غنیسازی ۱ تا ۹۰ درصد حق ایران است/سانتریفیوژهای نسل ۴ را برای نطنز در نظر گرفتهایم
در ابتدای برنامه مجری برنامه با اشاره به مسئله هستهای کشور خطاب به آقای صالحی گفت: حضرتعالی در وزارت خارجه به عنوان نماینده ایران و هم در آژانس بین المللی انرژی اتمی در دو مقطع به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی با موضوع درگیر بودهاید, دستاوردهای زیادی داشتهاید, حتما مطلع هستید که هم اکنون مردم نگرانی از این بابت دارند که دراین فشارهایی که غرب الان وارد میکند آیندهی فناوری هستهای ما چهمیشود؟ این همه زحماتی که دانشمندان هستهای ما کشیدهاند. شاید مردمیترین فناوری کشور همین انرژی هستهای باشد که همهی مردم پای این شعار انرژی هستهای حق مسلم ماست ایستادند و اینکه مردم این فناوری را با تمام جزئیات میشناسند که ۵% چیست و ۲۰% چیست. این اتفاقی است که به هرحال سبب خیر شد و مردم همه چیز را میشناسند. در عین حال که دوست دارند تحریمها برداشته و موانع برطرف شود اما از طرفی هم دوست دارند که هیچ خللی به این حقوق هستهای نرسد. حالا برای اولین سؤال عرض من این است که ما برنامهی کلانی در فناوری هستهای داریم که مشخص شود که ما مثلاً در حوزهی برق هستهای دقیقاً چه مقدار نیاز داریم و باید به آن برسیم؟ یا مثلاً آن نکاتی که مقام معظم رهبری فرمودند یا مجلس طرح کرده بود که به عنوان یک صنعت، کاربریهای فناوری هستهای آیا مصوب شده است و یا اینکه در مذاکراتی که پیش روی ماست در بحث این که گفتهاند ما باید به اندازهی نیاز عملی شما این حق را به شما بدهیم این نیاز عملی را آیا ما مشخص کردهایم که بتوانیم جلو بریم با این نیاز عملی که بگوییم این نیازی است که ما مصوب کرده ایم یا نه؟
طبق قرار داد با روسها ۴ نیروگاه اتمی جدید خواهیم ساخت
دکتر صالحی گفت: این فناوری همانطور که فرمودید مردمیترین فناوری ایرانیان است که واقعاً عبارت زیبایی است, این فناوری که این همه فشار را به ملت وارد کرده است, آن هم فشاری که واقعاً میشود گفت ناعادلانه و غیر منصفانه بوده است. وی در ادامه افزود : یعنی بیهیچ دلیلی این فشار را وارد کردهاند خوب آنها میخواستند بهانههای سیاسی را در یک قالب بریزند و قالب هستهای را اتخاذ کردند اما عدو ( دشمن) شود سبب خیر.
وی ادامه داد ما یک شورای عالی انرژی کشور داریم, شورای انرژی اتمی داریم که در آنجا هم این مصوبه هست. البته این ۲۰هزار مگاوات را در یک برههی بلند مدت میبینیم چون که هم هزینه¬ی آن سنگین است و هم اینکه ما نمیخواهیم خیلی سریع چیزی را بسازیم. این چشم انداز به ۲۰ هزار مگاوات مثلاً ممکن است بیش از ۲۰ باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: ما یک برنامهی میان مدت داریم که طبق قراردادی که ۱۹۹۲ با روسها امضاء کرده ایم قرار شده بود که به غیر از بوشهر فعلی چنانچه که ایران درخواست کند چهار نیروگاه هسته ای دیگر هم دایر کنیم. هم اکنون این پروتکل را احیاء می کنیم. الان با روس ها در حال مذاکره هستیم و به خوبی هم این مذاکرات جلو رفته است و اگر بخواهیم, چهار نیروگاه هسته ای دیگر را هم شروع میکنیم که انشاالله کلنگ اول را امسال می زنیم و بعد به فاصله ی دوسال به دوسال کلنگ های بعدی را می زنیم و تاجایی که ممکن است این ها را بومی سازی می کنیم.
وی در پاسخ به اینکه میتوان امید داشت که ما نیروگاه بعدی را مثلاً ۳۰% خودمان بسازیم, و نیروگاه بعدی را ۷۰% گفت: همین کار را میخواهیم انجام دهیم. برای همین است که می گوییم به فاصله ی دوسال وگرنه ما می توانستیم چهار تا نیروگاه را همزمان شروع کنیم. همانطور که امارات همزمان چهار نیروگاه بزرگ که ۶۰۰۰ مگاوات می شود هرکدام ۱۵۰۰ مگاوات یعنی شش تا مثل بوشهر را همزمان شروع کرد. یا ترکیه که قرار است کارشناسان روسی چهار تا رأکتور مثل بوشهر را همزمان برایشان شروع کنند.
با سانتریفیوژهای موجود سوخت یک سال بوشهر را هم نمی توانیم تولید بکنیم
مجری در ادامه از دکتر صالحی پرسید با این پنج هزار مگاوات برق هستهای که قرار است در مرحله ی بعدی بسازیم با توجه به اینکه ما الان برای بوشهرمان هم از سوخت خودمان استفاده نمیکنیم و خود روس ها برای ما تأمین می کنند، مردم سؤالشان این است که نطنز و غیره را که ما این همه از آن دفاع می کنیم پس چرا این سوخت را هنوز از روسیه میگیریم؟ باتوجه به اینکه شما در جایی هم فرمودید که برای یک نیروگاهی به اندازه نیروگاه بوشهر که ۱۰۰۰ مگاواتی است، ۳۰ تن غنیسازی اورانیوم نیاز داریم و محاسبات آن انجام شده است، پس ما برای ۲۰ هزار تا در افق ۲۰ساله ، ۶۰۰ تن نیاز داریم. درست است؟
وی ادامه داد با توجه به اینکه اورانیوم غنیسازی را به ما نمیدهند کما اینکه میخواستیم پول بدهیم اورانیوم بیست درصد را بگیریم که به ما نمیفروختند لذا ناچار به رفع نیاز خودمان هستیم.
دکتر صالحی افزود البته الآن تاسیسات نطنز اگر بخواهد تامین کننده سوخت سالانه بوشهر باشد باید ۵۰ هزار ماشین نسل اولی درون آن باشد که الآن بیست هزار تا آنجا ماشین داریم ولی نه هزار تایش کار می کند.
وی افزود الآن نیز حدود هفت هشت تن اورانیوم غنی شده تولید کردهایم ولی برای یک سال نیروگاه بوشهر ما باید پنجاه هزار ماشین داشته باشیم که سی تن اورانیوم غنی شده تولید کنیم و هشت سال فاصله داریم که ما بتوانیم یک سالمان را تامین بکنیم.
در گام نهایی دارند سعی میکنند در تحقیق و توسعه هم خدشه وارد کنند
وزیر خارجه سابق کشورمان افزود الآن باید سی هزار ماشین دیگر بسازیم تا این تاسیسات غنیسازی نطنز فقط برای یک سال بوشهر باشد. حالا ما نیروگاه بوشهرهای دیگر هم داریم پس باید تاسیسات غنیسازی نطنزهای دیگری هم بسازیم. ولی بخاطر هزینهی زیادی که در پی خواهد بود باید نسل جدید را بیاوریم. واحد کار غنیسازی ماشینهای قدیمی یک و نیم سو است در حالیکه الان نسل جدید ماشینها یعنی نسل ۴ توانی برابر با ۲۴ سو دارند یعنی پانزده برابر است. ما دیگر نطنز را با نسل اول و دوم و سوم پر نمیکنیم ما به دنبال پرکردن آن با نسل بیست و چهار سو هستیم، حالا شما اگر پنجاه هزار تا بیست و چهار سو داشته باشید میشود حدود یک میلیون سو. یک میلیون سو یعنی اینکه سوخت پنج شش تا راکتور و نیروگاه برق هستهای را میتوانند پاسخ گو باشند.
تزریق گاز به ۱۹ هزار سانتریفیوژ می توانست انجام بشود ولی نشد
وی ادامه داد: ما نه هزار ماشین را از دولت سابق جاگذاری کردیم ولی تزریق گاز نکردیم یعنی نظام تصمیم گرفته بود که این کار انجام نشود و به خاطر همین موارد به وجود آمده با ۱+۵ قرار شد فعلا تزریق گاز انجام نشود.
دکتر صالحی در پاسخ به مجری که گفت آیا فکر نمیکنید اگر قبل از توافق ژنو در آن بازه ی چند ماههای که حداقل میدانستیم داریم وارد یک توافق جدی میشویم این نه هزارتای نسل جدیدمان را تزریق گاز میکردیم الآن حداقل جلوتر بودیم و نوزده هزارتایمان داشت کار میکرد گفت: بله خوب این یک سناریوی قابل طرح است ولی وقتی ما آمدیم دیدیم که این تصمیمات از دولت سابق گرفته شده بود. خوب میتوانست این باشد ولی نشد.
دکتر صالحی همچنین در رابطه با محدودیتهای پذیرفته شده برای سوخت۲۰ درصد و مشکلاتی که در خصوص آینده برای تامین نیاز کشورمان در حوزه رادیو داروهای بوجود خواهد آورد گفت اینکه ما میگوییم ۲ سال، ۳ سال یا ۴ سال سوخت داریم بستگی دارد از رآکتور چقدر استفاده کنیم. چند روز در هفته این راکتور روشن باشد. ولی اگر ما بخواهیم متوسطی بگیریم حدود ۲ تا ۳ سال سوخت داریم مثلاً ۴ سال را نه ولی اگر راکتور دائم کار بکند ۳ سال سوخت داریم.
وی ادامه داد سوخت ۲۰ درصد با سطح غناهای دیگر فرق میکند. اولاً ما معتقدیم هر حقی را که هر عضو NPT و عضو آژانس دارد این حق را ما نیز داریم. یعنی چه؟ یعنی اینکه از ۱ درصد تا ۹۰ درصد غنی سازی حق ماست. ما از این حق عدول نمیکنیم. اگر ما خودمان را به یک سطحی از غنیسازی مقید میکنیم این به صورت داوطلبانه است نه بصورت پذیرش تحمیلی که از طرف مقابل اعمال میشود. داوطلبانه پذیرفتیم که مثلاً بیشتر از ۵ درصد غنی سازی نکنیم.
چون ۲۰ درصد را درخواست کردیم ندادند خودمان ساختیم
دکتر صالحی ادامه داد واقعاً هم قبل از اینکه به ۲۰ درصد ورود پیدا بکنیم ما داشتیم ۵ درصد را غنی سازی میکردیم وگرنه نمیرفتیم به آژانس انرژی اتمی نامه بنویسیم که ۲۰ درصد به ما بدهید. البته خداروشکر که ندادند و این سبب خیر شد و جداً ما یکبار هم باید از غرب تشکر کنیم چون که هر وقت اینها مشکل تراشیدند ما یک قدم جلو گذاشتیم. ۲۰ درصد را ندادند که یک افتخاری بچههای ما آفریدند که خود ما هم باور نمیکردیم. وقتی که من تیم ۲۰ درصد را جمع کردم که اینها کار را شروع کنند باور نمیکنید ما زیر صفر بودیم. بعضی از محاسبات را اصلاً نمیتوانستیم انجام بدهیم که جا دارد از شهید شهریاری هم یادی بکنم.
دکتر صالحی در مورد نقش شهید شهریاری افزود: ایشان محاسبات ۲۰ درصد را انجام داد و تنها کسی بود که میتوانست محاسبات را انجام دهد. پس بنابراین ما برای ۲۰ درصد که کارخانهاش را هم ساختیم. غنی سازی ۵ درصد و ۲۰ درصد و ۴۰ درصد و ۵۰ درصد دیگر برای بچههای ما کاری ندارد یعنی شما الان بگویید ما غنیسازی ۵۰ درصد نیاز داریم بچههای ما در عرض ۳ تا ۴ روز این تجهیزات را سر هم میکنند. پس ما در امر غنیسازی دیگر مشکلی نداریم.
حتی غنی سازی ۵ درصد برای دنیا باور کردنی نبود
رئیس سازمان انرژی اتمی در رابطه با سوال پیامکی برنامه (کدامیک از دستاوردهای دانشمندان هسته ای کشورمان بیشتر موجب حیرت و ناامیدی دشمنان شد ؟) گفت برای شخص بنده اولین بار که بحث غنیسازی پنج درصد در کشور مطرح شد باور نکردنی بود که ما یک روزی بتوانیم غنیسازی انجام دهیم چون این امر شکستن انحصار بود.
وی ادامه داد اصلا جزو آرزوها و آرمانها بود که اصلا امکان دارد و میشود این کار را کرد؟ وقتی که دانشجویان یا خود ما راجع به سانتریفیوژ میخواندیم اینها را به عنوان یک چیز تخیلی تصور میکردیم. وقتی که مسئولین وقت سازمان به زحمت از خارج از کشور اعلام کردند که چند عدد را از خارج از کشور بدست آوردهاند هر چند که آلوده بودند و مشکلاتی را آفرید ولی سرهم کردند و بالاخره مهندسی معکوس شد و این ماشینها ساخته شد.
حتی یک سری از فیزیکدانها ظاهرا آن موقع بیانیه دادند و گفتند اصلا سانتریفیوژی نیست که خود آقا هم اشاره می کنند به اینکه ما افرادی را فرستادیم بررسی کردند دیدند واقعا این ماشینها هست.
ما بایستی هم بیست درصد غنیسازی میکردیم هم صفحهی سوخت را میساختیم که اصلا ما تا حالا هیچ سوختی را نساخته بودیم که آنرا داخل راکتور کارگذاری کنیم، و ما فکر نمیکردیم که میتوانیم آنرا بسازیم.
وی گفت این را من به طور واقعا شفاف بگویم زمان آقای آقازاده بود که نامهای را برای خرید برخی اقلام فرستاده بودند ، هفتهی بعد من آمدم نامه را دنبال کردیم که پول بدهیم و بخریم اما ندادند، ما آن جا متوجه شدیم که راهی جز اینکه خودمان دنبال ساخت بیست درصد برویم نیست.
شهید شهریاری برای کاری که می توانست میلیاردها بگیرد یک ریال هم نگرفت
دکتر صالحی گفت وقتی که ما کار را شروع کردیم از زیر صفر شروع کردیم. خوب این بیست درصد وقتی که به نتیجه رسید و بعد اعلام کردیم که اگر ندهید خودمان میسازیم من یادم است و این رسانههای خارجی برخی از ایرانیهایی که خارج از کشور با هم همکلاس و هم دوره بودیم رسانههای خارجی مصاحبه میکردند میگفتند صالحی را میشناسیم دروغ نمیگفت ما تعجب میکنیم این اولین بار است اینطوری دروغ میگوید .
وی ادامه داد این بیست درصد را وقتی ما شروع کردیم هیچ چیز آن را نمیدانستیم اصلا هیچ چیزش را نمیدانستیم. خوب ما یک سوختی را اول از آرژانتین خریده بودیم و نقشههای مشابه نقشههای آرژانتینی ها را ما داشتیم ولی وقتی که فکر کردیم دیدیم که سوخت را داریم ولی چطوری آنرا بسازیم؟ ساختنش مهم است. شروع کردیم و مثلا بچهها در بحث مهندسی شیمی در یک مقالهگیر کرده بودند. من توانستم آن مقاله را پیدا کنم یعنی هم طراحی میکردیم هم به فکر تجهیزات بودیم در صورتی که هنوز ما نمیدانستیم میگفتیم اشکال ندارد. یکی دوتا تجهیزات پس و پیش هم شود اشکال ندارد، سفارش بدهیم و بخریم و بسازیم. یکی از کارهایی که بایست انجام میدادیم انجام محاسبات دقیق بود چون وقتی که این فرایند شروع میشود و مواد هستهای در این لولهها عبور میکنند تشعشات قابلیت انفجار پیدا میکنند، این را حالا باید یک نفر محاسبه کند، چطوری و با چه سرعتی و چه حجمی این مواد هستهای در این فرایند باشند که کسانی که دارند در آن کارخانه کار میکنند در معرض خطر قرار نگیرند. خوب این را چه کسی محاسبه میکند، که ما این فرد را نداشتیم که محاسبه کند.
دکتر صالحی افزود من شهید شهریاری را میشناختم دانشجوی خودم بود و واقعا دانشجوی خودم بود، بعد من دانشجویش بودم واقعا شاگردش بودم یعنی استاد برجستهای شده بود. خوب نزد ایشان رفتیم گفتیم آقای شهریاری اینکار را بکنید و ایشان قبول کردند. خوب ایشان آمد این محاسبه را انجام داد من این را بارها گفته ام. اگر ایشان میلیاردها هم از ما میخواست چون کسی را نداشتیم میگفتیم باشد زیرا ما میخواستیم این کار انجام شود اما ایشان یک قِران نگرفت.
وی همچنین در رابطه با خاطره ای از شهید احمدی روشن نیز گفت: شهید احمدی روشن فارغ التحصیل مهندسی شیمی است و میدانید فرآیند غنیسازی هم یک بخش عمدهایش مهندسی شیمی است، یک بخشی از آن مهندسی متالورژی و یک بخشی از آن برق و الکترونیک است. مهندس احمدی روشن در فرایند مهندسی شیمی کار می کرد پس در این قسمت دستی داشت یکی دو سال کار کرده بود بعد هم یکی از دوستان دیگرش از او خواست که در قسمت بازرگانی به او کمک کند. سال ۸۸ که من رفتم به سازمان انرژی اتمی، ایشان هم از سال ۸۳ عضو پیوسته سازمان بودند و سال ۸۸ که من رفتم دنبال بچههایی بودیم که واقعا بچههای مسلمان معتقد و کاردان و بالاخره قابل اعتماد باشند چون که هزینههای زیادی در آنجا باید صورت میگرفت. .
گاهی مسائل مالی مطرح میشد که من میخواستم یک فرد واقعا قابل اعتماد و آشنا باشد که ایشان معاون یکی از بزرگترین شرکتهای ما که شرکت کالاالکتریک است منصوب شدند تا نطنز را اداره کنند و این بزرگترین شرکت ما است اما این تصور نشود که معاون بازرگانی مثل معاون بازرگانی یک جایی که مثلا میخواهد برود یک گندمی چیزی بخرد است زیرا اینجا شما بایستی صاحب فن باشید، یعنی تجهیزات را بشناسی اگر کار نکرده باشی و تجهیزات را نتوانی بشناسی اصلا نمیدانی دنبال چه بروی. مثلا یک مدیر یا یک مهندس میگوید به او مثلا من فلان چیز را میخواهم. باید به عنوان یک مهندس این قدرت را داشته باشد این شناخت را داشته باشد تجربه ی لازم را داشته باشد که آن ماشین مورد نظر را تشخیص بدهی که با قیمت مناسب آن هم در این پیچیدگی تحریمها تامین بکند.
دکتر صالحی افزود واقعا ایشان سهم بسزایی هم داشت و واقعا تا زمان شهادتش در همین معاونت بود و بخش عمدهای از تجهیزات مهم را ایشان تهیه می کرد. حالا بعد از آن هم آنقدر ایشان متبحر شده بود که به سایر شرکتهای سازمان هم خدمات میدادند.
ماجرای دانشمندان هسته ای اخراجی به کجا رسید؟
در این قسمت از برنامه مجری برنامه در رابطه با شائبههایی که طی این مدت در رابطه با اخراج دانشمندان هستهای مطرح شده بود گفت: ما بعد از طرح گلایه پدر شهید احمدی روشن دربرنامه مان تعجب کردیم. چراکه در گفت و گویی که با شما سال گذشته داشتیم در وزارت امور خارجه شما همین نقل قول را فرمودید که شهید احمدی روشن یک نفر نبود بلکه یک تیم چهار پنج نفره بودند که این تیم آمدند و تحول ایجاد کردند. ایشان فرمودند که اعضای آن تیم به نوعی شاید از کار برکنار شدند یا به هر حال از آن مسئولیتهایی که بودند کنار رفتند که من هم بعدا آن اسامی را که شما فرموده بودید پیگیری کردم ظاهرا یک بخشی اینطوری هست حالا دلیلش را نمی دانم من تعجب کردم با آن روحیهای که از شما سراغ داشتیم گفتند توی همین برنامه توضیح بدهید که قضیه چه هست؟
دکتر صالحی در پاسخ گفت آن زمانی که آمده بودیم سازمان انرژی اتمی هفت نفر بودند که اینها بچههای واقعا به نظر من متدین حزب اللهی و کاردان بودند و ما اینها را شناسایی کردیم آوردیم. یکی از آنها را به عنوان مدیر عامل نطنز منصوب کردیم؛ که تا دو سه هفته ی پیش مدیر عامل نطنز بود. رئیس سازمان آژانس انرژی اتمی افزود من باز دوباره که آمدم ایشان را ابقا کردم. هم به ایشان اعتقاد دارم و هم فرد با تجربه و مسلمان و متعهد است.
وی افزود خوب ما برای ایشان یک معاونی گذاشتیم بالاخره سازمان چند معاون هم دارد گفت من با این معاون کار نمی کنم مگر کار شخصی است یعنی چه؟ من با معاون کار نمیکنم؟ این حرف درستی نیست شما کارت را بکن اگر مسئلهای و چیزی باشد من آنرا رفع میکنم ولی وی اصرار میکرد که باید این معاون را بردارید. یا مثلا من میروم. ایشان خودش به یکباره رفتند و الان هم حقوقش پرداخت می شود زیرا ما اعتقاد داریم که باید وی برگردد و من هم حکم مشاور خودم را به وی دادم حالا که وی آنجا نمیخواهد کار کند در سازمان که میتواند مشغول شود.
دکتر صالحی در مورد یکی دیگر از دانشمندان مورد اشاره گفت: یکی از برادران مدیرعامل یک شرکت ما بود وقتی که ایشان رفت یکی دیگر جایگزینش شد و تا اینجا شد ۳ نفر.
دکتر صالحی افزود: خدا رحمت کند شهید احمدی روشن را که وی نفر چهارم این تیم بودند و دو تا دیگر از آنها ماندند. بنده گفتم که بقیه این تیم بروند جای دیگری کار کنند یعنی جایشان را عوض کردیم. الان هم صحبت کردند که ما داریم میرویم و در عید هم به بنده پیامک دادند که آقای صالحی ما حاضریم برگردیم.
وی ادامه داد خوب ما چه کسی را اخراج کردیم. گفتم اگر ما اخراج کردیم بیایند حکم اخراجشان را بدهند ما حتی کمیسیون اصل نود هم رفتیم گفتم کاری ندارد شما بیایید بگویید اینها را شما اخراج کردید.
وزیر خارجه سابق کشورمان افزود هفتمین نفر که الان مسئول بازرگانی است که شهید احمدی روشن با ایشان کار میکرد. ایشان سر کارشان هستند. حالا شما اسم آن کسی را که بنده اخراج کردم بیاورید و این چه حرفی است که میزنند. در ثانی اصلا فرض میکنیم بین پانزده هزار نفر کارمند رسمی و غیر رسمی آیا مدیر این سازمان این حق طبیعی را ندارد که یک نفر را کنار بگذارد و من تعجب میکنم که چرا این همه سر و صدا شده است. از بین پانزده هزار نفر کارمند یکی دو نفر را گفتیم حالا به هر دلیل اصلا من اشتباه کرده باشم اینکه نمیشود که بیایند مثلا جوسازی کنند و فریاد راه بیندازند. .
وی در پایان گفت ماه آینده دو تا خبر خوب در اردیبهشت ان شاء الله خواهیم داشت. اول سامانه پرتودهی را در آذربایجان شرقی بناب افتتاح خواهیم کرد که یک تحولی برای تولیدات کشاورزی آن منطقه است تا تولیدات کشاورزی از بین نرود و تکثیر این سامانههای پرتو دهی را در جاهای دیگر کشور نیز داریم. یکی دیگر هم یک پروژه بسیار ارزشمندی است که ما برای وزارت بهداشت در حال انجام دادن هستیم که در آنجا هم سانتریفیوژ آنها که برای داروسازی و سرم سازی دچار مشکلاتی است ان شاء الله در حال حل شدن است.
لازم به ذکر اینکه برنامه ثریا هر هفته چهارشنبه ها ساعت ۲۳:۱۵ به روی آنتن شبکه یک می رود.