوری را در اقتصاد و رفع نیازهای کشور بسیار زیاد افزایش دهیم و به جایگاه نخست هم در حوزه علمی و پژوهش و هم در حوزه فناوری دست یابیم؛ در این خصوص رئیس‌جمهور هم بر موضوع فناوری و تجاری‌سازی تأکید داشتند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهیدچمران اهواز با بیان این‌که دو حوزه مستقل “علم و پژوهش” و “فناوری ” وجود دارد، یادآور شد: از نظر علمی در سطح کشور، در رتبه نخست منطقه، پنجم آسیا و هفدهم جهان قرار داریم اما مشکل در حوزه فناوری و کاربردی‌کردن پژوهش و یافته‌های علمی است.
حاجی‌دولو حوزه فناوری را متشکل از سه بخش یافته‌های علم و پژوهش، مهارت و تولید سخت‌افزار عنوان و تصریح کرد: در این حوزه عقب هستیم و حوزه فناوری هم بسیار سخت‌تر از پژوهش است که جا دارد اساتید، دانشگاهیان و پژوهشگران در این زمینه فعال شوند.
وی با اشاره به شاخص‌های فناوری از جمله اقتصاد دانایی‌محور خاطرنشان کرد: در این شاخص در رتبه خوبی قرار نداریم و علی‌رغم آن‌که رتبه علم و پژوهش کشور در دنیا هفدهم است اما در حوزه فناوری در رتبه ۹۴ قرار داریم؛ همچنین در شاخص دیگر که توسط برنامه توسعه سازمان ملل ارایه شده و مواردی از قبیل ثبت اختراع و پتنت و سهم امتیاز را در بر می‌گیرد، بین ۷۲ کشور در رتبه ۴۵ هستیم؛ بنابراین اگرچه در حوزه علم و پژوهش به جایگاه قابل قبولی دست یافته‌ایم که البته آن هم باید به طور مداوم ارتقا یابد، اما از نظر فناوری دچار مشکل هستیم و باید برنامه‌های بسیاری در این رابطه اجرا کنیم.
دبیر اجرایی ستاد استانی هفته پژوهش و فناوری با بیان این‌که دانشگاه شهیدچمران از نظر تولیدات علمی در بخش مقالات داخلی در رتبه ۱۲ قرار دارد که پیش از این در رتبه ۱۳ بود، اظهارداشت: البته در این زمینه نیز باید تلاش بیشتری انجام دهیم و با توجه به ظرفیت‌های و نیازهای استان برنامه این باشد که جزء هفت دانشگاه برتر کشور قرار گیریم؛ همچنین از نظر تولید مقاله خارجی در رتبه ۲۶ قرار داریم که بخشی از آن به این دلیل است که بعضی از رشته‌های مهندسی در سالیان گذشته در دانشگاه تاسیس نشده‌است که این رشته‌ها می‌توانند مقالات بسیاری تولید کنند.
حاجی‌دولو با اشاره به حجم قراردادهای دانشگاه در ارتباط با دستگاه‌های اجرایی، صنایع و سازمان‌ها، حجم چهارمیلیارد تومانی برای دانشگاه شهیدچمران را بسیار بسیار پایین دانست و با بیان این‌که در حال حاضر ۲۵ درصد اساتید دانشگاه در پروژه‌های تقاضامحور با سازمان‌ها فعالیت می‌کنند، افزود: باید بتوانیم ۷۵ درصد دیگر اساتید را در این زمینه فعال کنیم؛ همچنین جای اسامی شرکت‌های بسیار مهمی همچون شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، فولاد خوزستان، ملی حفاری و بسیاری از شرکت‌های مهم کشور در فهرست سازمان‌ها و شرکت‌های طرف قراردادهای پژوهشی دانشگاه خالی است که لازم است فعال شوند.
دبیر اجرایی ستاد استانی هفته پژوهش و فناوری برگزاری نشست‌های نیاز سنجی با حضور کارشناسان و متخصصان صنایع و سازمان‌ها در دانشگاه را اقدامی در جهت عمل به رهنمودها و منویات مقام معظم رهبری برای ایجاد تحول در این ارتباط عنوان و خاطرنشان کرد: با برگزاری این نشست‌ها و حضور کارشناسان صنعت در دانشگاه، تعامل بین دانشگاه و صنعت برقرار می‌شود و می‌توان با توجه به ظرفیت استان سهم پروژه‌های تحقیقاتی و فناوری را افزایش داد.
حاجی‌دولو همچنین با بیان این‌که عضویت اساتید در کمیسیون‌های تخصصی شورای عتف به شدت پیگیری می‌شود و با اشاره به این‌که دانشگاه شهیدچمران باید ۱۰ نماینده به این کمیسیون معرفی کند، گفت: پروژه‌های کلان در سطح وزارت‌خانه تعریف می‌شوند اما در حال حاضر هیچ نماینده ای از استان و دانشگاه در این کمیسیون‌ها عضو نیست؛ به همین دلیل در حال حاضر به‌شدت پیگیری می‌کنیم که حداقل ۱۰ نماینده در این کمیسیون‌ها داشته باشیم.
وی در حوزه فناوری به برنامه‌های مرکز رشد فناوری دانشگاه، فعال‌تر شدن آزمایشگاه مرکزی در چند سال اخیر، لزوم تقویت مرکز فناوری اطلاعات، برنامه‌های همکاری‌های علمی بین‌المللی، گسترش خدمات بیرونی کتابخانه مرکزی و راه‌اندازی چاپخانه دانشگاه اشاره و با بیان این‌که باید بتوانیم در حوزه فناوری اقدامات مفید بیشتری انجام دهیم، افزود: لازمه این امر حضور جدی اساتید در مراکز رشد فناوری، پارک‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است زیرا بدون این ارتباط اسم شرکت‌های دانش‌بنیان بی‌معنا است.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه شهیدچمران اهواز با بیان این‌که شرکت‌های دانش‌بنیان باید با توجه به نیاز منطقه گسترش یابند، با اشاره به برگزاری نمایشگاه تجهیزات صنعت نفت طی هفته گذشته یادآور شد: تاکنون فقط ۲۰ درصد از تجهیزات صنعت استان پوشش داده شده‌است و ۸۰ درصد از فرصت‌ها خالی است که باید با برنامه‌های متنوع این کار را انجام دهیم و یکی از وظایف هفته پژوهش هم این است که در این راه گام برداریم.
حاجی دولو با بیان این‌که امسال دانشگاه شهید چمران از ۲۸ برگزیده برتر در حوزه پژوهش تقدیر می کند، به افتتاح رسمی مرکز تحقیقات فولاد دانشگاه با حمایت گروه ملی صنعتی ایران، امروز هم‌زمان با آغاز هفته پژوهش و فناوری اشاره و ابراز امیدواری کرد: این مرکز در کنار سایر مراکز تحقیقاتی دانشگاه تحولی در رابطه با انجام پروژه های تحقیقاتی با صنعت فولاد ایجاد کند.
وی با بیان این‌که امسال در انتخاب پژوهشگران برتر دو تغییر وجود دارد، افزود: امسال کارشناس پژوهش برتر و پژوهشگر فناور برتر نیز معرفی و تقدیر خواهند شد که کارشناس پژوهشگر برتر به علت عدم تکمیل مدارک هنوز انتخاب نشده است.
در این آیین پژوهشگران برتر دانشگاه شهید چمران اهواز تجلیل شدند.