سفر گران است، چون نه دولت برایش برنامه دارد، نه مردم و نه رسانه ملی!
به گزارش «تابناک»، عصر جمعه ۲۲ فروردین ۹۳ برنامه مناظره درباره صنعت گردشگری و قیمت تمام شده سفر با حضور سید محمد بهشتی مشاور رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، امیرحسین جعفری استاد دانشگاه جهانگردی، جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران ایران، احمد رضا عامری مدیر عامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور و محمد حسن کرمانی رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در شبکه یک سیما برگزار شد.
این مناظره از این رو جالب توجه بود که به صورت کلیشه‌ای، بیشتر ما می‌دانیم گردشگری در کشورمان بسیار معیوب است و هیچ شباهتی با آنچه در جهان از آن به «صنعت» یاد می‌شود ندارد و بنابراین، توقع می‌رفت که متولیان مناظره تلاش کنند از این اطلاعات اولیه پا را فرا‌تر نهاده و در راستای تلاش برای خروج از این کما، مناظره‌ای داغ و چالش‌بر‌انگیز تدارک ببینند که متأسفانه این گونه نشد.
کافی است، بدانیم برای این برنامه که قرار بوده بخشی از ناگفته‌های گردشگری را مطرح کرده و حتی با نیم نگاهی به آینده، راهکار رفع مشکلات را از زاویه نظر مردم نشان دهد، پرسشی در نظر گرفته شده بود که هیچ یک از مهمانان برنامه هم پاسخ خود را در میان گزینه‌های آن نمی‌یافتند!
این پرسش را بخوانید و در ادامه به چکیده سخنان میهمانان برنامه توجه کنید تا به نکات دیگر برسیم:
* به نظر شما، مهمترین وظیفه دولت در صنعت گردشگری کدام گزینه است؟۱- توسعه زیرساخت‌ها و شفاف سازی نرخ‌ها
۲- قیمت‌گذاری و نظارت بر نرخ خدمات گردشگری
|
نام |
مسئولیت |
اظهار نظر |
|
سیدمحمد بهشتی |
مشاور رئیس سازمان میراث فرهنگی |
مشکل اصلی گردشگری کشور در زیرساخت‌هاست، اما بیشتر زیرساخت‌های ذهنی تا زیرساخت‌های کمی فراموش کردیم برای چه مقصودی سفر می‌کنیم؛ هنگام سفر در گردابی می‌افتیم که مسائل اضطراری مانند خوراک و خواب اولویت پیدا می‌کند، لذا بیشتر سفرهای داخلی ماجراجویانه است چرا که نه جای اقامت و نه نحوه رفتن ما روشن است و با آسایش خاطر این سفر را انجام نمی‌دهیم اگر منصفانه نگاه کنیم، میانگین هزینه‌های سفر در کشور در مقایسه با کشورهای دیگر دنیا بالا نیست، اما ما عادت داریم اتوبانهایمان را با اتوبانهای فرانکفورت مقایسه کنیم و یا موارد دیگر را با کشور سوئیس، که در این صورت آخر هستیم اگر رونق گردشگری به خصوص گردشگری خارجی ایجاد شود، نیازمند مقدماتی خواهیم بود که طبعاً خیل گردشگر خارجی هزینه‌ها را به صرفه می‌کند به نظر می‌رسد حرف سفر که می‌رسد اوقات همه تلخ می‌شود، لذا دست‌اندرکاران حوزه گردشگری باید برای مردم رضایت خاطر ایجاد کنند؛ تاکید می‌کنم مشکل اصلی گردشگری زیرساخت‌های ذهنی است و تا حل نشود با حل و فصل مسائل کمی نمی‌توانیم توفیقی به دست آوریم. در حال حاضر همه می‌گویند ورود گردشگری خارجی به کشور خوب است اما چرا اتفاق نمی‌افتد چون یک جریان فکری در کشور فکر می‌کند رونق گردشگری خارجی، امنیت ملی و اخلاقیات ما را به خطر می‌اندازد و این سوء‌تفاهم بزرگی است که تا حل نشود هر چه هتل و جاده بسازیم مشکل گردشگری حل نخواهد شد. اگر در ترکیه شاهد رونق گردشگری هستیم به این دلیل است که آنها زیرساخت‌های ذهنی را حل کردند و به طبع آن زیرساخت‌های عینی ایجاد شد. همچنین، در اسپانیا که در ابتدا نه جاده داشتند و نه اقامتگاه! نباید مشکل اصلی را گُم کنیم. گردشگری داخلی بالاخره در ایام عید صورت می‌پذیرد، اما سوال این است که این سفرها مطلوب ماست و ما دوست داریم بیشتر شود؟ جواب این است که خیر! این سفرها بی‌کیفیت است، در حالی که سفر به دیدار جایی رفتن است، اما در این سفرها همه به دیدار جوجه‌کباب می‌روند چرا که از فرد می‌پرسیم کجا بودید، می‌گوید یک جایی نزدیک شمال و طرف حتی اسم آنجا را هم نمی‌داند آیا حقیقتاً مردم گیلان و مازندران از این سفرها موهبتی جز تولید زباله و ناهنجاری اجتماعی به دست می‌آورند؟ کلاردشت ما قطعه‌ای از بهشت بود اما به دلیل کارهای ما در حال حاضر به قطعه‌ای از جهنم تبدیل شده است [در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا تغییرات مکرر در سازمان میراث فرهنگی اجازه رفع موانع زیرساختی را می‌دهد؟]: گاهی بی‌سوادی مدیریتی اجازه برنامه ریزی کلان را نمی‌دهد و رونق صنعت گردشگری دچار مشکل می‌شود در حوزه گردشگری مدیریت باید غیرسیاسی باشد چرا که در حوزه گردشگری محیط مدیریتی تخصصی است؛ در برخی کشورها بر سر و کله هم می‌زنند ولی هیچگاه موضوع سیاسی را در گردشگری دخیل نمی‌کنند و به سیاست کار ندارند چرا که به سیاست راهبردی رسیده‌اند. [در پاسخ به سؤالی مبنی بر اثر فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر هزینه‌های سفر]: این یک واقعیت است که باید مطابق قانون فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها انجام شود و نتیجه آن هم افزایش قیمت حامل‌های انرژی‌ست؛ هم قیمت حمل و نقل، هم اقامت و حتی غذای رستورانها نیز افزایش می‌یابد، اما باز هم تاکید می‌کنم که مشکل ما مشکل کمیات نیست بلکه مشکل ما کیفیت است. این چه توقعی است که باید بهترین کیفیت را با ارزانترین قیمت به دست بیاورم؟ اگر میانگین هزینه‌های سفر را مقایسه کنیم مشخص می‌شود که هزینه‌ها بالا نیست اما نسبت به قدرت خرید مردم هزینه‌ها بالاست این واقعیت ندارد که سفر به آنتالیا از سفر به کیش ارزانتر است [در پاسخ به این سوال که چرا سازمان میراث فرهنگی به عنوان متولی گردشگری و سفر با مقوله خودروهای غیراستاندارد و جاده‌های غیر ایمن برخورد نمی‌کند؟]: در حوزه گردشگری بسیاری از دستگاه‌ها دخالت دارند و درست است که موضوع گردشگری به سازمان میراث فرهنگی مربوط می‌شود اما سازمان نقش هماهنگ کننده را دارد و متولی راه‌ها و امنیت در رانندگی و رسیدگی به حوادث جاده ای به ترتیب وزارت راه و شهرسازی، نیروی انتظامی و هلال احمر است؛ ما نمی‌توانیم آنها را مواخذه کنیم که چرا جاده‌ها امن نیستند. از طرفی آنها توضیحاتی دارند؛ بالاخره جاده‌های این کشور در روزگاری ساخته شده‌اند که بیشترین سرعت ۱۰۰ کیلومتر بوده است و رساندن همه جاده‌ها به استاندارد روز کار آسانی نیست. |
|
امیرحسین جعفری |
استاد دانشگاه جهانگردی |
هزینه سفر امر بسیار مهمی است که دولت در راستای کاهش و افزایش آن نقش مهمی دارد. هزینه سفر در سایر کشورها با کشور ما متفاوت است و نمی‌توان آن را با یکدیگر مقایسه کرد، چرا که براساس درآمد هر شهروند هزینه سفر محاسبه می‌شود دولت باید در راستای توسعه زیرساخت‌های سفر گام موثر بردارد؛ فصل سفر، آب و هوا، درامد شهروند، ظرفیت هتل و اماکن دینی و حتی شهرهای مورد استقبال، حمل و نقل هوایی، ریلی، و جاده‌ای از مواردی است که باید مدنظر قرار گرفته و فراهم شود تا هزینه سفر کاهش یاب؛ وقتی زیرساخت‌ها توسعه یابد، هزینه پایین می‌آید سفر مختص ۱۳ روز عید و برخی تعطیلات در تابستان و زمستان نیست و مردم نباید فقط در این ایام به سفر بروند؛ ۵۰ تا ۷۰ درصد نصف هتل‌ها در طول سال خالی است و هتلدار در زمان تعطیلاتی که مطرح شد حداکثر استقبال را از مسافران دارد و هزینه هتل‌ها بالاست وقتی در تعطیلات به شمال سفر می کنید، یک میلیون تومان هزینه‌اش است ولی همان سفر در مابقی طول سال ۲۰۰ هزار تومان است، ولی شهروندان از آن استقبال نمی‌کنند؛ وقتی تور ارزانتر باشد هزینه حمل و نقل نیز پایین‌تر می‌آید هتلداران در تعطیلات بالاترین هزینه را برای مسافران مطرح می‌کنند که غیرقانونی نیست هر سال شب عید مردم به خرید تورهای مسافرتی روی آورده و بالطبع سازمان‌های مسؤل نیز درگیر بازرسی می‌شوند. از اول اسفند تا اواخر فروردین موضوع سفر داغ است و بعد از این تاریخ شاهد فراموشی آن تا اسفند سال بعد هستیم. مردم همواره می‌گویند مبلغی را که آژانس‌های مسافرتی دریافت می‌کنند برایشان کاملاً سودآور است، اما با نشان دادن فرم هزینه‌یابی سفر برای یک تور داخلی می‌توان متوجه شد که اینگونه نیست. در ایام نوروز برخی از دوستان وضعیت ایران را با ترکیه مقایسه می‌کردند در حالی که در ایران در مجموع ۲۰۰ هتل بیشتر نداریم، اما در ترکیه چند هزار هتل داریم که بسیاری از آنها ظرفیتشان خالی است و با مبلغ کمتر پذیرای مسافران هستند. |
|
جمشید حمزه‌زاده |
رئیس جامعه هتلداران |
به دلیل عدم استراتژی مشخص و عدم داشتن برنامه کامل، گردشگری ایران به شدت آسیب‌پذیر است نوع نگرش ما در سازمان‌های مختلف به دلیل فرابخشی بودن مسئله گردشگری به صورت سلیقه‌ای است و این موضوع گردشگری ایران را زیر سوال برده و نرخ خدمات را افزایش داده است طی چند ماه گذشته این نگاه‌های سلیقه‌ای باعث شد افرادی که در حوزه گردشگری تلاش می‌کنند متحمل سختی‌های فراوان شوند و برای مشخص شدن نرخ واقعی سفر و افزایش کیفیت خدمات در درجه نخست باید برای گردشگری کشور برنامه جامع و بلندمدت داشته باشیم در بخش تعیین نرخ عوامل مختلفی دخیل هستند. دخالت‌های غیرکارشناسانه برخی مجموعه‌های دولت و عدم قوانین مشخص باعث شده تا در حوزه قیمت تمام شده خدمات گردشگری ۳۵ درصد افزایش قیمت داشته باشیم که می‌توان در شرایط فعلی نرخ خدمات را ۳۵ درصد پایین آورد در حوزه هتلداری عوامل مختلف افزایش را رقم زده است. در اکثر کشورهای موفق در بخش هتلداری شاهد معافیت مالیاتی و معافیت گمرکی برای ورود تجهیزات هتلداری هستیم بخش هتل‌سازی در صنایع گردشگری دچار آسیب شده است چرا که با مواردی از جمله عوارضی بالا مواجه هستند؛ در حوزه ساخت و ساز و مجوز گرفتن هم شهرداری باید سرمایه‌گذاران عوارضی بالا بدهند بنابر این نیز خود مشکلاتی به همراه خواهد داشت. نرخ سرمایه‌گذاری در ایران افزایش یافته است که در این میان می‌توان مشکل گمرک را مطرح کرد که امروز بزرگترین مشکل این امر است. هشت درصد ارزش افزوده از مسافر گرفته می‌شود، در حقیقت خود هلتدار این هزینه را از جیب نمی‌دهد، بلکه از مسافر دریافت می‌کند. همچنین، موضوع عوارض و مالیات یکی از مشکالت اساسی محسوب می‌شود که در کمیسیون اقتصادی این امر مدنظر قرار گرفته است بخشی از بدنه دولت درگیر موضوع صنعت گردشگری هستند ولی نگاه‌ها سلیقه‌ای و جزیره‌ای است؛ ما تفاهمنامه ملی در زمینه گردشگری نداریم. هر سازمان یک تصمیم می‌گیرد که این امر صنعت گردشگری را دچار آسیب می‌کند. قبل از سال (عید) در لایحه بودجه ۹۳ دولت مطرح کرد که تمام مراکز اقامتی ۵ درصد درآمد خود را به شهرداری بدهند که ما حدود دو ماه درگیر این موضوع بودیم که آن را حذف کنیم چرا که این امر تصویب می‌شد ۱۵ درصد خدمات گردشگری افزایش می‌یافت. موضوع اینکه ۵۰ درصد معافیت گردشگری حذف شد از سوی کمیسیون اقتصادی پیشنهاد شده بود که ما تشکل صنفی و رایزنی‌های بسیاری با حمایت مجلس انجام دادیم و این پیشنهاد به کمیسیون اقتصادی برگشت چرا که معافیت به عنوان یک مشوق مطرح است. در کشور ترکیه زمین را رایگان می‌دهند، مالیات ارزش افزوده در آن کشور وجود ندارد و همچنین آنها عوارض گمرکی ندارند و تسهیلات بانکی آنها ۱۴ درصد است که با ۳۰ درصد کشور ما قابل مقایسه نیست. افزایش نرخ سفر و سرمایه‌گذاری امری است که باید مدنظر قرار گیرد و واقعاً سفر را برای شهروندان راحت کنیم. که انتظار داریم دولت با توجه به اینکه می‌خواهد گردشگری را توسعه دهد و باعث کاهش نرخ خدمات شود، هم دولت و هم مجلس و سایر نهادها باید در این زمینه اقدامی جدی انجام داده و کمک کنند ارزان‌سازی و توزیع سفر در تمام فصول برای مردم ایران امری است که باید مد نظر قرار گیرد که شعار ما در این زمینه سفر همگانی، سفر همزمانی و سفر همه مکانی است |
|
احمدرضا عامری |
رئیس انجمن صنفی حمل و نقل کشور |
از شاخص‌های توسعه کشور رشد حمل و نقل است؛ در موضوع حمل و نقل دو زمان مشخص در کشور پس از انقلاب وجود دارد که یکی مربوط به جنگ تحمیلی و دیگری مربوط به زمان هدفمندی یارانه‌ها می‌شود که در جنگ تحمیلی نرخ حمل و نقل ۱۲۰ دینار بود اما در مراحل دوم یعنی هدفمندی یارانه‌ها در ترمینال ۱۶۵ ریال گازوئیل می‌زدیم که همان شب هدفمندی هزینه به ۱۵۰۰ ریال رسید. لذا دولت به تعهدات خود عمل نکرد سهم حمل و نقل در تولید ناخالص ملی ۸.۵ درصد است. ۲ هزار شرکت حمل و نقل مسافرتی در کشور داریم که ۲۰ هزار اتوبوس، ۴۶ هزار مینی‌بوس و ۴۰ هزار سواری در سال ۴۵۰ میلیون مسافر را جابجا می‌کنند در نوروز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد کاهش سوانح حمل و نقل جاده‌ای را داشتیم متاسفانه سفر و تفریح در سبد هزینه‌های خانوار وجود ندارد و از طرف دیگر زیرساخت‌های ما جواب گوی آینده نیست چرا که طبق آمارها در حال حاضر ۲۰۰ هزار تخت در هتل‌ها داریم که به عبارتی به ازای هر ۳۷۵ هزار نفر یک تخت می‌شود پیشنهاد می‌شود ایران به ۵ قسمت غرب، شرق، شمال، جنوب و مرکز تقسیم شود و سفرها را بر طبق این ۵ قسمت توزیع کنیم. به عنوان مثال ۲ میلیون پرسنل داریم که می‌توانیم برای آنها برنامه‌ریزی سفر داشته باشیم سال ۸۲ قیمت اتوبوس ۱۷۵ میلیون تا ۲۰۰ میلیون تومان بود که بعد از هدفمندی به ۶۵۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان رسید. در حال حاضر سفرهای تفریحی در گزارشات ما بسیار کم شده است و بیشتر سفرها اجباری است. به طوری که اگر دانشگاه آزاد تعطیل شود در کار ما اثر دارد. لذا به نظر من اگر دولت بخواهد رونق گردشگری را داشته باشد باید بن سفر بدهد. متاسفانه فکری برای برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها نیست و می‌طلبد که دولت درست هزینه کند. هم اکنون با همت دولت و ارائه تسهیلات لازم می‌توانیم از کشورهای اطراف گردشگر به داخل ایران بیاوریم. دو سوم مردم عراق شیعه هستند که علاقه به زیارت قم و مشهد دارند بنابراین می‌توانیم با مدیریت صحیح به اتوبوس‌های مسافربری ایران اجازه دهیم که وارد عراق شده و مسافران عراقی را به ایران بیاورند. حتی ما با مسؤلان کشور عراق در این زمینه صحبت کردیم، اما برخی از دست‌های پشت پرده در داخل کشور (سازمان حج و زیارت) مسائل امنیتی را مطرح کرده و به اتوبوس‌های ایرانی اجازه تردد در عراق نمی‌دهند. [در پاسخ به این سوال که آیا بیش از نیاز اتوبوس داریم؟]: در سال جاری ۳۰۰ تا ۴۰۰ دستگاه اتوبوس به شبکه حمل و نقل اضافه شد که با این جمعیت ۷۵ میلیونی ایران باید سالانه یک میلیون دستگاه اتوبوس به کشور اضافه شود |
|
محمدحسن کرمانی |
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی |
توسعه زیرساخت‌ها و شفاف سازی نرخ‌ها دو مقوله جداست و نمی‌توان این دو را با یکدیگر و در کنار هم آورد، اگر قرار است ما به سمت نرخ گذاری برویم باید عرصه اقتصاد برایمان مهم باشد اینکه سفر در کشور ما گران است درست است ولی سفر در سبد خانوار قرار ندارد، و این امر مشکل عمده‌ای است و در کنار آن اینکه دولت در زمینه سفر نیز برنامه ندارد صحبت و مشکل دیگر است اتفاق نوروزی در تمام کشور رخ می‌دهد ولی اینکه برای سفر برنامه ریزی داشته باشیم مهم است تا فشار نوروزی را کاهش دهیم؛ مثلا امسال بلیت جزیره کیش در نوروز هفت هزار تومان کاهش یافت؛ گران بودن و نرخ گذاری امری است که اگر قرار است دولت به آن توجه کند باید نگاهی جدی داشته باشد در صنعت گردشگری باید استقبال برای کاهش هزینه ها صورت پذیرد تا به سطح دلخواه برسیم که اکنون در سطح دلخواه نیستیم آیا به اندازه صنعت نفت، به صنعت گردشگری اهمیت داده‌ایم در قانون برنامه بودجه صحبتی از صنعت گردشگری مطرح نشده و این امر جایی در برنامه بودجه نداشته است؛ باید این ضرورت ایجاد شود باید در زمینه صنعت گردشگری از تجربه دیگر کشورها استفاده کنیم تا بتوانیم به اهداف خود برسیم. طبق بند «ج» ماده ۳۹ برنامه چهارم توسعه، قیمت‌گذاری سفر خلاف قانون است. در صحبت‌های آقای بهشتی خطری می‌بینم و آن این است که دولت حرف ما را می‌زند که در حاکمیت تکلیف گردشگری معلوم نیست، اما خطر این است که مخاطب ما گم می‌شود. اینکه عده‌ای نمی‌گذارند گردشگری در مملکت راه بیفتد درست است اما چه کسی باید مفاهمه با مخالفان را آغاز کند و اگر دولت است چرا شروع نمی‌کند؟ نباید بازی مرغ و تخم مرغ را شروع کنیم؛ به اعتقاد من تا موقعی که گردشگر وارد کشور نشود هر کاری کنیم درست نمی‌شود. فردی در دولت‌های گذشته گفت که ۴۰۰ هتل ۵ ستاره می‌سازیم در حالی که هیچ عقل سلیمی این را قبول نمی‌کند و هیچ کسی هم این فرد را محاکمه نکرد. سوال این است امروز که دورانشان تمام شده چرا جواب ندادند که چرا این تعداد را نساختند؟ اگر قرار است گردشگری خارجی وارد کشور شود برنامه دولت چیست؟ ما استراتژی و تاکتیک نداریم چرا که گردشگر را نمی‌خواهیم به عنوان نمونه در ۱۴۰۴، ۲۰ میلیون گردشگر را دیدیم اما امروز به هم راست نمی‌گوییم که در سال ۱۳۹۳ چه میزان گردشگر ورودی داریم؟ ما به لحاظ فرهنگی و مذهبی مدعی هستیم بر سایر فرهنگ‌ها و مذاهب غلبه داریم پس چرا از مواجهه با آنها واهمه داریم؟ در نوروز می‌بینیم برخی مناطق اشغال صفر درصد دارند و در برخی مناطق حالت انفجاری دارند. لذا باید اذعان کرد که برنامه‌ریزی نداریم. همین مشکل را با شیعیان همسایگان کشور داریم که دولت به راحتی به آنها ویزا می‌دهد و آنها به استانهای مذهبی می‌روند و دولت هیچ برنامه‌ای برای توزیع آنها ندارد و آنها یله وارد می‌شوند و یله می‌روند. دولت باید برنامه را از بخش خصوصی بگیرد و اجرا کند. خصوصیت گردشگری ایجاد اشتغال و توزیع ثروت است اگر می‌بینیم که اغلب مسافران در مشهد اقامت دائم می‌کنند انتقاد ما نسبت به این موضوع این است که توزیع ثروت بخوبی در سایر شهرها انجام نمی‌شود اِلمان‌های تشکیل دهنده یک سفر مشخص است و هر چقدر دولت قیمت‌ها را افزایش دهد قیمت تمام شده سفر نیز افزایش می‌یابد. ماده ۱۶۱ قانون برنامه پنجم توسعه دولت را به آزادسازی هزینه‌های سفر هوایی تشویق کرده است؛ در حقیقت در این ماده رویکرد قانونگذار آزادسازی است که اگر این موضوع محقق شود نرخ هزینه‌های سفر هوایی سقوط می‌کند. در حمل و نقل هوایی هم کانون شاهد تنوع قیمت‌ها نیستیم در شرایط تنوع شاهد آن خواهیم بود که پرواز ساعت ۸ صبح قیمتی متفاوت با پرواز نیمه شب خواهد داشت. |
وقتی دولتمردان یادشان می‌رود باید کدام طرف میدان بایستند!
بدین ترتیب مهمانان همگی اذعان داشتند که وضعیت گردشگری در کشورمان بسیار نامناسب است و برای رساندن آن به وضع مطلوب، باید هم موانع بسیاری را از سر راه برداشت و هم تدارکات مناسبی دید؛ اما بسیار روشن است که چنین بحث‌هایی، هرچقدر هم فنی و درست باشد، نه تنها چاره‌ساز گردشگری کشورمان نخواهد بود، بلکه نمی‌تواند به قدر ذره‌ای از گرانی سفر در کشورمان بکاهد تا مناظره با موضوع «آیا سفر در کشورمان گران است؟» به پاسخ این پرسش نزدیک شده و علت آن را واکاوی کند.
این موضوع در حالی خود را نشان می‌داد که هر چه مناظره به پیش می‌رفت، بیشتر آشکار می‌شد که گردشگری برگرفته از تصمیمات گوناگونی است که نهادها، سازمان‌ها و دستگاه‌ها گرفته‌اند و مستقیم یا غیر مستقیم در گردشگری اثرگذار می‌شوند و بنابراین، برای حل مشکلات این حوزه، به ورود تمام قد قوای مجریه و مقننه و حتی قضائیه نیازمندیم که به نظر نمی‌رسد تحرکی در این زمینه تا سال‌های آتی رخ دهد!
از این روی، نومیدانه به ماجرا می‌نگریم که یکی از مهمانان این برنامه موضوعی را مطرح کرد که جای بحث و بررسی فراوان دارد؛ رئیس جامعه هتلداران ایران در بخشی از سخنان خود گفت: «در لایحه بودجه ۹۳ دولت مطرح کرد که تمام مراکز اقامتی ۵ درصد درآمد خود را به شهرداری بدهند که حدود دو ماه درگیر این موضوع بودیم که آن را حذف کنیم، چرا که این امر تصویب می‌شد ۱۵ درصد خدمات گردشگری افزایش می‌یافت».
یعنی دولت که باید پیشگام دیگر قوا در رونق گردشگری باشد، به راحتی هر چه تمام‌تر به افزایش هزینه‌های سفر کمک می‌کند؛ افزایشی ولو اندک که با اختصاص بخشی از درآمد هتلداران به شهرداری‌ها و احتمالا پیرو آن، افزایش دریافتی هتل‌ها از مسافران جبران مافات خواهد شد تا نشان دهد که دولتمردان یادشان رفته که اگر سمت گردشگران بایستند از هزینه‌های ایشان بکاهند، در نهایت گردشگری رونق خواهد گرفت و دولت با مشکلات کمتری روبه‌رو خواهد بود!
سفر شیراز از ۵۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و صد هزار تومان
از جمله بخش‌های خوب مناظره دیروز، آنجایی بود که یکی از مهمانان به دلایل افزایش نرخ سفر با تور در تعطیلات اشاره کرد و با نشان دادن فرم هزینه‌یابی سفر، دلایل این افزایش را مستند شرح داد.
جعفری که تجارب زیادی در تورگردانی دارد و میان تورگردانان شناخته شده است، سفر تهران به شیراز را مثالی برای نشان دادن منظور خود برگزید و گفت: آژانس‌های مسافرتی با کنار هم گذاشتن اجرای گوناگون یک تور مسافرتی را به فروش می‌رسانند؛ برای نمونه، تور شیراز در روزهای عید که شامل سه شب و چهار روز اقامت بود برای هر شب اقامت در هتل هزینه‌ای معادل ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌شد؛ باید بررسی کنیم و دیده شود که کجای زیرساخت‌ها ایراد دارد که هزینه‌ها به این حد می‌رسد.
وی افزود: بلیت رفت و برگشت به شیراز در نوروز ۲۵۶ هزار تومان بود، اتوبوس برای گشت و گذار در شهر روزانه ۸۰۰ هزار تومان هزینه دریافت می‌کرد، ورودی اماکن دیدنی که در ایام روزهای عادی سال ۵۰۰ تومان بود در نوروز به ۲ هزار تومان افزایش یافته بود، تور لیدر مبلغ ۱۲۰ هزار تومان دستمزد می‌گرفت و هزینه هر وعده غذا در یک رستوران معادل ۳۰ هزار تومان بود که اگر مجموع این هزینه‌ها را در کنار یکدیگر لحاظ کنیم ۹۸۷ هزار تومان می‌شود بدون اینکه آژانس مسافرتی دخالتی در قیمت‌ها داشته باشد، که اگر این آژانس بخواهد تور خود را به فروش برساند، باید ۱۰ تا ۱۵ درصد کارمزد قانونی به آن اضافه کند؛ بنابراین، هزینه این سفر به شیراز معادل یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان می‌شود.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: وقتی که سازمان تعزیرات هزینه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومانی را مشاهده می‌کند به این آژانس مسافرتی اعلام می‌کند که قیمت گران است و نباید تور را با این مبلغ به فروش برساند. حال پرسشی که مطرح است این است که در این زمینه چه کسی مقصر است، آیا آژانس مسافرتی یا هتل دار مقصر است؟ این در حالی است که اگر همین هزینه تور را در طول سال لحاظ کنیم، یعنی در طول سال به سفر برویم هزینه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومانی می‌تواند تا ۵۰۰ هزار تومان کاهش یابد.
بدین ترتیب آشکار شد که در کنار همه معضلات موجود در گردشگری کشورمان، یکی از عوامل تإثیرگذار، افزایش‌های سلیقه‌ای نرخ‌هاست که اگر بگوییم در سایه زیاده‌خواهی رایج میان ما ایرانیان و نبود نظارت رخ می‌دهد، سخنی به گزافه نگفته‌ایم.
این در حالی است که اگر کمی دقت کنیم، درخواهیم یافت هیچ نشانی از نبود نظارت در این حوزه در مناظره روز گذشته به چشم نمی‌خورد و ظاهرا طراحان برنامه فراموش کرده بودند که این موضوع هم می‌تواند شده و بحث و بررسی شود؛ دست کم کسانی که سفر می‌روند این مشکل را یکی از مشکلات کلیدی می‌بینند و با آن دست به گریبانند!
وقتی نقش رسانه ملی فراموش شده و بی‌برنامه بودن این سازمان در گردشگری آشکار می‌شود
از جمله نکات بزرگ مغفول مانده در مناظره دیروز، نقش رسانه ملی در گردشگری و در برنامه‌مند کردن آن بود که با معرفی جاذبه‌های گردشگری و سمت و سو دادن به سلایق مردم، می‌تواند در توزیع ثروت این صنعت در سطح کشور نقش بسزایی داشته و بسیاری از کمبودهای این حوزه را که مهمانان طرح کردند، تا حدودی مرتفع نماید.
اینکه چرا نقشی تا این اندازه مهم در برنامه‌ای که توسط رسانه ملی تولید و پخش شد دیده نشده، چه بسا طبیعی باشد اما قطعا توجه نکردن میهمانان این مناظره به نکته‌ای چنین آشکار، ابهامی است که می‌تواند معانی متفاوتی در آن نهفته باشد.
اما فارغ از این ایراد، چگونگی پرداختن رسانه ملی به موضوع گردشگری در قالب این برنامه هم جای تإمل فراوان دارد؛ از این رو که نه محمل مناسبی برای بحث و بررسی و طرح مشکلات تدارک دیده شده بود و نه حتی پرسش و پاسخهای خوبی برای نظرسنجی تدارک دیده شده بود تا رأی مردم درباره مشکلات سفر در کشور آشکار شود.
از این رو می‌گوییم پرسش و پاسخهای خوبی طراحی نشده بود که دیدیم وقتی مجری برنامه پرسش پیامکی را از مهمانان برنامه پرسید، یکی از مهمانان گزینه دوم پاسخ، یعنی «قیمت گذاری بر نرخ خدمات گردشگری» را بر پایه قانون، رد شده دانست و دو موضوع مطرح در گزینه اول پاسخ یعنی «توسعه زیرساخت‌ها» و «شفاف سازی نرخ‌ها» را هم غیر قابل تجمیع دانست و جالب اینکه این موضوع را تلویحا دو میهمان دیگر هم تأیید کردند!
بدین ترتیب این گونه به نظر می‌رسید که طراحان موضوع برنامه تلاش نکرده‌اند به قدر دریافت نظر کارشناسانی، سؤال نظرسنجی مردمی خود درباره این برنامه را با کار‌شناسان مطرح کنند تا در پایان به این نتیجه برسیم که سفر در کشورمان گران است، چون نه دولت برایش برنامه دارد، نه مردم و نه رسانه ملی!