هورنیوز – عاملی اساسی و جامع در سلامت و زندگی هر فردی، سلامت روان آن فرد است. سازمان بهداشت جهانی(WHO) بیان می‌کند: “سلامتی به معنای تندرستی جسمانی، روانی و اجتماعی است و نه صرفاً به معنای عدم ابتلا به بیماری یا ناتوانی”. مسائلی مانند استرس، افسردگی و اضطراب می‌تواند بر سلامت روان تأثیر بگذارد و برنامه روزمره فرد را مختل کند. سلامت روان بنیانی است برای توانایی های جمعی و فردی ما به عنوان انسانی که فکر می کند، هیجان دارد، با دیگران ارتباط برقرار می کند، یک زندگی می سازد و از آن لذت می برد. بر این اساس، ارتقا، مراقبت و بازیابی سلامت روان می تواند به عنوان دغدغه مهم فردی و جامعه در سراسر دنیا باشد.

بیماری‌های سلامت روانی مانند استرس، افسردگی و اضطراب ممکن است به دلیل مشکلات جسمانی مزمنی که زندگی فرد را تغییر می‌دهند، مانند سرطان، دیابت و درد مزمن ایجاد شود.

چگونه سلامت روان داشته باشیم؟

سلامت روان به معنی آرامش فیزیکی و کمبود سر و صدا نیست بلکه معنایی کلی تری دارد و کیفیت زندگی بر آن تاثیر میگذارد. سلامت  روان روی طرز فکر، احساس، رفتار روزانه، توانایی شما در مواجهه با استرس، غلبه بر چالش های زندگی، ساخت روابط و ریکاوری بعد از سختی ها تاثیرگزار می باشد. هرکس که از مشکلات ذهنی و احساسی رنج می برد، معمولا احساس تنهایی زیادی می کند و همچنین ممکن است از اختلال ذهنی هم رنج ببرد. اکثر ما انسان ها سیگنال های احساسی را که نشان دهنده هشدار و اخطار برای سلامت نامناسب ذهن است، جدی نمی گیریم که بیشتر آن ها در نتیجه مصرف رفتارهای مخرب، داروها و مواد غذایی مضر می باشد و از طرفی همه ما امید داریم که این وضعیت خود به خود بهبود پیدا کند و به همین دلیل تسلیم شرایط می شویم.

داشتن سلامت روان مهمترین فاکتور برای داشتن سلامت جسم و در نهایت زندگی توام با آرامش و نشاط است؛ در نتیجه جامعه‌ای از سلامت روان برخوردار است که عوامل استرس زای آن به حداقل رسیده و افراد نشاط اجتماعی و فردی را احساس کنند. موضوع سلامت روان یکی از مهمترین موضوعات فردی و اجتماعی هر انسان در هر جامعه‌ای است؛ خواه این فرد در جامعه مدرن و صنعتی زندگی کند یا فرد در جامعه‌ای با حداقل ترین امکانات گذران عمر کند.

تهدید سلامت روان فرد و به مخاطره افتادن آن علاوه بر آسیب‌های زیاد روانی، باعث بروز بیماری‌های جسمی متعددی می‌شود؛ به شکلی که بسیاری از مردم با شکایت از وضع جسمی خود نزد طبیب می‌روند، اما پس از بررسی دقیق مشخص می‌شود علت اصلی بروز این ناخوش احوالی آسیب دیدن روح و روان فرد است. داشتن سلامت روان و احساس آرامش و نشاط، معلول عواملی همچون تأمین نیازهای فردی و اجتماعی مانند شغل مناسب، تأمین معاش روزانه، ازدواج، تحصیل و امنیت اجتماعی و اقتصادی و… است.

البته به مخاطره انداخته شدن سلامت روان افراد فقط معلول عوامل یاد شده نیست، بلکه بخشی  از آن نیز مربوط به شرایط نامناسب خانوادگی،گسست بین نسلی و عدم درک و فهم نسل گذشته و حال است. عدم دانش سلامت روان و مهارت‌های لازم برای مقابله با شرایط خاص در زندگی روزانه و داشتن مهارت‌های مدیریت استرس و خشم و مقابله با آن در شرایط روحی نامناسب جملگی عوامل مختلف در بروز مشکلات سلامت روان و تهدید کننده آن است.

در کشورمان دستگاه‌های مختلفی در ساماندهی امور مربوط به سلامت روان نقش دارند؛ دستگاه‌هایی مانند وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان، بهزیستی، معاونت‌های فرهنگی و اجتماعی شهرداری‌ها و…

باید سواد سلامت روان آحاد مردم را افزایش داده شود، اما متأسفانه برنامه‌ای برای افزایش آگاهی مردم در سیستم آموزشی وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌ها وجود ندارد.

محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور اظهار کرد: مسئله جسم در وزارت بهداشت بسیار مورد توجه است؛ به طوری که ما از این نظر در منطقه سرآمد هستیم اما بحث سلامت روان در وزارت بهداشت مغفول است و این در حالی است که اهمیت سلامت روان از سلامت جسم هم بالاتر است. ما در حوزه آموزش، غربالگری و آموزش مهارت‌ها برنامه‌ای نداریم. ما از نظر شاخص‌های عدالت سلامت روان باید به استانداردهای نسبی در تربیت نیروی انسانی برسیم.

امید رضایی، استاد روانپزشکی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در خصوص «سلامت روان و ویژگی افراد دارای سلامت روان»، اظهار داشت: عوامل متعددی می تواند روی روان مردم اثر گذار باشد از هیاهویی که به لحاظ اجتماعی همه جهان را فرا گرفته تا مسائلی که می‌تواند صرفا ویژه کشور خودمان باشد؛ فشار اقتصادی و حتی تغییراتی که به لحاظ اقلیمی، گرما، آب و پوشش گیاهی و … می‌توانند روی روان مردم اثر گذارند.

چه پیشنهاداتی برای سلامت روان در جامعه وجود دارد؟

مسائل اجتماعی و اقتصادی سرلوحه کار کشور قرار گیرد؛مثلا برای اینکه سلامت روان بهتری داشته باشیم ورزش روزانه داشته باشیم، ریلکس کردن و تفریحات داشته باشیم؛این از تماشای چند دقیقه تلویزیون تا نشستن کنار اعضای خانواده و چای خوردن را می‌تواند دربرگیرد. کار کنیم و مواظب باشیم استرس‌ها کارمان را مخدوش نکنند؛چون گاهی عامل مزاحم، کار را از ما می‌گیرد؛در نتیجه کار، تحصیل، ایمان، ورزش و هنر ۵ عامل مهم در محافظت از روان هستند. به جمع دوستان و خانواده پناه ببریم، دیدارها و تشریک مساعی را بیشتر کنیم و اگر احساس کردیم خیلی در فشار هستیم از کارشناسان سلامت روان استفاده و مشاوره بگیریم.

در پایان باید گفت؛ برخی بیماری‌های روانشناختی شدید حدود یک تا ۳ درصد در جوامع وجود دارد و حدود ۲۰ درصد هم که اختلالات شایع روانشناختی است، اما درصد قابل توجهی هم کسانی هستند که سالم هستند اما نیاز به مشاوره دارند؛ زیرا صفاتی از بیماری را دارند. در مورد کسانی که اختلالات روانشناختی دارند نیاز است که مردم بتوانند با پوشش بیمه پرداخت هزینه‌های درمانی را داشته باشند.

توجه کنیم! سلامت روان و داشتن صحت روانی باعث آرامش بیشتری افراد جامعه خواهد شد و برای داشتن چنین وضعیتی باید با وجود شرایط پر فراز و نشیب در جامعه با آگاهی از روش‌های دوری از استرس و مدیریت مطلوب آن در مسیر آرامش روان گام بر داریم و سلامت روانی بیشتری داشته باشیم.