مشاور استاندار خوزستان در امور آب و صیانت از رودخانه‌ها گفت: بهره‌برداری بیش از حد نرمال جهانی از رودخانه کارون، شرایط آن را فوق‌العاده بحرانی کرده است.

مهدی قمشی در نشست علمی ویژه نخستین کنفرانس ملی رودخانه کارون که امروز، ۳۰ مهرماه در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، عنوان‌کرد: در طول تاریخ، تمدن‌ها در کنار آب شکل گرفتند. این امر وابستگی بیش از حد بشر به آب را نشان می‌دهد. از سوی دیگر فروپاشی برخی تمدن‌ها نیز بر اثر خشکسالی بوده است. در حال حاضر هم شرایط چنین است که انسان وابستگی زیادی به محیط دارد.

وی افزود: امروز ما با پدیده‌ افزایش جمعیت و توسعه روزافزون مواجه‌ایم که این پدیده سبب بالارفتن تقاضا برای آب شده‌ است. تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی در کره زمین چالشی‌های بحران آب را حادتر کرده است.

قمشی تصریح‌کرد: حد نرمال جهانی بهره‌برداری از آب‌های شیرین قابل استحصال ۴۰ درصد است و ۶۰ درصد دیگر باید مطابق روال طبیعی خود جریان داشته باشد. هم‌اکنون میزان برداشت آب از رودخانه‌ها در کشور بیش از ۸۰ درصد است. علاوه بر این برای بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی، چاه‌هایی به عمق بیش از هزار کیلومتر حفر می‌شود که این امر ذخایر آب‌های زیرزمینی را کاهش می‌دهد.

وی افزود: با توجه به این‌که خوزستان آخرین بهره‌بردار رودخانه کارون است، باید توجه بیشتری به این رودخانه در منطقه بشود.

مشاور استاندار خوزستان در امور آب و صیانت از رودخانه‌ها با اشاره به عامل شوری آب رودخانه کارون، تصریح‌کرد: ۲۰ درصد از افزایش شوری آب رودخانه کارون مربوط به آب‌گیری سد گتوند و ۸۰ درصد دیگر در اثر افزایش زهکش‌های زیرزمینی اتفاق افتاده است.

فعال‌سازی سازمان‌های مردم‌نهاد برای صیانت از رودخانه کارون

همچنین جعفرزاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در این جلسه اظهارکرد: رودخانه کارون بزرگ‌ترین حوضه آبی کشور است که بخش زیادی از آب مورد نیاز تولیدات کشاورزی و صنعتی منطقه را تأمین می‌کند. این رودخانه هویت ملی و اسلامی ما است که نه‌تنها برای خوزستان بلکه برای کشور اهمیت دارد و نباید با دید منطقه‌ای و قومی به آن نگاه کنیم.

وی بیان‌کرد: به دلیل اهمیت رودخانه کارون در کشور، این رودخانه جزو محدود رودهایی است که شورای حفاظت کیفی و طرح جامع کاهش آلودگی برای آن تعریف شده است.

جعفرزاده گفت: اگر قرار است کاری برای بهبود رودخانه کارون شود باید به صورت عملی انجام گیرد، چرا که رودخانه کارون بحث جناحی و سیاسی نیست که به این سمت و سو کشیده شود.

وی عنوان‌‌کرد: سازمان‌های مردم‌نهاد از عوامل مهمی هستند که می‌توانند در بهبود کیفی رودخانه کارون و صیانت از آن مثمرالثمر باشند. در سال‌های گذشته این سازمان‌ها اقدامات خوبی در این راستا انجام دادند اما متاسفانه از سال ۸۴ به دلیل تصمیمات نابخردانه از فعالیت آنان جلوگیری شد.

عضو هیات علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز با اشاره به دلایل خشکی رودخانه زاینده‌رود، خاطرنشان‌کرد: این رودخانه بر اثر مدیریت ناکارآمد و توسعه غلط به دلیل برداشت‌های بدون برنامه‌ریزی و آینده‌نگری خشک شد؛ به طور مثال کشت برنج در حوضه زاینده‌رود از عوامل اصلی خشکی این رودخانه است.

بحران فعلی رودخانه کارون ناشی از بی‌توجهی مسئولین سابق استانی بود

از سوی دیگر احمدرضا لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در این نشست گفت: پیش از این فقط این اداره‌کل متولی حفاظت از رودخانه کارون بود اما هم‌اکنون شرایط بهتر شده و سازمان‌های دیگر نیز برای حفاظت از این رودخانه دست به کار شده‌اند.

وی افزود: به نظر من نابودی رودخانه کارون و بحران آن ناشی از بی‌توجهی و نگاه مسئولین سابق استانی بود. به طوری که وقتی نظر علمی در خصوص رودخانه کارون ارائه می‌شد، آنان با دیدی تحقیرآمیز و تمسخر به آن موضوع نگاه می‌کردند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان خاطرنشان‌کرد: تاکنون نظرات مختلفی در خصوص رودخانه کارون مطرح شده اما متأسفانه به بعد اقتصادی این رودخانه توجهی نشده است.

لاهیجان‌زاده با اشاره به ارزش اقتصادی رودخانه کارون بیان‌کرد: تولید سالانه ۱۳.۵ میلیون تن محصولات کشاورزی و سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی مانند نفت و پتروشیمی در خوزستان مدیون این رودخانه است و به طور کلی رودخانه کارون سالانه ۵۰ هزار میلیارد تومان برای کشور درآمد دارد.

وی یادآورشد: در حال حاضر اقدامات خوبی در مورد بهبود کیفیت رودخانه کارون در معتبرترین آزمایشگاه‌های بین‌المللی در حال انجام است که نتایج آن تا یک سال‌آینده اعلام می‌شود.

مهمترین منابع آلاینده رودخانه کارون زه‌آب‌های کشاورزی است

تکدستان، عضو هیات علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز نیز در این نشست اظهارکرد: پسابی که از بخش‌های مختلف به رودخانه ریخته می‌شود باید از استاندارد لازم برخوردار باشد. در حال حاضر مهمترین منابع آلاینده رودخانه کارون زه‌آب‌های کشاورزی است که وارد رودخانه می‌شود.

وی افزود: استفاده از سموم و کودهای شیمایی در کشت انواع محصولات کشاورزی از منابع اصلی آلودگی است که باعث بحران زیست محیطی در رودخانه کارون شده‌اند.

عضو هیات علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز بیان‌کرد: در چنین شرایطی لازم است اداره‌کل بهداشت و جهاد کشاورزی در خصوص استفاده استاندارد از سموم و کودهای شیمیایی و به کار بردن نهاده‌های بادوام کم در خاک به کشاورزان آموزش دهند.

تکدستان خاطرنشان‌کرد: علاوه بر بخش کشاورزی، انواع صنایع غذایی، سلولزی، پتروشیمی و نفت، رودخانه کارون را دچار خطر جدی کرده‌اند.

منابع آبی خوزستان فقط ۵۰ درصد اراضی کشاورزی را تامین می‌کند

 همچنین کوراوند، نماینده شرکت آب و فاضلاب روستایی خوزستان در این نشست عنوان‌کرد: به نظر من مدیریت و آینده‌نگری باید در خصوص بهبود کیفیت رودخانه کارون به کار برده شود. کارون مانند یک کالای استراتژیک است که به دو قسمت سرمای‌گذاری و هزینه‌های تصفیه و تولید تقسیم می‌شود.

وی افزود: کاهش دبی رودخانه کارون هزینه‌های زیادی را متحمل می‌کند؛ در اثر این عامل باید ایستگاه‌های پمپاژ آب را جابه‌جا و لوله‌کشی‌های جدیدی را ایجاد کرد که هر کدام از این موارد هزینه‌بر است. فاکتورهای آلاینده آب به دلیل کاهش دبی رودخانه کاهش و روی تصفیه‌خانه تأثیر می‌گذارند.

کوراوند بیان‌کرد: رودخانه کارون را باید به صورت ملی صیانت کنیم. از طرفی این رودخانه برای خوزستان نیز یک فرصت و مزیت است که از طریق آن کشاورزی و صنایع مختلف رشد کرده‌اند. از سوی دیگر ۱.۸ میلیون هکتار زمین مستعد کشاورزی در خوزستان وجود دارد که منابع آبی موجود در آن فقط ۵۰ درصد این زمین‌ها را تامین می‌کند. اگر آب رودخانه کارون مجددا به مناطق دیگر منتقل شود یک فاجعه زیست‌محیطی در استان اتفاق می‌افتد.

نماینده شرکت آب و فاضلاب روستایی گفت: تولید هر محصولی در مناطق دیگر با آب منتقل شده رودخانه کارون توجیه اقتصادی ندارد. وقتی شرایط تولید در بخش‌های مختلف در خوزستان وجود دارد، چرا منابع آبی برای تولید به استان‌های دیگر منتقل شود.

وی افزود: آثار اجتماعی انتقال آب کارون را نباید نادیده بگیریم، زیرا تأثیر آن بیش از سایر بخش‌هاست.

توقف طرح انتقال آب کارون به فلات مرکزی در شورای عالی آب تصویب شد

در ادامه این نشست کاظم‌نژاد، مدیرکل امور شهری استانداری خوزستان گفت: با توجه به برگزاری جلسات متعدد استاندار با مقامات کشور، انتقال آب کارون به فلات مرکزی متوقف و در شورای عالی آب به تصویب رسید.

وی تصریح‌کرد: باید به این نکته توجه کنیم که ما در استان برای رودخانه کارون چه کردیم، جز این‌که از مسیر طبیعی خارج و آن را به یک آبراهه تبدیل کردیم.

مدیرکل امور شهری استانداری خوزستان بیان‌کرد: اجرای طرح‌های گوناگون بدون توجه به ماهیت رودخانه کارون، از چالش‌های اساسی این رودخانه است.

کاظم‌نژاد خاطرنشان‌کرد: هم‌اکنون در حال اجرای پروژه‌های خوبی برای بهبود رودخانه کارون و بهره‌وری صحیح از آن هستیم؛ به‌طور مثال پروژه‌ای با اعتبار ۱۳۰۰ میلیارد تومان با بخش‌خصوصی در حال اجراست که گردشگری و استفاده از جذابیت‌های کارون در شهرهای حاشیه آن ایجاد می‌شود و از این طریق اشتغال و درآمدزایی خوبی برای استان به ارمغان می‌آید.

کارون به یک رودخانه فاضلاب تبدیل شده است

همچنین معاضد، نماینده کنفرانس علمی رودخانه کارون در این نشست گفت: استفاده از هر رودخانه استانداردهایی دارد که باید به آن توجه شود. استفاده بیش از حد و تخلیه فاضلاب در رودخانه کارون از عوامل اصلی کاهش کیفی این رودخانه است.

وی تصریح‌کرد: علاوه بر این صنایع نیز پساب‌های خود را بدون تصفیه به این رودخانه تخلیه می‌کنند که موجب کاهش کیفیت آب و افزایش آلاینده‌های آن شده‌اند. در بخش فاضلاب شهری نیز فقط یک تصفیه‌خانه فاضلاب به ظرفیت ۱۹۶هزار نفر وجود دارد، در حالی که جمعیت اهواز حدود ۲ میلیون نفر است.

معاضد خاطرنشان‌کرد: بر اثر تخلیه پساب و فاضلاب‌های شهری و صنعتی به رودخانه کارون، این رودخانه امروز به یک رودخانه فاضلاب تبدیل شده است.