برای نخستین‌بار سرریزهای بزرگترین سد خاکی کشور با حضور مدیران ارشد سد گتوند علیا و خبرنگاران با رهاسازی یک میلیون متر مکعب آب تست شدند.

در مراسم تست سرریزهای سد گتوند معاون اجرایی این سد با اشاره به این‌که چهار سد نیز در سد گتوند وجود دارند که در مجموع می توانند ۱۷ هزار متر مکعب آب در ثانیه را تخلیه کنند و به صورت کنترل شده این رقم به ۲۱ هزار متر مکعب می‌رسد، گفت: عرض سرریزها ۱۵ متر و ارتفاع آن‌ها ۱۷ متر است.

محمدحسین معنوی‌فر با تاکید بر این‌که آب خارج شده از طریق سرریزها قابل استحصال نیست، اظهار کرد:‌ دریچه سرریز هرگز نباید باز شود چون آب خارج شده قابل استحصال نیست؛ سرریز درزمانی کاربرد دارد که با سیلاب مواجه باشیم و دبی آب بیشتر از دبی ظرفیت نیروگاه شود.

معاون اجرایی سد گتوند علیا با تاکید بر این‌که در حال حاضر ۸۵ درصد مخزن سد گتوند علیا با رها شدن آب در سدهای بالادست در راستای تولید برق، پر شده است، گفت: در حال حاضر ۴ میلیارد متر مکعب آب در مخزن سد گتوند وجود دارد و ظرفیت این سد ذخیره ۵.۲ میلیارد متر مکعب آب است.

معنوی فر با تاکید بر این‌که آب ذخیره شده در سد گتوند برابر ۱۷ با برابر حجم سد امیرکبیر است و تا ۲۰ برابر آن سد می‌توانیم آب را ذخیره کنیم، تصریح کرد: ای سی (سختی آب) آب رها شده از سد گتوند در فصول مختلف متفاوت است؛ تا دو هفته گذشته ای سی آب رها شده حدود ۱۳۰۰ واحد بود، اما پس از آن به هزار واحد رسید.

فرار آب گتوند یک هفتم مجاز است

وی در مورد فرار آب در سد گتوند نیز با تاکید بر این‌که اگر سد با کیفیت عالی و استاندارد بالا ساخته شده باشد، فرار آب آن به طور چشمگیر کاهش پیدا می‌کند، گفت: طبق محاسبات ۲.۵ متر مکعب آب از جناحین می‌تواند در سطح مجاز فرار داشته باشد، اما اکنون که ۸۵ درصد مخزن پر است کمتر از ۳۵۰ لیتر در ثانیه تراوش وجود دارد که نشان دهنده کار عالی است.

معاون اجرایی سد گتوند علیا با تاکید بر این‌که در سد گتوند ۴۵۰ هزار متر حفاری پرده آب بند و ۴۰ هزار متر مربع دیوار آب بند اجرا شده است، گفت: از سد تنظیمی گتوند ۹۰ تا صد متر مکعب در ثانیه آب برداشت می‌شود که از کیفیت بالایی برخوردار است، اما بخش زیادی از آب در پایین دست تبدیل به زه آب می‌شود. به گونه‌ای که ای سی در آبادان و خرمشهر به ۴۰۰۰ واحد هم می رسد.

معنوی‌فر با تاکید بر این‌که پیش از آب گیری سد گتوند در محل سد ای سی آب در هنگام پیک به ۲۸۰۰ واحد هم می‌رسید گفت: اکنون آب با ای سی حدود ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ واحد رها می‌شود و از کیفیت بالایی برخوردار است.

وی در مورد وجود چشمه‌های نمکی در بالادست گتوند که زمزمه‌های شوری آب گتوند را دامن زده است، گفت: بیرون زدگی سازند گچساران باعث شوری ذاتی در کارون است؛گرچه آب گیری سد اثراتی را در پی داشته اما تاثیر آن در مخزن بوده و آبی که از سد رها می‌شود از زمان آب گیری از کیفیت مطلوب‌تری نسبت به پیش از ساخت سد در آن محل برخوردار است.

معاون اجرایی سد گتوند علیا با اشاره به این‌که سازند گچساران حدود ۴.۵ کیلومتر بالاتر از محور سد قرار دارد، گفت: قبل از عملیات آبگیری یک سری عملیات علاج بخشی روی این سازند انجام شده و در سال اول تا ۸۰ درصد منطبق بر پیش بینی‌ها امور را مدیریت کردیم و بعد از آن به طور کامل مدیریت براساس پیش بینی بوده است و پیش بینی‌هایمان درست بود؛ اکنون شرایط در وضعیت ایده‌آل تثبیت شده است.

معنوی‌فر با اشاره به عملیات علاج بخشی و اقدامات صورت گرفته روی سازند گچساران گفت: پتوی رسی روی سازند ایجاد کردیم تا در نرخ انحلال تاخیر بوجود آید. از سوی دیگر با خاک برداری، شیب‌های ملایم ایجاد کردیم تا از لرزش دفعتی سازند حاشیه رودخانه جلوگیری شود. همچنین در فرو چاله‌ها نیز نفوذ باران باعث شسته شدن حجم نمک در مخزن شد که با گل رس به صورت محلول آن‌ها را مسدود کردیم.

وی یادآور شد: پس از آبگیری یکسری نشست در سازند صورت گرفت که با در نظر گرفتن اقدامات صورت گرفته این مسائل باعث رفع قسمت اعظم نگرانی‌ها شد.

انتقال نمک گتوند به ماهشهر

معاون اجرایی سد گتوند علیا در پاسخ به ایسنا در مورد برنامه شرکت توسعه منابع آب و نیرو برای نمک کف مخزن گتوند گفت: با مدیریت بخشی از نمک را تخلیه می کنیم؛ برای اقدامات بلند مدت نیز دو لوله ۶۰۰ میلی متری در دو طرف سد کار گذاشته شده که از طریق شیر کنترل می شود.همچنین آب همراه با نمک از پایین ترین سطح مخزن که کیفیت مناسب ندارد وارد لوله ۱۶۰۰ میلی متری نیز می‌شود و به سمت پتروشیمی‌های ماهشهر منتقل خواهد شد.

معنوی فر در مورد توافقات صورت گرفته با پتروشیمی‌ها گفت:‌لوله توسط شرکت آب و نیرو احداث می شود و آن ها برای خرید نمک اعلام آمادگی و بسیار استقبال کرده‌اند.بنابراین ۲۰۰ کیلومتر خط لوله برای انتقال نمک مخزن در نظر گرفته شده است.

چشمه‌های نمکی تنها در بالادست گتوند نیستند

وی در مورد کیفیت آب و علت افزایش ای سی آب کارون در خرمشهر و آبادان گفت: ما با کیفیت مناسب آب را رها می کنیم اما در مسیر عوامل مختلف ا زجمله زه آب باعث افزایش ای سی آب می‌شود؛ تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد ای سی آب کارون به خاطر آب گتوند است. همچنین وجود چشمه‌های شور در پایین سد گتوند، ای سی آب را افزایش می‌دهد. از جمله این چشمه‌ها می توان به چشمه شور عقیلی اشاره کرد که در پایین دست و در جناح راست سد قرار دارد.

معاون اجرایی سد گتوند علیا ادامه داد: در روز چهاردهم مرداد ماه ای سی آب رها شده از سد تنظیمی گتوند ۹۹۰ واحد بوده در حالی که ای سی آب در چشمه شور عقیلی به ۲۵ هزار و ۴۰۰ واحد بود. همچنین در آن روز در بند میزان شوشتر نیز ای سی آب ۱۰۵۰، ابتدای رودخانه گرگر ۱۰۵۰، انتهای رودخانه گرگر ۲۹۱۵، ابتدای رودخانه شطیط ۱۰۵۰، در عرب اسد ۱۲۳۰، در سمت پل دیلم ۱۴۱۵، در انتهای رودخانه شطیط ۱۴۷۰، در بند تنظیمی ( دزفول) ۴۲۰، انتهای دز ۳۲۹۰، بعد از تقاطع دز و شطیط ۱۹۵۵، بعد از تقاطع دز و شطیط و گرگر ۲۱۲۰، در ملاثانی ۲۱۳۰، در اهواز کیانپارس ۲۴۶۵، در اهواز پل کابلی ۲۳۵۰، در اهواز پل ششم ۲۳۷۰، زیر پل دارخوین ۳۲۵۰، زیر پل خرمشهر ۳۴۹۰ و زیر پل بهمن شیر آبادان ۳۶۸۰ واحد بوده است.

رها شدن ۱.۷ میلیارد متر مکعب آب برای تولید برق و ذخیره آن در گتوند

معنوی‌فر با اشاره به این‌که اولین سال است که این قدرت در گتوند ایجاد شده که آبی که برای تولید برق در سدهای بالادست رها می‌شود را در خود ذخیره کند، گفت: بدین ترتیب بدون وجود سد گتوند ۱.۷ میلیارد متر مکعبی که آب در بالادست رها شده بود وارد خلیج فارس می‌شد. در حالی که اکنون این حجم آب در سد گتوند علیا مهار شده است.

کمتر از نصف مجاز نشست در گتوند رخ داده است

وی با تاکید بر دقتی که در ساخت بزرگترین سد خاکی کشور به کار رفته است گفت:‌بر اساس استاندارد سد خاکی گتوند مجاز است که تا دو درصد نشست داشته باشد، در حالی که از سه متر ۶۰ سانت مجاز گتوند تنها یک متر و ۹۰سانت در زمان ساخت و ۶۰ سانت نیز پس از آب گیری نشست داشته است.

معاون اجرایی سد گتوند علیا با تاکید بر این‌که در سد خاکی گتوند علیا رکورد خاک ریزی روزانه ۵۱ هزار و ۵۰۰ متر مکعب زده شده است گفت: یک میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب رکورد ماهیانه سد گتوند است.

معنوی فر با تاکید بر این‌که به اندازه ساخت یک سد بتنی در سد گتوند بتن ریزی صورت گرفته است گفت: ۷۵ هزار متر مکعب در ماه بتن ریزی صورت گرفت و ماهانه ۲۵ هزار متر نیز حفاری داشته‌ایم. همچنین هزار کیلومتر برای پرده آب بند، تحکیمات پی سد و تونل‌ها حفاری داشته‌ایم.

فاز دوم ساخت نیروگاه‌های برق آبی گتوند در انتظار پول و فاینانس

وی با تاکید بر این‌که اجرای فاز دوم نیروگاه برق آبی گتوند منتظر رفع و رجوع کارهای فاینانس گفت: فاز اول که به بهره برداری رسیده شامل چهار واحد ۲۵۰ مگاواتی می شود و در فاز دوم قرار بود چهار واحد دیگر با همین ظرفیت ساخته شود، گرچه پس از بازنگری وزارت نیرو مقرر شده چهار واحد ۱۶۰ مگاواتی ساخته شود.

معاون اجرایی سد گتوند علیا در پایان با تاکید بر این‌که روزانه ۹۰۰۰ مگاوات برق را از نیروگاه برق آبی گتوند تحویل شبکه برق سراسری داده‌ایم، گفت: در شش ماه اول سال تاکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار مگاوات ساعت برق تولید کرده‌ایم.

سد گتوند علیا در استان خوزستان و در پنج کیلومتری شهرستان گتوند واقع شده است. این سد بلندترین سد خاکی کشور با ارتفاع ۱۸۲ متر است و دارای بزرگترین مخزن آبی کارون با حجم ۵۱ میلیارد متر مکعب است.

گتوند علیا می‌تواند بیشترین میزان تولید انرژی پاک برق آبی در کشور را به میزان ۴۵۰۰گیگاوات ساعت در سال را داشته باشد. از مزیت‌های بزرگ این طرح ملی می‌توان به چهار واحد ۲۵۰ مگاواتی فاز اول نیروگاه و چهار واحد ۱۶۰ مگاواتی که در فاز توسعه در حال ساخت است، اشاره کرد.

گرچه سدهای بالادست کارون از جمله کارون ۴، کارون ۳ و شهید عباسپور در تولید برق و نیاز برق آبی تمرکز دارند، اما سد گتوند علیا علاوه بر تولید برق آب کشاورزی پایین دست را تنظیم می‌کند.