خودکشی و انسجام اجتماعی

هورنیوز –  طبق این آمار تاسف بار ایران  رتبه ۱۲۰ را در دنیا به لحاظ خود کشی دارد و روزانه حدود ۱۱ نفر در ایران دست به خود کشی می زنند با توجه به آمار اعلام شده ایران رتبه پایینی در دنیا دارد اما از آنجایی که این آسیب اجتماعی بسیار حائز اهمیت است و حتی یک نفر هم مهم است و از طرفی به مثابه شاخصی است که دیگر نابهنجاری ها و انحرافات اجتماعی را نشان می دهد  باید پیرامون علل و عوامل موجده ی آن و راه حل های کاهش میزان آن مطالعات و بررسی های دقیقی صورت گیرد..

محمد رضا ایران منش جامعه شناس و پژوهشگر خوزستانی گفت: از نظر امیل دورکیم، جامعه شناس شهیر فرانسوی میزان خودکشی ربط وثیقی با همبستگی  و انسجام اجتماعی دارد. به زبان روش تحقیق می توان گفت، همبستگی اجتماعی متغیر مستقل  و خودکشی متغیر وابسته است.

این نویسنده جامعه شناس گفت :  امیل دورکیم در کتاب خودکشی خود به چهار نوع خودکشی اشاره کرده است: خودکشی خودخواهانه، خودکشی دیگر خواهانه، خودکشی آنومیک و خود کشی تقدیرگرایانه. هر کدام  از آنها به نوعی با همبستگی اجتماعی ارتباط دارد. مشخص کردن مفهوم آنها نشان می دهد که  کدام نوع آن در ایران بیشتر رایج است.

ایران منش با استفاده از یک تمثیل چنین گفت : اگر جامعه را به کتاب و افراد آن را به برگ ها تشبیه کنیم عامل انسجام و عدم پراکندگی برگ های کتاب،  چسب و شیرازه آن است. حال پرسش این است که چه چیزی چسب و شیرازه ی جامعه را تشکیل می دهد و مانعی در پراکندگی افراد و عاملی برای انسجام  وهمبستگی  آنها می شود؟  پاسخ جامعه شناسان این است که ارزش ها و هنجارهای اجتماعی نقش چسب و شیرازه ی کتاب جامعه را ایفا می کند. ارزش ها و هنجارها شامل اعتقادات، باورها، آداب، رسوم ،سنن ،شیوه های قومی ،قوانین، و عرف هستند.

وی گفت : وقتی ارزش ها و هنجارها قوی باشند و برای افراد جامعه رعایت آنها اهمیت داشته باشد، جامعه ازهمبستگی اجتماعی مطلوبی برخوردارخواهد بود. اما گاهی وضعیتی پیش می آید که برای برخی افراد یا در مواقعی اکثریت افراد جامعه آن ارزش ها و هنجارها بی اهمیت می شوند و به آنها عمل نمی شود. در چنین شرایطی بنا بر نوع و وضعیت جامعه انواع خودکشی ممکن است بروز کند. زمانی که ارزش ها و هنجارهای اجتماعی مورد پذیرش و مقبول اکثریت جامعه هستند اما برخی افراد آنها را قبول نداشته باشند، از جامعه بریده و منزوی شده و احتمال دست زدن به خودکشی در آنها بالا می رود و در صورتی که خودکشی کنند  خودکشی آنها، از نوع خودکشی خودخواهانه خواهد بود.

این پژوهشگر یادآور شد: اما گاهی ارزش ها و هنجارها آنقدر قوی هستند و انسجام اجتماعی نیز آنقدر بالاست که هر آسیبی به جامعه برای افراد غیرقابل تحمل است.در چنین شرایطی فردیت فرد در اجتماع حل می شود و هر چیزی که  به اجتماع آسیب برساند، سبب می شود که فرد با فدا کردن خود مانعی بر سر راه عامل آسیب رساننده شود و یا با حذف فیزیکی خود دیگر شاهد شکست و ذلت جامعه نباشد.این جاست که خود کشی از نوع دیگرخواهانه رواج می یابد. مانند خلبانان ژاپنی در جنگ جهانی دوم که خود را به ناوهای آمریکایی می زدند و یا مانندرزمندگانی که در زمان جنگ بر روی مین ها می رفتند ویا پیکارجویانی که عملیات استشهادی انجام می دهند.

محمد رضا ایران منش اضافه کرد :  اما زمانی که ارزش ها و هنجار ها ضعیف شده و اهمیت خود را نزد اکثریت مردم از دست دهند در این حالت جامعه دچار حالت بی هنجاری یا آنومیک شده و افراد مانند برگ های کتاب بدون چسب و شیرازه به حال خود رها شده و بی هدف و تنها خواهند ماند چرا که چیزی وجود ندارد که آنها را به دیگران وصل کند. در این میان برخی مستعد عمل تاسف بار خودکشی می شوند. این نوع،خودکشی آنومیک است. امیل دورکیم تاکید بسیاری بر این نوع خودکشی دارد.

وی تاکید کرد : جوامع در حال گذر که همبستگی اجتماعی در آنها به شدت ضعیف شده است دچار وضعیت آنومیک می شوند و  نه تنها در آنها شاهد  افزایش خودکشی  می شویم بلکه شاهد افزایش انواع انحرافات و آسیب های اجتماعی دیگر هم می شویم.

این نویسنده و پژوهشگر گفت : در خودکشی تقدیر گرایانه ارزش ها و هنجارهای قوی و نوعا ظالمانه هستند و همبستگی اجتماعی نیز بالاست . در این میان افرادی که هیچ راه فراری از چنبره این ارزش ها و هنجارهای ظالمانه ندارند و خود را اسیر آنها می بینند  ، دست به خود کشی می زنند. مثال بارز این نوع خود کشی سنت ساتی در هند است که زنان شوهر مرده می بایستی به همراه جسد شوهرشان خود را زنده زنده در آتش بسوزانند وگرنه به عنوان زنی بی وفا و خیانت کار از خانواده و جامعه طرد می شدند.

محمد رضا ایران منش اضافه کرد : در کشورمان ایران دردهه ۶۰ به دلیل انقلاب و جنگ،همبستگی اجتماعی قوی بوده و ارزش ها و هنجارهای اجتماعی که بیشتر از نوع سنتی و دینی بودندند بسیار پر رنگ و با اهمیت بودند. در نتیجه آمار خودکشی و آسیب های اجتماعی پایین بود. اما امروزه به دلیل اینکه  دیگر آن ارزشهای سنتی ودینی به ویژه برای نسل جوان، اهمیت گذشته را ندارند، خودمحوری و خودمداری رشد کرده و جامعه اتمیزه شده است. یکی از  علل مهم این وضعیت  در حال گذر بودن جامعه ماست.

وی گفت : جامعه ای که ارزش های سنتی اش سست شده اما ارزش های مدرن نیز نتوانسته جایگزین آن شود. در چنین وضعیتی خودکشی بشدت افزایش می یابد. البته باید توجه داشت که دیگر آن ارزش ها و هنجارهای سنتی، قابل احیا نیست و تلاش برای احیای آنها ما را به نوعی بنیادگرایی می رساند.

در آخر این استاد دانشگاه تاکید کرد : باید تلاش کنیم هر چه سریعتر با جایگزین کردن ارزش ها و هنجار های مدرن خلا ارزش ها وهنجارهای سنتی را پر کنیم و با باز خوانی و تجدید نظر در بعضی از ارزش ها وهنجارهای سنتی و دینی، آنها را با ارزش های دموکراتیک و حقوق بشری هم ساز کنیم و به تدریج آنها را در جامعه نهادینه کنیم تا میزان آسیب های اجتماعی و بخصوص خودکشی را کاهش دهیم.

https://hoorkhabar.ir/612652کپی شد!
30