معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری اهواز: اولویت ما ارتقای فرهنگ شهروندی است
فرهنگ و جامعه شهری به عنوان روحی که در کالبد بی‌جان شهر جاری است امروزه از امری حاشیه‌ای به راس اولویت‌های شهرداری‌ها به عنوان متولیان امور شهر مبدل شده و چند سالی است که در شهرداری اهواز، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی برای فعالیت جدی در این عرصه تشکیل و مشغول به‌کار است. عرصه فرهنگ و اجتماع در اهواز، شهری که با تنوع قومیت‌ها، خرده فرهنگ‌ها و سبک‌های زندگی، نرخ بالای مهاجرپذیری و مهاجر فرصتی و مسایل ریز و درشت اجتماعی روبرو است با ظرافت‌ها، مشکلات و نقاط قوت و ضعفی همراه است که برای پرداختن به آن‌ها به پای صحبت‌های امیر آهن جان، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری اهواز نشستیم که از بیم‌ها و امیدهای این مدیر جوان شنیدیم و از دغدغه‌های فرهنگی‌ای که همیشه همراه ما بوده پرسیدیم. او که به قول معروف همیشه «پایِ کار» بوده و کمتر به مصاحبه نشسته است دو ساعت مقابل ما نشست و به سئوالاتی پاسخ گفت که شاید بیشتر در ذهن فعالان حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی باقی مانده‌اند و در رسانه‌ها مطرح نشده‌اند.
- تعیین مصادیق فرهنگ به عنوان مقوله‌ای تاویل‌پذیر و دارای ابعاد گوناگون همیشه به عنوان محل مناقشه و سوال باقی مانده و خواهد ماند، برای شروع بحثمان و اینکه مرادمان از حوزه فعالیت معاونت فرهنگی شهرداری بهتر مشخص باشد باید از شما بپرسیم، شما در شهرداری اهواز رویکردتان به فرهنگ چیست و چه رسالتی برای معاونت فرهنگی قایل هستید؟
با نام حضرت دوست که هر آنچه داریم از اوست. در ابتدای امر باید از شما تشکر کنم که این فرصت را فراهم آوردید تا بی‌تکلف‌های معمول گفتگویی در زمینه اهداف و برنامه‌های معاونت فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم. در پاسخ به سوال شما باید عرض کنم اولین نکته که شاید مهمترین آن‌ها باشد این است که عنوان معاونت فرهنگی و اجتماعی با این ابهام روبروست که وظیفه این معاونت تصدی‌گری در عرصه فرهنگ و اجتماع است که شاید این تعریف با ماهیت فعالیت‌های شهرداری مغایر باشد، اگر بخواهیم وظیفه مان را در یک کلام خلاصه کنیم باید بگوییم توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی شهروندان و ارتقای فرهنگی شهروندان وظیفه محوری ماست. البته اگر برنامه پنج‌ساله شهر اهواز را مدنظر قرار دهیم یکی از اهداف نُه‌گانه آن «ارتقاء فرهنگ شهرنشینی، طراحی مهندسی فرهنگی شهر و تقویت مشارکت شهروندان» است که البته امسال سال پایانی این برنامه را طی می‌کنیم و تلاش همه خدمتگزاران معاونت بر این است که از همه ظرفیت‌های موجود برای دستیابی به این رسالت‌ها بهره ببریم.
رویکرد ما بی‌شک ایجابی و در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در حوزه فرهنگ، اجتماع، ورزش و تفریحات سالم است. البته در این فرصت کوتاه شاید نشود از استراتژی‌های فرهنگی به تفضیل سخن گفت اما سه استراتژی‌ای که به ما ابلاغ شده و در اصل سند بالا دستی ماست را عیناً به شما عرض کنم: «رشد و توسعه متوازن امکانات،تاسیسات،خدمات و محصولات فرهنگی و هنری،اجتماعی،ورزشی وتفریحی جهت تحقق عدالت اجتماعی»، «توسعه آموزش های شهروندی و ارتقای مهارت ها و توانمند سازی شهروندان در راستای بستر سازی و گسترش مشارکت شهروندان در مدیریت شهری با رویکرد محله محوری» و «ارتقاء فرهنگ شهروندی و مقابله با ترویج و اشاعه ناهنجاری ها در جامعه» با توجه به این اسناد بالادستی معاونت امور اجتماعی و فرهنگی در عمر کوتاه خود تمام اهتمام خود را برای تحقق آن‌ها گذاشته است.
- گفتید که متولی فرهنگ و هنر نیستید که البته این براساس وظایف موجود در مدیریت شهری درست است اما سوال اینجاست که آیا وظیفه‌ای برای حمایت از هنرمندان و فعالان فرهنگی ندارید؟
به نکته مهمی اشاره کردید بعضا انتقادی که عزیزان به معاونت می‌کنند همین امر است. واقعیت این است که ما همیشه همراه و حامی هنرمندانمان بوده‌ایم اما متولی فرهنگ و هنر ما نیستیم اما تلاش می‌کنیم زیرساخت‌هایی چون فرهنگسراها و… را ایجاد کنیم و از دیگر سو از فعالیت‌هایی که در راستای اهداف و برنامه‌های شهرداری هستند، حمایت کنیم و البته این نکته را اضافه کنم که از دید ما نتیجه همه فعالیت‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی توسعه فرهنگ شهروندی و فرهنگ عمومی است و نگاه ما ایجابی است اما در عمل با مشکلاتی مواجه هستیم که امیدواریم با رویکرد جدیدی که پیش گرفته‌ایم این همکاری‌ها بیش از پیش ملموس شوند و اهالی فرهنگ نیز معاونت را از خودشان بدانند و حتی کوچکترین انتظار ما که دریافت بازخورد، نقد و ارایه راهکار از این عزیزان است را از ما دریغ نورزند. خود من، چهار مدیر ستادی معاونت و معاونین فرهنگی مناطق همه از این امر استقبال می‌کنیم و شاید نقطه‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که شهر متعلق به همه با همه سلایق، دیدگاه‌ها و رویکردهاست اینکه دوستان فرهیخته ما کناری بنشیند و حتی ما را محرم گلایه‌هایشان ندانند، شهرمان پیش نمی‌رود و همه ما ضرر می‌کنیم. باید از فرصت استفاده کنم و همین جا دست یاری به سوی همه دلسوزان، سازمان‌های مردم‌نهاد، فعالان فرهنگی، هنرمندان، نخبگان و شهروندان دراز می‌کنم و آمادگی مجموعه شهرداری را برای همراهی، همکاری و همدلی با این عزیزان اعلام می‌کنم.
- آقای آهنجان انتقادی که شاید به مزاح مطرح می‌شود که به معاونت جشن‌ها و مراسمات مبدل شده‌اید…
شاید باور نکنید وقتی برای مشاوره با اساتید و متخصصان فرهنگ و اجتماع مراجعه می‌کنیم از ما توقع دارند این مراسمات را جدی‌تر پیش بگیریم. از دیدگاه علمی آن‌ها معتقدند که این جشن‌ها فرصتی را فراهم می‌کند که مردم فارق از همه دغدغه‌های زندگی شهری کنار هم کنشی جمعی داشته باشند و از برنامه‌های فرهنگی بهره ببرند و روحیه نشاط به جامعه منتقل شود. شهروند امروز ما شاید برای بهره بردن از فرهنگ و هنر نتواند هزینه کند، ما هدفمان این است که همشهری‌هایمان در محیطی امن، بدون دغدغه‌های متداول بتواند از این برنامه‌ها بهره ببرد که واقعا با استقبالی که شهروندان از این برنامه‌ها می‌کنند نشان از موفقیت آن‌هاست و از دیگر سو چون تلاش ما همیشه برای ترویج ارزش‌ها و هنجارهای مذهبی و اجتماعی‌مان بوده برگزاری باشکوه مناسبت‌های ملی و مذهبی‌مان همیشه مورد توجه ما بوده و آن را وظیفه‌ای می‌دانیم که باید اهتمام جدی‌ای داشت. البته نمی‌خواهم در این گفتگو به بحث عملکردمان وارد شوم اما باید بگویم برای این جشن‌ها و مراسمات که متبرک به نام ائمه و افتخارات انقلابی و ملی‌مان است، می‌بالیم و آن را برکتی برای شهرداری می‌دانیم. از دیگر سو باید بگویم جشن‌ها به دلیل آنکه بیشتر دیده می‌شوند چنین حرف‌هایی نیز گفته می‌شود که به‌کار بردن چنین تعابیری را بی‌انصافی می‌دانم و البته امیدوارم با تقویت سایر فعالیت‌ها بتوانیم رضایت این منتقدان را هم جلب کنیم.
- شما وظیفه اصلی معاونت فرهنگی را ارتقای فرهنگ عمومی معرفی کردید، چه برنامهای برای این مهم دارید؟
با توجه به درایت مقام معظم رهبری در نام‌گذاری امسال به نام «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» باید نگاه ویژه‌ای هم به فرمایشات ایشان در زمینه فرهنگ داشت اول اینکه ایشان فرهنگ را به مانند هوای جامعه توصیف کرده‌اند و برای آن چنین جایگاهی قایلند و مهمتر از آن اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگ دانسته‌اند. با توجه به چنین اهمیتی اهتمام ویژه‌ای در معاونت اجتماعی و فرهنگی شکل گرفته که اگر بخواهم به همه آن‌ها بپردازم در حوصله این مصاحبه نمی‌گنجد.
برای سیاستگذاری فرهنگی-اجتماعی طی چند ماه گذشته تلاش گسترده‌ای توسط همکاران سخت‌کوش و بی‌ادعایم در معاونت برای تدوین برنامهای اجرایی در سال جاری صورت گرفت که ماحصل آن صدها برنامهای است تا پایان سال شهروندان آن‌ها را شاهد خواهند بود. اما اگر بخواهم به‌صورت تیتروار سیاست‌ها و برنامه‌های معاونت را در سال جاری بگویم ارتقای فرهنگ عمومی و شهروندی از طریق برگزاری و اجرای برنامه‌ها و جشنواره‌های فرهنگی، هنری، ورزشی، تولید و توزیع عادلانه تولیدات و محصولات فرهنگی و هنری، احداث زیرساخت‌های فرهنگی هفت فرهنگسرا و سرای محله در مناطق مختلف شهر اهواز، تلاش برای کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی از طریق برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت شهروندان، اجرای کارگاه‌های آموزشی در حوزه‌های مختلفی چون مشکلات جامعه، خانواده؛ آموزش شهروندی که به صورت مستقیم و غیر مستقیم با استفاده از ظرفیت‌های موجود در جامعه به صورت ویژه‌ای در امسال انجام خواهد شد، ارتقای ورزش محلات، و توجه جدی به ورزش‌های همگانی، برگزاری مسابقات ورزشی در محلات که بی‌شک به برقراری روحیه نشاط در محلات کمک خواهد کرد و ایجاد زیرساخت‌هایی چون ساخت ۴۲ زمین ورزشی در محله‌ها، گسترش فرهنگ مطالعه از طریق گسترش برنامه کتاب اتوبوس و تاکسی و تغییر آن به عنوان کتاب شهروند که در این طرح‌ها تمام ایستگاه‌های مکانیزه اتوبوس، ترمینال‌ها، تاکسی سرویس‌ها و… تحت پوشش این شبکه توزیع قرار می‌گیرند و توزیع رایگان محصولات فرهنگی، هنری و ادبی در آن‌ها انجام خواهد شد. برای ارتقای تعلق خاطر شهروندان به شهر و هویت شهری هم برنامه‌های متعددی در نظر گرفته‌ایم و باور داریم نتیجه افزایش تعلق خاطر شهروندان به شهر به مشارکت بیشترشان در امور شهر و شهری با هویت خواهد بود و همانطور که پیشتر گفتم برنامه‌هایی که به مناسبت‌های مذهبی و ملی هستند را نیز تقویت خواهیم کرد و چون قصد از این مصاحبه ارایه عملکرد و ذکر ریز برنامه‌ها نبود نکات زیادی ناگفته می‌ماند که امیدوارم در فرصت‌هایی که پیش خواهد آمد به تفصیل خدمت شهروندان عرضه کنیم.
شاید دوباره گویی باشد اما بخاطر تاکید بد نیست بگویم عصاره برنامه‌هایی که در امسال در اولویت قرار دارند، آموزش‌های شهروندی است. در حوزه آموزش‌های شهروندی طی جلسات متعددی که با همه نخبگان، اصحاب فرهنگ، اساتید حوزه و دانشگاه و … داشتیم چهار حوزه را مورد اهتمام قرار خواهیم داد حقوق شهروندی، وظایف شهروندان که به آن می‌توان اخلاق شهروندان هم گفت، فرهنگ عمومی یا به روایتی دیگر فرهنگ شهروندی و دست آخر معضلی که در اهواز بیشتر به آن اهتمام کنیم هویت شهری و افزایش تعلق خاطر شهروندان به شهر است. از دل این چهار حوزه سرفصل‌ها و آیتم‌های آموزش شهروندی تدوین، تهیه شده و به فراخور نوع آموزش مورد نیاز آن به جامعه عرضه خواهد شد. البته باید این را اضافه کنم که سایر فعالیت‌های معاونت هم که شاید مستقیماً با عنوان آموزش شهروندی ارایه نشوند نیز در دل خود این هدف را دنبال خواهند کرد و حتی در جشن‌هایی هم که نام بردید در کنار توزیع اقلام آموزشی، محتوای برنامه‌ها به‌گونه‌ای تدارک دیده می‌شوند که آموزنده و در دل خود حاوی آموزش‌های شهروندی باشند.
- بحثی که سالهاست در کشور مطرح شده، تبدیل شهرداری‌ها از نهادی صرفاً عمرانی و خدماتی به نهادی فرهنگی – اجتماعی است، شما چقدر این نگرش را در شهرداری اهواز صادق می‌دانید؟
اگر میثاق هر سازمانی را برنامه‌های کلان آن در نظر بگیریم بودجه‌های سالانه مبنای عمل هر سازمان است. امسال توجه‌ای جدی به مقوله فرهنگ و زیرساخت‌های آن در بودجه شهرداری شد که اگر از عزم، اهتمام و همدلی شهردار محترم و اعضای شورای اسلامی شهر اهواز در این زمینه تشکر و قدردانی نکنم، شرط انصاف را رعایت نکرده‌ام.
شاید تا چند سال پیش انجام فعالیت فرهنگی-اجتماعی در قاموس فکری شهرداری‌ها راهی نداشت اما امروز نگاهی که به فرهنگ می‌شود به عنوان زمینه‌ساز توسعه شهری کاملاً مقبول و مانند اصلی مسلم است و این نگاه تقریباً در شهرداری اهواز نیز نهادینه شده است. هرچند که با ایده‌آل فاصله داریم اما همانطور که در ابتدای عرایضم گفتم یکی از اهداف کلان شهرداری اهتمام به امر فرهنگ است. امروز تقریبا همه بخش‌های شهرداری راه پیشبرد اهدافشان را جدا از فرهنگسازی در شهروندان دنبال نمی‌کنند. بخواهم به صورت مصداقی بگویم در همین ماه جاری از همه بخش‌های شهرداری خواستیم اولویت‌های آموزش‌های شهروندی مورد نیازشان را اعلام کنند، تقریبا همه معاونت‌ها، سازمان‌ها و مدیریت‌های مستقل شهرداری با ارسال اولویت‌هایشان نشان دادند که اهمیت فرهنگسازی و فعالیت‌های فرهنگی واقفند.
- نقد دیگری که به معاونت فرهنگی-اجتماعی شهرداری می‌شود این است که برنامه‌های آن نمود خارجی ندارند و بعضاً شهروندان از آن مطلع نمی‌شوند، فکر می‌کنید علت این امر چه باشد؟
نمی‌خواهم بگویم معاونت امور اجتماعی و فرهنگی فعالترین معاونت شهرداری است اما بی‌شک یکی از فعالترین معاونت‌ها در شهرداری اهواز است و این نقدی که شما فرمودید هم نیاز به موشکافی و ریشه‌یابی دارد و مسلما شما اصحاب رسانه در این زمینه از من متخصص‌تر هستید اما آنچه که به نظر من می‌رسد چند نکته است اولاً شهرداری رسانه‌ای فراگیر که بتواند همه اخبار و رویدادهای شهر را پوشش دهد و شهروندان بتوانند از آن بهره ببرند را در اختیار ندارد. ثانیاً رویکرد معاونت فرهنگی در چند ماهی که بنده به عنوان معاون فرهنگی- اجتماعی در خدمت شهروندان هستم بیشتر توجه به برنامه‌ریزی و تلاش برای ایجاد زیرساخت‌ها و بستر‌هایی بوده که امروز با افتخار بتوانیم بگوییم امسال نقطه عطفی در فعالیت‌های معاونت خواهد بود و برنامه‌های اجرا شده در این چندماه اخیر برنامه‌هایی بوده‌اند که اگر نگوئیم بی‌سابقه باید بگوییم در شهر اهواز کم سابقه بوده‌اند، ثالثاً رویکرد ما تبلیغی نبوده و نیست. حتی خود شما را شاهد می‌گیرم که در جلسه هم‌اندیشی اصحاب رسانه با شهردار با وجود انتقاداتی که به صورت شخصی به من شد، سخنی نگفتم و اهتمام‌مان بیشتر بر پیشبرد اهداف و برنامه‌های شهرداری اهواز در این حوزه بوده است. در مصاحبه امروز هم اگر دقت کرده باشید کمتر به عملکردمان پرداختم و حتی وعده ندادم اما به شهروندان عزیز قول می‌دهم که تلاش شبانه‌روزی‌مان معطوف به افزایش کمیت همراه با کیفیت خدماتی باشد که به شهروندان عزیزمان ارایه می‌دهیم. نکته آخری که در این زمینه باید عرض کنم نوع فعالیت‌هایی است که توسط معاونت انجام می‌شود که ما تلاش و تاکیدمان بیشتر روی رویکرد محله‌محوری بوده و برنامه‌های فرهنگی را به دل مناطق و محلات سوق داده‌ایم و برنامه‌های فراگیر کمتر بوده که امسال با حفظ این رویکرد حتما برنامه‌هایی را که فراگیرتر باشند را نیز به مرحله اجرا خواهیم گذاشت تا رضایت شهروندان که حتماً صالحات و باقیات ما خواهد بود را کسب کنیم.