اشغال سفارت آمریکا، با دلیلی منطقی صورت گرفت/ایرانی‌ها نگران کودتای مجدد سیا بودند
نشریه «بوستون گلوب» در گزارشی به مناسبت سی و پنجیمن سالگرد تسخیر لانه جاسوسی در تهران، نوشته است بر خلاف تصور عمومی، ایرانی‌ها دلایلی روشن و منطقی برای این اقدام خود داشتند.
نشریه «بوستون گلوب» روز سه‌شنبه در گزارشی به قلم «استفن کینزر» عضو موسسه مطالعات بین‌الملل دانشگاه «براون» به حادثه اشغال سفارت آمریکا در تهران پرداخته و اذعان کرده است که ایرانی‌ها برای این اقدام خود، استدلالی روشن و منطقی داشتند.
کینزر در بخشی از این یادداشت که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد این حادثه منتشر شده، با اشاره به روند رخدادهای روز سیزده آبان ۱۳۵۸، نوشته است: «چند سال بعد، چندین نفر از گروگان‌گیرها یادداشت‌هایی نوشتند که مشخص کرد ما تا چه حد در مورد انگیزه‌های آن‌ها اشتباه می‌کردیم. مشخص شد که آن‌ها با دلایل متعصبانه و احساسی دست به اشغال سفارت نزده‌اند، بلکه برای این کار خود دلایل روشن و منطقی داشته‌اند.»
وی می‌افزاید: «شاه مخلوع ایران به تازگی برای درمان در بیمارستانی در آمریکا پذیرش شده بود و ایرانی‌ها نگران بودند که این ممکن است آغاز توطئه سیا (سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا) برای نشاندن مجدد شاه بر تخت طاووس باشد. این نگرانی چندان هم بیراه نبود، چراکه سیا یک بار قبلا این کار را انجام داده بود. شاه در سال ۱۹۵۳ (۱۳۳۲) ایران را ترک کرد، اما افسران سیا که از مقرشان در سفارت آمریکا فعالیت می‌کردند، کودتایی را ترتیب دادند و بار دیگر او را بازگرداندند. همان کودتا ایران را برای ربع قرن، گرفتار دیکتاتوری سلطنتی کرد.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «آمریکایی‌های معدودی هستند که می‌دانند در سال ۱۹۵۳ دموکراسی در ایران سرکوب شد. تعداد کسانی که می‌دانند ایالات متحده مسئول آن عملیات بوده، از این هم کمتر است. این‌ها اطلاعاتی است که به مرور افشا شده و وارد حافظه ملی ما نشده است.»
به نوشته کینزر، «(جیمی) کارتر (رئیس‌جمهور وقت آمریکا) تحت فشار زیاد سه تن قدرتمندترین متحدان آمریکایی شاه، یعنی “دیوید راکفلر”، “هنری کیسینجر” و “جان مک‌کلوی” حاضر به پذیرش شاه شد. او درخواست‌های مکرر دیپلمات‌های آمریکایی در تهران را که طی تلگرافی به وی هشدار داده بودند که پذیرش شاه “تقریبا به طور قطع با پاسخ فوری و خشونت‌باری مواجه می‌شود”، را رد کرد. یکی از دیپلمات‌ها می‌گوید زمانی که به آن‌ها گفته شد درخواستشان از سوی کارتر رد شده، “رنگ همه ما پرید”.»
نویسنده یادداشت می‌افزاید: «حتی به نظر می‌رسد خود کارتر هم تصور می‌کرد که چه اتفاقاتی در پیش است. او در یک نشست کاخ سفید، با عصبانیت از مشاورانش سوال کرده بود که “اگر آن‌ها ریختند داخل سفارت ما و افرادمان را گروگان گرفتند، شما چه پیشنهادی می‌خواهید به من بدهید؟”»
کینزر در ادامه مدعی شده است که اشغال سفارت مقدمه شکل‌گیری عدم اعتماد میان آمریکا و ایران بوده و این مسئله همچنان در ذهن مردم دو کشور باقی مانده است. وی حمایت آمریکا از صدام حسین دیکتاتور عراق در حمله به ایران را نیز ناشی از همین احساس دانسته است.