رئیس مجلس شورای اسلامی دردآورترین دوره مجلس را تعطیل شدن آن به دست مصدق خواند و گفت: انحلال مجلس توسط مصدق به کودتای ۲۸ مرداد انجامید، زیرا دولت ملی با دست خود مهمترین پشتوانه‌اش را نابود کرد.

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی صبح امروز (دوشنبه) در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی با گرامیداشت سالروز درگذشت شهید مدرس و روز مجلس اظهار داشت:‌ با امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه در ۱۴ مرداد سال ۱۲۸۵ مجلس موقتی تشکیل شد و نخستین دوره مجلس شورای ملی در ۱۳ مهر ماه سال ۱۲۸۵ با نطق افتتاحیه مظفرالدین شاه گشایش یافت و تا امروز ۳۳ دوره مجلس در کشور در طول بیش از ۱۰۰ سال تشکیل شده که ۲۴ دوره آن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.

وی افزود: البته در خلال این دوره‌ها ایام فطرت هم پیش آمد که مجلس تعطیل می‌شد، مثلا بعد از افتتاح مجلس اول که رجال مهمی مانند سیدعبدالله بهبهانی، حاج امین‌الضرب، حاج معین بوشهری و حاج محمدتقی بنکدار که از موثرین مشروطه بودند، در آن حضور داشتند، بعد از مرگ مظفرالدین شاه و روی کار آمدن محمدعلی شاه مجلس با عمر کوتاهی به تعطیلی کشیده شد و در دوم تیرماه ۱۲۸۷ مجلس به توپ بسته شد و عده‌ای از وکلا به شهادت رسیدند و عده‌ای نیز به زندان افتادند.

نماینده مردم قم خاطرنشان کرد: ۱۶ ماه بعد با فتح تهران، دوره دوم مجلس شورای ملی آغاز شد، در مجلس دوم نیز بعد از اشغال روسیه و اولتیماتوم آنها و پذیرش صمصام‌السلطنه بعد از ۲۵ ماه در سال ۱۲۹۰ تعطیل شد، از این نمونه‌های فطرت و تعطیلی در تاریخ مجلس وجود داشته است.

لاریجانی تصریح کرد: دردآورترین دوره تعطیلی مجلس مربوط به انحلال مجلس به دست مصدق بود که با رفراندوم و با بهانه اینکه مجلس با دولت همراهی ندارد و اجازه کلی وضع قوانین نمی‌دهد،‌ شکل گرفت و نتیجه آن توفیق کودتای ۲۸ مرداد بود که دو هفته بعد از انحلال مجلس انجام شد، چون دولت با دست خود مهمترین پشتوانه دولت ملی را نابود کرد، اما در بقیه سال‌ها ایران دارای مجلس بود، تا دوره پنجم و تا حدی دوره ششم رجال مذهبی و ملی در مجلس بودند، اما در دوره دیکتاتوری رضاشاه از مجلس چیزی جز شکل باقی نمانده بود.

وی ادامه داد: تا دوره سیزدهم که شرایط سیاسی کشور آزادی بیشتری پیدا کرد و این وضع تا دوره هفدهم ادامه داشت و بعد مجداً با کودتای ۲۸ مرداد مجلس از حیثیت مردمی افتاد و تا مجلس ۲۴ در دوره پهلوی صغیر، مجالس دست‌نشانده بودند ولی با پیروزی انقلاب شرایط مجلس به کلی دگرگون شد.

لاریجانی اظهار داشت: در تمام این ادوار شخصیت مدرس در بین رجال سیاسی و دینی پارلمانی بی‌همتا بود. او انسانی دردمند، فکور، شجاع، ‌ملا و متواضع بود. وی شاگرد ممتاز آخوند خراسانی بود که نقش مهمی در نهضت مشروطه داشت.

وی افزود: زمانی که مدرس در مجلس دوم به عنوان فقیه ناظر انتخاب شد با نهایت سادگی به تهران آمد و با نهایت تواضع اولین سخنرانی خود را اینگونه در مجلس آغاز کرد.

«اول عذر می‌خواهم که صحبت داشتن بنده قدری زود است به واسطه اینکه تا عاقل بصیرت پیدا نکند سزاوار نیست صحبت کند». این در حالی است که همگی به فضل و کمال مدرس اذعان داشتند.

رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: مدرس خود را نوکر مردم معرفی می‌کرد. در سخنرانی خود در مجلس گفت ما وکیلیم ولی نیستیم ولی آن کس است که آنچه خودش مستقلا صلاح می‌داند اجرا می‌کند اما وکیل آن است که نظر موکلش را هم بداند. شاه و رئیس‌الوزرا و پارلمان و حجت‌الاسلام تمام اینها نوکر خلقند. یکی اسمش شاه است یعنی نوکر مردم یکی اسمش رئیس‌الوزرا است یعنی خدمتگزار مردم باید تمام این ها نوکری کنند.

لاریجانی اظهار داشت: تیمورتاش که وزیر دربار رضاخان شد معترضانه گفت همه را نمی‌شود نوکر دانست فرق دارد. مدرس پاسخ داد من به زبان فارسی خودم حرف می‌زنم و زبان خودم را می‌دانم. خدمتگزار مردم هستم. من می‌گویم پیغمبران خدا که از همه برترند نوکر خلقند و نیز شما متوجه باشید که زعیم قوم خادم آن قوم است. اقوام و ملل جان و مال خود را نمی‌دهند که برای خود فرمانروا و ارباب درست کنند. اگر شما به کسی مسکن بدهید و پول زیاد بدهید که بیاید به شما فرمان بدهد و ارباب شما شود کمتر کسی است که عقل شما را تصدیق کند. ملت آنقدر عاقل و با تدبیر است که به امر خود بت و سلطان و فرمانروا استخدام نکند و اگر چنین اربابانی وجود دارد به زور خود را بر مردم تحمیل کرده‌اند.

وی افزود: امهات و مسائلی که مدرس برای ایران و بعضا عالم اسلام مورد توجه قرار داد و معتقد بود از اهم مشکلات موجود است و باید حل شود بعد از حدود یکصد سال امروز هم علی‌الاغلب جزو مشکلات کشور باقی است و این از عجائب روزگار است و باید کالبدشکافی شود که آیا ایرانیان نمی‌خواستند این مشکلات حل شود یا استبداد و عقب‌افتادگی عامل آن بود یا اراده خارجی مانع حل آنها می‌شد.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: در آغاز مجلس ششم مدرس در مصاحبه‌ای اعلام کرد در این ۲۰ و چند سال مشروطیت متاسفانه حزبی پیدا نشده هر چه بوده اسم بلارسم بوده لذا زود از بین رفته است و یک بدبختی است که دامنگیر جامعه شده است. بر هر ذی‌حسی لازم است که بذل جهد کرده و حزبی از روی عقیده و اساس به نام حزب وطنی تشکیل و در تشدید مبانی آن کوشش کند و من هم حاضرم رسما عضویت چنین حربی را قبول و به طور اجتماع و هماهنگی به وطن و مردم خدمت کنم.

لاریجانی ادامه داد: بعد از یکصدسال هنوز در ایران یک یا چند حزب قوی به تعبیر مدرس با اسم و رسم دیده نمی‌شود. عدم حضور حزب در زمان دیکتاتوری شاه توجیه دارد اما در ۳۶ سال پس از انقلاب چه توجیهی دارد. جالب‌تر اینکه گاه عدم حضور احزاب را افتخار تلقی می‌کنیم ولی پاسخ نمی‌دهیم که چگونه باید دموکراسی در کشور باثبات شود. اما مرحوم مدرس لازم می‌داند همگان تلاش کنند حزب بامرام، عقیده و ملی تشکیل دهند.

وی افزود: مدرس در مصاحبه‌ای در مجلس پنجم عنوان کرد که بهترین اصلاحات قدم برداشتن دولت نسبت به اقتصاد عمومی است. وجودات معطله را از تعطیلی خارج کردن. فروش خالصجات منقوله به هر کس به هر قیمت و به هر مدت به اتباع داخل فروش اشیاء منقوله معطله که هر چه بماند نقصان پیدا کرده و احتیاج اقتصادی، سیاسی و نظامی به آن نیست و در آتیه نیز نخواهد بود. بستن سدها، استخراج معادن مواد اولیه، نباتات را به قدر میسور در داخل تکمیل و مصرف کردن موجبات سهولت حمل و نقل فراهم آوردن و آنچه مهم است شروع به راه‌آهن و اهم آن استخراج معادن آهن و ذوب آن در داخل است. بزرگترین نقص کمی رجال علاقمند، شجاع و نبود احزاب سیاسی است.

 رئیس مجلس شورای اسلامی اظهارداشت: مدرس در جای دیگر عنوان کرد در هر وضع جدیدی اهل حفاظ در صدد جلب نفع غیر مترقبه‌ای بر می‌آیند به همین جهت استقامت نسبت به حوادث جدید که از خارج و داخل پیش می‌آید باید دردستور کار باشد و چون مرام و سیاست اقتضای روز و وقت است و فعلاً رفع احتیاجات مملکت و ملت ضرور است کمک به اقتصاد مملکت باید در برنامه باشد و این نمونه همه مسائلی است که امروز ما با آن مواجه هستیم.

مدرس برنامه‌های خود را اینگونه برشمرد، الف) کمک موثر به زراعت مملکت و تاسیس بانک فلاحتی به فروش خالص‌جات و اتباع داخله به هر ترتیب و به هر قیمتی که باشد؛ ج) تاسیس بانک رهنی از اکثر محل و وجود تقاعد مستخدمین که در بانک جمع شده است؛ د) منتظر خدمت کردن مستخدمین دولتی که دارای صنعت یا مکنتی هستند و در عوض به کار گماشتن منتظرین خدمتی که نه صنعت و نه مکنت و نه ملک دارند به غیر متخصصین فنی که در هر صورت به کار خود باقی خواهند بود؛ هـ) دادن امتیازات استخراجات معادن و غیره از هرگونه به اتباع داخله با شرایط سهله و کمک دولت؛ و‌) وارد و به کار انداختن کارخانه ذوب‌آهن و تاسیس راه‌آهن از دو طرف به نحوی که پول‌های تخصیص داده شده برای این کار بیشترش در داخل ایران صرف شود؛ ز) خریداری حقوق ارباب از محل فروش خالص جات مملکتی و اختصاص محل آن که قریب یک میلیون می‌شود، در بودجه برای مواقعی که قرضی لازم باشد به این معنا که فعلاً برای کشیدن راه‌آهن ۱۰ کرور وجه حاضر شده و برای سال آتی هم ۱۰ کرور حاضر خواهد شد این ۲۰ کرور به مصرف خرید کارخانه ذوب‌آهن و کشیدن خط آهن خواهد رسید و اگر لازم باشد که وجه بیشتری در آن سال به مصرف برسند این یک میلیون اعتبار خواهد بود که ممکن است با آن ۲۰ کرور قرض کرده و به ضمیمه ۲۰ کرور ۴۰ کرور خرج کرده تا راه‌آهن زودتر به نتیجه شود ح) القاء مالیات‌هایی که بر صنایع یدی در کلیه نقاط مملکت موجود است س) خاتمه دادن به وضعیاتی که در این ۳ سال اخیر پیدا شده به دست کابینه ثابتی با هیات پارلمانی یعنی از کابینه برای مدت ۲ سال نگهداری کرده تا بتواند اصلاحات منظوره را مجرا گردد.

لاریجانی خاطرنشان کرد: همه مواردی را که مرحوم مدرس به عنوان مشکلات آن زمان عنوان کرده است امروز هم تقریباً آن مشکلات در سطح وسیع‌تری پابرجاست، معادن در مسیر استخراج قرار ندارد، احتکار معادن توسط دولت صورت گرفته است، وضع راه آهن ملاحظه می شود که چقدر عقب افتاده است، آن زمان مرحوم مدرس به درستی بر کمک موثر در امر زراعت تاکید داشت هنوز هم کشاورزی سامان درستی ندارد.

وی افزود: وضع ساختار دولت و استخدام‌ها بدتر از گذشته است، مرحوم مدرس آن زمان می‌گفت باید عده‌ای را منتظر خدمت کرد، فروش خالص‌جات را به هر ترتیب، به هر قیمت خیلی مهم است و این کار برای این است که بار دولت ضعیف شود.

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: مدرس می‌گوید دولت نه ملاکی می‌تواند کند نه تجارت نه چارو اداری و نه اتومبیل‌رانی و تاکنون هرچه کرده ضرر کرده است و بعد از یکصد سال هنوز مشکلات اقتصادی ما از این سنخ است (تسلط بیش از حد دولت در امور اقتصادی کشور).

لاریجانی خاطرنشان کرد: مدرس می‌گفت دولت اسلامی حق دارد که از مردم مالیات بگیرد، اگر پارلمان اسلامی باشد این منافع مشروعی است که صرف مملکت می‌شود ما یک خرج داریم و یک بَرج به عقیده من مالیات باید بر بَرج تحمیل شود و نه بر خرج، مالیات باید بر عواید باشد و نه بر مخارج، بر برخی چیزها باید مالیات بسته شود و بر برخی مالیات مضر است تا آنجا که ممکن است نباید از ارزاق عمومی مالیات گرفت و باید از غیر عمومی مالیات دریافت کرد، مخارج تهران را نباید به اهالی آذربایجان تحمیل کرد چرا که اصل مالیات گرفتن وجهی از عموم جهت مصارف عموم، مخارج هر شهر باید از اهالی همان شهر گرفته شود.

وی افزود: مدرس معتقد بود مملکت چند نوع خرج دارد، یکی خرج راجع به مملکت برای حفظ انتظام مملکت است که البته این خرج را باید مملکت بدهد و خرج دیگر متعلق به شهر است که آن خرج را باید اهالی شهر بدهند، تحمل مالیات‌های سنگین و غیر قانونی به مراکز تولید، کارگاه‌ها و اماکن کسب و کار مردم غلط است، عقیده‌ام این است که ما باید ترغیب کنیم تا هرکس پول دارد به رعبهه ۲-۱۰ و ۴-۱۰ ندهد و ببرد کارخانه بسازد تا هم خودش منفعت ببرد و هم اهل ایران از برکت آن منفعت ببرند، اگر هرکسی که پول دارد کارخانه بسازد و از او هم مالیات گرفته نشود و مساعدتی نیز با آن صورت پذیرد تا هم آن شخص فایده ببرد و هم عمله‌جات کار کنند و مزد بگیرند و به جاهای دوردست نروند.

رئیس مجلس شورای اسلامی اظهارداشت: مدرس در جایی دیگر می‌گوید ما حاضر نیستیم یک شاهی بیجا خرج شود ولو در مصیبت حضرت سیدالشهدا باشد، مال بیت‌المال را نباید مفت به کسی داد، نباید مال مسلمین را به کسی داد که برای عموم کار نمی‌کند، اگر دولت بگوید من از برای دو کرور قشون بودجه می‌خواهم بنده آن روز را عید خود می‌دانم و لیکن باید بدانیم که این پول به مصرف خودش خرج می‌شود همانطور اگر در تمام بودجه ۱۰۰ دینار خرج ییلاق باشد بنده قبول نخواهم کرد ، ما مخالف وزارت جنگ نیستیم اما می‌گوییم این پولی که گرفته می‌شود باید خرج نظام شود نه خرج مارشال ، فرانسه یک مارشال دارد و ما هزار مارشال داریم، مارشال به درد ما نمی‌خورد ما سرباز می‌خواهیم و پول که گرفته می‌شود باید خرج سرباز شود.

لاریجانی خاطرنشان کرد: مدرس در بحث صادرات و واردات عنوان می‌کند که چرا باید بین صادرات و واردات ۸۰ کرور اختلاف باشد اگر کسی واقعاً بتواند در این رابطه قدمی بردارد خدمت بزرگی کرده است، مملکت ما محتاج است تا صادراتش زیاد شود، نباید به صادرات گمرک بسته شود و این مشکلاتی است که امروز هم ما با آن مواجه هستیم.

وی افزود: همچنین می‌گوید هیچ‌کسی نمی‌تواند ملکی را بدون اجازه مالکش در آن تعرض کند، آیا وکلای ملت و هیأت دولت در مقام این هستند که این مملکت خراب ما رو به آبادی برود یا خیر، اگر قصد آبادی دارید باید کسی که زحمت کشیده اطمینان داشته باشد که نتیجه آن را می‌برد، دیگران نیز رغبت کنند تا این خرابی را آباد کنند.

رئیس قوه مقننه اظهارداشت: همانطور که ملاحظه می‌شود عمده مشکلات مطرح شده توسط مدرس امروز هم در کشور ما وجود دارد، فاصله صادرات و واردات، مشکل امنیت و مالکیت، خرج‌تراشی‌های بی‌جا، عدم حمایت از تولید از این جمله است. امروز مشکل اصلی تولید کشور همچنان سرمایه در گردش و کمک بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری است این مشکلات ربطی به تحریم ندارد، ریشه‌ای یکصد ساله دارد.

لاریجانی خاطرنشان کرد: مدرس می‌گوید هیچ‌یک از علمای بزرگ ما به این فکر نیفتاده‌اند که به اقتصاد اسلامی سر و سامانی دهند و قوانینی حتی به صورت اجتهادی برای آن وضع کنند در صورتی که ما هزاران جلد کتاب در علم کلام داریم که چنین است و چنان نیست، همه راویان حدیث را با همه خانواده‌شان می‌شناسیم و می‌دانیم عمه فلان راوی متعلقه خاله زاده فلان راوی دیگر بود اما از یک آیه یا حدیث درباره مسئله مالی و اقتصاد تفسیری مطمئن و صحیح نداریم، تاریخ ما بازنویسی می‌خواهد و علم اقتصاد ما متخصصین و متبحرینی را لازم دارد که از این حالت سردرگمی و هیچ نداشتن درآید.

وی افزود: هنگامی که شهید مطهری در سال ۵۸ ترور شد و به شهادت رسید در کیف وی برگه‌هایی در مورد مطالعه بر روی اقتصاد اسلامی و برنامه دولت بود و همینطور این مسئله نظری تا امروز ادامه دارد به طوری که امروز بحث از تحول در علوم انسانی می‌شود، معنای دیگر این امر این است که مشکل نظری یکصد سال پیش همچنان پابرجاست اما در این بخش همانند اقتصاد کارهای مختصری صورت گرفته اما اصل موضوع که فقد یک نظام اقتصاد اسلامی است همچنان باقی است.